Το μυστήριο της προέλευσης της Όμικρον

Ο SARS-CoV-2 δείχνει να εξελίσσει τη δυνατότητά του να μεταδίδεται και να προκαλεί νόσο. Αυτό που δημιουργεί ιδιαίτερη έκπληξη ωστόσο είναι ότι η προέλευση του στελέχους Όμικρον δεν φαίνεται να προέκυψε από κάποιον από τους κυρίαρχους κλάδους του SARS-CoV-2 όπως τα στελέχη 'Αλφα, Βήτα, Γάμμα ή Δέλτα. Παρομοίως ούτε η Δέλτα είχε προκύψει από κάποιον από τους κλάδους των 'Αλφα, Βήτα ή Γάμμα. Ποιος είναι λοιπόν ο τρόπος που δημιουργούνται αυτά τα «εξελικτικά άλματα»;

Οι επιστήμονες του ΕΚΠΑ δίνουν 3 εκδοχές:

1. Η πρώτη βασίζεται στη λεγόμενη «κρυφή μετάδοση», δηλαδή σε κλάδους του ιού που μεταδίδονται σε χαμηλούς αριθμούς στον πληθυσμό, αλλά λόγω της χαμηλής τους συχνότητας δεν τυχαίνει να δειγματιστούν και να διαβαστεί το γονιδίωμά τους. Η υπόθεση αυτή είναι και η πιο αδύναμη καθότι έχουν διαβαστεί εκατομμύρια γονιδιώματα μέχρι σήμερα.
2. Η δεύτερη υπόθεση της «χρόνιας προσαρμογής» βασίζεται στην παρατήρηση ότι ο ιός σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα μπορεί να πολλαπλασιάζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με απλά λόγια σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό ο ιός μπορεί να παραμείνει πιθανόν και για μήνες και να μεταλλαχθεί σε μεγάλο βαθμό πριν μεταδοθεί σε άλλα άτομα.
3. Η τρίτη υπόθεση, της «κυκλικής ζωονόσου» βασίζεται στην παρατήρηση ότι ο ιός μολύνει αρκετά ζώα (αιλουροειδή, τρωκτικά και άλλα θηλαστικά), στη δε διαδικασία της μόλυνσης αποκτά σειρά από προσαρμοστικές μεταλλάξεις διαφορετικές από αυτές που συνήθως αναπτύσσει στις ανθρώπινες λοιμώξεις. Επίσης όταν ο ιός μεταδίδεται μεταξύ άγριων ζώων αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μη γίνεται γενωμική δειγματοληψία, οπότε η εξέλιξη του κλάδου αυτού στα ζώα παραμένει κρυφή και τότε ο ιός από τύχη ξαναπερνάει στον ανθρώπινο πληθυσμό πλέον ως παραλλαγή ανησυχίας.

Συνοπτικά, είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατανοήσουμε ποιος από τους παραπάνω μηχανισμούς δημιουργούν τις παραλλαγές ανησυχίας, ώστε να μπορούμε να προβλέψουμε έγκαιρα την έλευση πιθανών νέων κυμάτων της πανδημίας.