Τεκμηρίωσέ το! (2)

Η κατάθλιψη είναι μια κοινή διαταραχή της διάθεσης. Χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση θλίψης και ανηδονίας (έλλειψη ευχαρίστησης ακόμα και για πράγματα που κατά το παρελθόν παρουσίαζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ήταν ευχάριστα), για χρονική περίοδο που ξεπερνά τις δύο εβδομάδες.

Ο ασθενής μπορεί να βιώσει σωματικά συμπτώματα, όπως κούραση, πονοκέφαλο, προβλήματα χώνεψης, έντονο και χρόνιο πόνο σε κάποιο σημείο του σώματος, ή μπορεί να βιώσει αισθήματα αναξιότητας, τύψεων, μετάνοιας, ανημπόριας, απελπισίας.
Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή επηρεάζει το 7-18% του πληθυσμού σε κάποιο σημείο της ζωής τους πριν από την ηλικία των 40.

Για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης γίνεται χρήση φαρμακοθεραπείας (Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης SSRIs / Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης ΜΑΟ) ή ψυχοθεραπείας ή συνδυασμών τους.

Το Υπερικόν εθεωρείτο, στην μεσαιωνική Ευρώπη, ότι είχε ισχυρές μαγικές ιδιότητες, ικανές να αποκρούσουν το διάβολο. Φαρμακευτικά, χρησιμοποιείτο για την θεραπεία των συναισθηματικών και νευρολογικών διαταραχών. Το 19ο αιώνα, το βότανο έπαψε να χρησιμοποιείται, αλλά πρόσφατες έρευνες το επανέφεραν στο προσκήνιο. Στη χώρα μας είναι γνωστό επίσης με τα κοινά ονόματα: βαλσαμόχορτο, σπαθόχορτο και βότανο του Προδρόμου.

Το ερώτημα που θέτει ο ασθενής θα πρέπει να το μεταμορφώσουμε σε κλινικό ερώτημα, το οποίο θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: «Στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, είναι το υπερικό περισσότερο αποτελεσματικό και ασφαλές από τα συνήθως χρησιμοποιούμενα φάρμακα;».

Ως φαρμακοποιοί οφείλουμε να απαντήσουμε τεκμηριωμένα στο ερώτημα του ασθενή και όχι απλά να του παραθέσουμε μια πληροφορία την οποία διαβάσαμε σε ένα βιβλίο ή μια μελέτη.

Προκειμένου να αναζητήσουμε τεκμηριωμένες πληροφορίες, προσφεύγουμε σε βάσεις δεδομένων, στις οποίες μπορούμε να βρούμε ανασκοπήσεις κλινικών μελετών, όπως το Cochrane Collaboration (Ίδρυμα για την Τεκμηριωμένη Πληροφόρηση στον Χώρο της Υγείας).

Πράγματι στο Cochrane Collaboration υπάρχει δημοσιευμένη μια ανασκόπηση 29 κλινικών μελετών στις οποίες συμμετείχαν 5.489 ασθενείς με διαγνωσμένη κατάθλιψη. Στις μελέτες αυτές γίνεται σύγκριση του υπερικού με εικονικό φάρμακο και με συνήθη αντικαταθλιπτικά φάρμακα, για χρονικό διάστημα 4 έως 12 εβδομάδων. Τα στοιχεία προέρχονται από διάφορες χώρες και κατά κύριο λόγο περιελάμβαναν ασθενείς με ελαφρά και μέτρια συμπτωματολογία.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανασκόπηση είναι τα εξής:

• Το υπερικό είναι αποτελεσματικότερο από το εικονικό φάρμακο.
• Το υπερικό είναι εξίσου αποτελεσματικό σε σύγκριση με τα συνήθη αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
• Το υπερικό εμφανίζει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες σε σύγκριση με τα συνήθη αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών είναι περισσότερο ευνοϊκά στις γερμανόφωνες χώρες όπου έχουν μια μακρά παράδοση συνταγογράφησης του υπερικού (σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες).

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τελική κλινική απόφαση για το ποιο φάρμακο θα χρησιμοποιήσει ο ασθενής δεν μπορεί να βασίζεται μόνον στα τεκμήρια, αλλά είναι σύζευξη τεκμηρίων, κλινικής εμπειρίας του θεραπευτή και ιδιαιτεροτήτων του ασθενή.

(Linde K., Berner M.M., Kriston L. (2008). St John’s wort for major depression. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 4)