Σύγχρονες τάσεις στη φαρμακευτική έρευνα

Δύο σημαντικές τάσεις επικρατούν σήμερα στη φαρμακευτική αγορά: η πρώτη είναι η εγκατάλειψη της αναζήτησης των λεγόμενων blockbuster φαρμάκων που απευθύνονται σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, προκειμένου να δοθεί έμφαση σε πολύ πιο εξειδικευμένα σκευάσματα. Η δεύτερη καταγράφει τη διεθνή στροφή προς τα νέας γενιάς βιολογικά φάρμακα, που διαφέρουν σημαντικά από τα παραδοσιακά.

Ένα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με την τρέχουσα επικαιρότητα στη φαρμακευτική έρευνα, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος». Στο άρθρο περιγράφονται οι σύγχρονες τάσεις της φαρμακευτικής αγοράς σε σχέση με το είδος των νέων φαρμάκων που αναπτύσσονται, η διαδικασία που απαιτείται προκειμένου για την κυκλοφορία στην αγορά ενός νέου φαρμάκου, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα βιολογικά φάρμακα, μία νέα κατηγορία προηγμένων φαρμάκων τα οποία δρουν περισσότερο εξειδικευμένα και με λιγότερες παρενέργειες για τους ασθενείς.

«Κάθε φάρμακο που αγοράζουμε για να αντιμετωπίσουμε κάποια ασθένεια, από την κοινή γρίπη μέχρι κάποια μορφή κακοήθειας, κρύβει πολυετείς έρευνες και υπέρογκα ποσά που δαπανήθηκαν προκειμένου να φτάσει στα χέρια μας. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, στα προηγμένα εργαστήρια των φαρμακευτικών εταιρειών ακούραστοι ερευνητές δίνουν καθημερινά αγώνα για την ανακάλυψη νέων ουσιών, που θα καταπολεμήσουν τις μάστιγες της ανθρωπότητας.

Τη μερίδα του λέοντος στις ερευνητικές προσπάθειες -όπως προκύπτει από τη λίστα των 100 σπουδαιότερων φαρμάκων που βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές- διεκδικούν τέσσερις κατηγορίες παθήσεων, με τις “δύσκολες” μορφές καρκίνου να πρωταγωνιστούν. Ακολουθούν τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι λοιμώδεις μεταδοτικές ασθένειες, όπως το AIDS και η ηπατίτιδα C και οι διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.

Στη λίστα περιλαμβάνονται, επίσης τα μεταβολικά νοσήματα (διαβήτης-παχυσαρκία), η οστεοπόρωση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά και σπανιότερα εμφανιζόμενες ασθένειες, ενώ έρευνες γίνονται και για σκευάσματα που θα βοηθήσουν στην απεξάρτηση από την κοκαΐνη.

Η Λίντα Κατσή, υπεύθυνη επικοινωνίας μεγάλης φαρμακευτικής εταιρίας, εξηγεί για ποιους λόγους οι συγκεκριμένοι ιατρικοί τομείς βρίσκονται στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος: “Κατ’ αρχάς, πρόκειται για ανίατες ή χρόνιες ασθένειες με υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα, για τις οποίες δεν έχει βρεθεί ακόμα θεραπεία, αλλά μόνο ημίμετρα που απαλύνουν τα συμπτώματά τους. Επιπλέον, με την προοδευτική γήρανση του πληθυσμού, αυξάνεται κάθε χρόνο αλματωδώς ο αριθμός των ασθενών, κάτι που προκαλεί τεράστια οικονομική επιβάρυνση για τα εθνικά συστήματα υγείας. Για παράδειγμα, αν δεν βρεθεί μέσα στα επόμενα δεκαπέντε με είκοσι χρόνια φάρμακο για το Αλτσχάιμερ, έχει υπολογιστεί ότι η νόσος θα γίνει αιτία να δημιουργηθούν σημαντικά προβλήματα σε όλα τα ασφαλιστικά συστήματα, ακόμα και των πιο εύρωστων κρατών”.

Τι όμως ωθεί τις φαρμακευτικές εταιρίες να ενδιαφέρονται τόσο για αυτά τα νοσήματα, ώστε να φτάνουν στο σημείο να επενδύουν ετησίως πάνω από 60 δισεκατομμύρια δολάρια; Οι ειδικοί εξηγούν πως σημαντικό ρόλο παίζουν και οι συγκυρίες, καθώς τώρα χάρη στην άνθηση της τεχνολογίας, της γενετικής και της βιοτεχνολογίας υπάρχει αφενός δυνατότητα αποκρυπτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος και αφετέρου καλή γνώση των μηχανισμών που προκαλούν τις ασθένειες. Έτσι, αποκτά νόημα η επένδυση μεγάλων ποσών στην έρευνα, αφού αυξάνονται οι πιθανότητες ανεύρεσης επιτυχημένων φαρμάκων.

Δύο σημαντικές τάσεις επικρατούν σήμερα στη φαρμακευτική αγορά: η πρώτη είναι η εγκατάλειψη της αναζήτησης των λεγόμενων blockbuster φαρμάκων που απευθύνονται σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, προκειμένου να δοθεί έμφαση σε πολύ πιο εξειδικευμένα σκευάσματα. Η δεύτερη καταγράφει τη διεθνή στροφή προς τα νέας γενιάς βιολογικά φάρμακα, που διαφέρουν σημαντικά από τα παραδοσιακά.

“Τα σκευάσματα αυτά αποτελούνται από πρωτεΐνες ή αντισώματα και μπορεί να είναι έως και χίλιες φορές μεγαλύτερα σε μέγεθος από τα παραδοσιακά μικρά μόρια. Επιπλέον, δεν αντιμετωπίζουν απλώς τα συμπτώματα, αλλά δρουν στοχευμένα σε κάποια στάδια του μηχανισμού που προκαλεί την ασθένεια, επιτυγχάνοντας αναστολή της πορείας της, με αισθητά λιγότερες παρενέργειες”, εξηγεί ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας, Κωνσταντίνος Λουράντος.

Το μόνο δυσάρεστο είναι πως σε σχέση με το παρελθόν μειώνεται δραματικά ο αριθμός των δραστικών ουσιών που εγκρίνονται κάθε χρόνο από τον Αμερικανικό και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA και EMEA), προκειμένου να κυκλοφορήσουν στις αντίστοιχες αγορές. Το γεγονός αποτυπώνει ξεκάθαρα πόσο δύσκολο εγχείρημα είναι ο σχεδιασμός κάθε νέου φαρμάκου που προστίθεται στην ιατρική “φαρέτρα”».

Η φαρμακευτική έρευνα με αριθμούς:

• 800 εκατομμύρια δολάρια –τουλάχιστον– στοιχίζει ένα νέο φάρμακο προκειμένου να βγει στην αγορά. 54 εκατομμύρια δολάρια ήταν το αντίστοιχο κόστος το 1976.
• 1,2 δισ. δολάρια είναι σήμερα οι δαπάνες για κάθε βιολογικό φάρμακο.
• 1 νέο φάρμακο βγαίνει στην αγορά για κάθε 10.000 σκευάσματα που δοκιμάζονται.
• 3 στα 10 νέα φάρμακα αποφέρουν ίσα κέρδη με τα ποσά που δαπανήθηκαν για την ανακάλυψή τους.
• 15 χρόνια περίπου διαρκεί η πορεία ανάπτυξης μίας νέας φαρμακευτικής ουσίας.
• 17 νέα φαρμακευτικά μόρια εγκρίθηκαν το 2007 από την Αμερικανική Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), σε σχέση με 53 που είχαν εγκριθεί το 1996.
• 2 βιολογικά φάρμακα εγκρίθηκαν πέρυσι από την FDA. Μία δεκαετία πριν (το 1996) είχαν εγκριθεί 3.
• 15% των πωλήσεων της φαρμακευτικής βιομηχανίας απορροφάται ξανά από την έρευνα για νέα φάρμακα.
• 91 φαρμακευτικές εταιρείες βρίσκονται πίσω από τα 100 νέα σκευάσματα που δοκιμάζονται αυτή την εποχή στα εργαστήρια.