Ψυχοθεραπεία με άλογα: Μια μοναδική, βαθιά εμπειρία αυτογνωσίας

Καθημερινό άγχος, αδικαιολόγητες φοβίες, δυσλειτουργίες που μπλοκάρουν τις σχέσεις η ακόμη και την ίδια την ποιότητα της ζωής. Αυτού του τύπου οι διαταραχές βασανίζουν πλέον όλο και περισσότερους ανθρώπους όλων των ηλικιών, οι οποίοι κυριολεκτικά δείχνουν να τα χάνουν ακόμη και στα πιο απλά ζητήματα που απαιτούν λύσεις. «Η αλήθεια είναι ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν πολύ φασαρία στο κεφάλι τους, έχασαν τον άξονά τους, με την οικονομική κρίση να προσθέτει και νέα αδιέξοδα που μάλλον η ευμάρεια των προηγούμενων ετών κρατούσε καλά κρυμμένα», τονίζει η νευρολόγος-ψυχίατρος Νίκη Μαρκογιάννη, η οποία είναι υπεύθυνη του κέντρου «Ιππόλυσις».

Η ψυχίατρος έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια στο Μαραθώνα, σε μια έκταση αρκετών στρεμμάτων την «Ιππόλυση». Πρόκειται για ένα κέντρο εναλλακτικής θεραπείας όπου εφαρμόζεται η μέθοδος EAGALA (Equine Assisted Growth and Learning Association), μια θεραπευτική μέθοδος καθαρά βιωματική που με τη βοήθεια των αλόγων οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να ανακαλύψουν μόνοι τους τα υποσυνείδητα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τις σκέψεις που τους ακινητοποιούν και τους εμποδίζουν να έχουν μια φυσιολογική ζωή. Η μέθοδος είναι συμβατή με όλα τα ψυχικά νοσήματα. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε περί το 1790 στην Αγγλία, όταν οι ψυχιατρικοί ασθενείς ήταν υποχρεωμένοι να παραμένουν επί ώρες με άλογα, καθώς είχε παρατηρηθεί πως κάτι τέτοιο επηρέαζε θετικά τη συμπεριφορά τους και τους ενέτασσε ξανά στο κοινωνικό περιβάλλον. Μετά το 1970 έγινε πλέον κατανοητό, μέσω πειραμάτων, ότι η σχέση αναβάτη-αλόγου είναι πολύ πιο βαθιά από ότι μια «καθημερινή» ιππασία. Τελικώς, το 1990 δημιουργήθηκε ο διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός EAGALA, ο οποίος και παρέχει παγκοσμίως τις πιστοποιήσεις στους θεραπευτές του. Στην Ελλάδα το μοναδικό κέντρο που έχει λάβει αυτού του τύπου την πιστοποίηση είναι το «Ιππόλυσις».

Στο κέντρο έχουν υιοθετηθεί άλογα (Jimminy Cricket, Ovelix, Ovelix5 , Bright cloud, Lily, Parama και Charlie), τα οποία και χρησιμοποιούνται ως θεραπευτές, που δεν ήταν «χρήσιμα» πλέον, συχνά κακοποιημένα από ανθρώπους και για τα οποία δεν θα υπήρχε καμία δυνατότητα να επιβιώσουν.

Η υπεύθυνη του Κέντρου μάς δίνει απαντήσεις για το πώς λειτουργεί το άλογο-ψυχοθεραπευτής αλλά και το πώς μπορούμε να βοηθηθούμε από αυτού του τύπου τη θεραπεία.

Υπάρχουν επιστημονικά εργαλεία για να μετρήσουν την αποτελεσματικότητα των θεραπειών με τα άλογα-θεραπευτές;

Ναι, υπάρχουν, και γίνονται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο οι κτηνίατροι μετράνε το επίπεδο στρες στα άλογα και στο άλλο επίπεδο γίνονται διάφορες ψυχολογικές μετρήσεις και ψυχομετρικά τεστ που μετράνε την κατάθλιψη και το στρες, αλλά και την συμπεριφορική πίεση στους ανθρώπους μετά τις θεραπείες αυτές. Όλο το ερευνητικό υλικό που συλλέγεται διεθνώς δείχνει πολύ θετικά αποτελέσματα. Η μέθοδος είναι τόσο αναγνωρισμένη που ήδη πολλά νοσοκομεία στο εξωτερικό συνεργάζονται με κέντρα ειδικής θεραπείας με άλογα. Ο αμερικανικός στρατός εμπιστεύεται την ψυχική αποθεραπεία των στρατιωτών του με άλογα, ενώ η μέθοδος έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στους φυλακισμένους, καθώς δείχνει ότι τους βοηθάει να επανενταχθούν καλύτερα στη κοινωνική ζωή. Τα περισσότερα κέντρα αποτοξίνωσης, επίσης, χρησιμοποιούν άλογα, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η θεραπεία είναι πιο άμεση και σταθερή.

Η ψυχοθεραπεία με άλογα έχει τελικά μεγάλο εύρος, με πολύ θετικά αποτελέσματα, χωρίς όμως να μπορούμε να ξέρουμε την ακριβή δράση της, κάτι που φυσικά δεν γνωρίζουμε ούτε για την ψυχοθεραπεία και την ψυχανάλυση. Όταν για παράδειγμα μιλάμε στον ψυχαναλυτή μας, δεν μπορούμε να μετρήσουμε αν αλλάζει το επίπεδο της σεροτονίνης ή τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας. Καμία ψυχοθεραπεία δεν έχει το μετρήσιμο αποτέλεσμα που μπορεί να έχει η λήψη ενός φαρμάκου.

Είναι συμβατή η ψυχοθεραπεία με άλογα με όλα τα ψυχικά νοσήματα;

Σε όλα όσα μπλοκάρουν την ψυχή ενός ανθρώπου, σε οτιδήποτε μπορεί να του προκαλέσει δυσλειτουργία, το άλογο μπορεί να παρέμβει. Υπάρχουν περιστατικά όπου το άλογο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μονοθεραπεία, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ασθενών μπορεί να συνδυαστεί με άλλες συνοδές θεραπείες. Για παράδειγμα, σε ένα χωρισμό ζευγαριών το άλογο μπορεί να νιώσει το θυμό, τα μπλοκαρίσματα και εκείνες τις αρχικές δυσλειτουργίες που οδήγησαν στο να σχετιστεί ο ασθενής με το συγκεκριμένο άτομο. Δηλαδή, σε πολλές περιπτώσεις το άλογο κάνει ένα «scanning» και μπορεί να βλέπει πιο βαθιά πράγματα ή συναισθήματα. Επομένως, σε αυτή την περίπτωση μπορεί να μην σε παρηγορήσει καθόλου. Μπορεί να σου φερθεί με έναν τρόπο που να δείχνει ότι δεν σε λυπάται, διότι εσύ έχεις φέρει τον εαυτό σου εκεί.

Το άλογο δεν είναι παρηγορητής, είναι καθρέφτης. Ο σκύλος, για παράδειγμα, θα σε πάρει αγκαλιά και θα σε γλύψει, ενώ το άλογο δεν είναι παρηγορητής. Θα σου δείξει ότι πρέπει να αλλάξεις συμπεριφορά, να διορθώσεις το λάθος και να επανέλθεις πιο λειτουργικά στη ζωή σου.

Πώς αντιδρά ένα άλογο μπροστά στα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι;

Το εντυπωσιακό είναι πως κάθε φορά, σε κάθε διαφορετικό θεραπευόμενο, το άλογο έχει άλλη συμπεριφορά, άλλο στήσιμο, άλλο περπάτημα, άλλον τρόπο αντίδρασης —τόσο ξεχωριστό που πολλές φορές μένουμε κι εμείς άφωνοι. Το άλογο είναι από τη φύση του ένα ευγενές και καλοπροαίρετο ζώο. Ένα άλογο που έχει ταλαιπωρηθεί και το έχεις σώσει δίνοντάς του τροφή, στοργή και ασφαλές περιβάλλον, μπορεί να καταλάβει την ταλαιπωρία των ανθρώπων, κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο διεθνώς χρησιμοποιούμε ταλαιπωρημένα άλογα. Γιατί έχουν προσωπική εμπειρία του τι σημαίνει να είσαι ταλαιπωρημένος και γιατί τους δίνουμε μία ακόμη ευκαιρία ζωής. Έχουν καταλάβει τον πόνο, και επομένως μπορούν να κατανοήσουν και τον ανθρώπινο πόνο.

Η νευρολόγος - ψυχίατρος Νίκη Μαρκογιάννη με έναν από τους "θεραπευτές", τον Ovelix

Πώς γίνονται οι θεραπείες;

Οι συνεδρίες αποτελούνται από ασκήσεις που εκτελεί ο άνθρωπος μαζί και δίπλα στο άλογο (χωρίς να ιππεύει), πάντα υπό την καθοδήγηση επιστημονικού προσωπικού, το οποίο και καταγράφει τις αντιδράσεις τόσο των θεραπευόμενων όσο και των αλόγων. Συνήθως απαιτούνται 10-12 συνεδρίες για την ολοκλήρωση ενός κύκλου θεραπείας. Σε άλλο χρόνο, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να επαναλάβουν τις θεραπείες, βάζοντας νέους στόχους ή ζητώντας επίλυση σε νέα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Σύμφωνα με έως τώρα επιστημονικά δεδομένα, τα άλογα αποδεικνύονται εξαιρετικοί θεραπευτές για:

• Να εντοπίσουμε τα προβλήματα (άγχη, φοβίες, εσωτερικές συγκρούσεις κλπ.) που μπαίνουν στο δρόμο της προσωπικής μας γαλήνης και να ερευνήσουμε μαζί ποιες σκέψεις και συμπεριφορές τα συντηρούν, συμβάλλοντας στη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων που απειλούν την ψυχική μας ισορροπία.
• Να βρούμε εναλλακτικές λύσεις σε παλιά προβλήματα και τρόπους να είμαστε ικανοί να αντιμετωπίσουμε τα μελλοντικά.
• Να διαχωρίσουμε σε ποιες δυσκολίες μπορούμε να βρούμε διέξοδο και ποιες, τελικά, είναι πέρα από τον έλεγχό μας, απαιτώντας το συμβιβασμό μας και την ειρηνική συμφιλίωση με την ύπαρξή τους.
• Να ανοίξουμε το δρόμο για πιο υγιείς συναισθηματικές σχέσεις, απαλλαγμένες από καταστροφικές εξαρτήσεις, με τους ανθρώπους που αγαπάμε.
• Να αποδεχτούμε τα πραγματικά μας συναισθήματα και να ανακαλύψουμε δημιουργικούς τρόπους για να τα εκφράζουμε.
• Να μην παραιτούμαστε από τη διεκδίκηση αυτού που δικαιωματικά μας αξίζει και να παίρνουμε την ευθύνη των επιλογών μας.
• Να στοχεύουμε στο εφικτό και το πραγματοποιήσιμο για το μέλλον, χωρίς να χάνουμε την πολυτέλεια να ονειρευόμαστε.
• Να πάρουμε στα χέρια μας τον έλεγχο της ζωής μας και να γίνουμε εμείς δημιουργοί του πεπρωμένου μας και της προσωπικής μας ευτυχίας.

Η μέθοδος EAGALA έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική σε παιδιά και ενήλικες, οικογένειες, ομάδες στελεχών επιχειρήσεων, σε όσους πάσχουν από διαταραχές συμπεριφοράς, σύνδρομο διάσπασης προσοχής, κατάχρηση ουσιών, διαταραχές διατροφής (ανορεξία-βουλιμία), θέματα κακοποίησης, φοβίες, προβλήματα σχέσεων και επικοινωνίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως η κ. Μαρκογιάννη δεν παραγνωρίζει ούτε κατ? ελάχιστο τη μείζονα αξία που μπορεί να έχουν οι νέες φαρμακευτικές αγωγές στους ασθενείς με ψυχιατρικά νοσήματα. Μέσω της «Ιππόλυσης» όμως προσπαθεί να ανοίξει ένα νέο παράθυρο στη θεραπευτική προσέγγιση των ψυχικών νόσων, καθώς «όλες οι σύγχρονες έρευνες αποδεικνύουν πως τα άλογα μπορούν να γίνουν οι καλύτεροι ψυχοθεραπευτές, τα άλογα είναι ο καθρέφτης μας. Μας δείχνουν το δρόμο προς την επίτευξη των στόχων μας και μαζί τους μπορούμε να ανακαλύψουμε αλήθειες που πονάνε αλλά τελικά μας λυτρώνουν», όπως επισήμανε χαρακτηριστικά.

Η επιστημονική ομάδα του κέντρου «Ιππόλυσις» αποτελείται από τους: Νίκη Μαρκογιάννη (ψυχίατρος Eagala Αdvanced Level), Δανάη Μαρνέρη (κτηνίατρος Eagala Certified), Χρύσα Μπαξεβανίδου (ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Eagala Certified).