Προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος

Ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος ακολουθώντας τη γενικότερη τάση της ελληνικής κοινωνίας για υπερβολή έχει µετατραπεί σε µεγάλο βαθµό από χρήσιµο διαγνωστικό «εργαλείο» για την ασφαλή και απρόσκοπτη έναρξη µιας αθλητικής δραστηριότητας σε ένα ακόµα ελληνικό παράδοξο. Όπως υπογραµµίζει χαρακτηριστικά ο κ. Χρήστος Ντέλλος, καρδιολόγος, διευθυντής του καρδιολογικού τµήµατος του Τζάνειου Νοσοκοµείου Πειραιά και ειδικός σε θέµατα προαθλητικού καρδιολογικού ελέγχου, αρκετά συχνά παρατηρείται στην Ελλάδα το φαινόµενο παιδιά της πρώτης δηµοτικού να έχουν κάνει πιο πολλές καρδιολογικές εξετάσεις από τον καρδιοπαθή παππού τους!

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Ντέλλος αποκαθιστά τη αξία των προαθλητικών καρδιολογικών ελέγχων αποσαφηνίζοντας την πραγµατική χρησιµότητά τους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες πρέπει να πραγµατοποιούνται, ενώ δίνει χρηστικές συµβουλές για τη σηµασία της κίνησης και το πώς αυτή µπορεί να αποτελέσει την καλύτερη «ασπίδα» για την υγεία της καρδιάς µας.

Ας ξεκινήσουµε µε έναν ορισµό: τι είναι ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος;

Ιδανικά, πρόκειται για έναν απλό καρδιολογικό έλεγχο που σχετίζεται µε την έναρξη κάποιας αθλητικής δραστηριότητας, είτε ψυχαγωγικής, είτε επαγγελµατικής. Η αναγκαιότητά του εξαρτάται άµεσα από την ηλικία του ατόµου, αν και συνήθως αφορά σε παιδιά σχολικής ηλικίας που αρχίζουν να αθλούνται. Βεβαίως, σύµφωνα µε τις οδηγίες που ισχύουν διεθνώς, πιστοποιητικό καρδιολογικού ελέγχου απαιτείται όταν πρόκειται για επαγγελµατικό αθλητισµό ή έστω για ερασιτεχνικό που έχει ωστόσο διαστάσεις µόνιµης και τακτικής δραστηριότητας, δηλαδή σε ανθρώπους που είναι ενταγµένοι σε συλλόγους κλπ. Ωστόσο, καταγράφεται µια διαφορά ως προς τις συστάσεις των καρδιολογικών εταιρειών της Αµερικής σε σχέση µε τις αντίστοιχες της Ευρώπης, ενώ ειδικά στη χώρα µας, καταγράφεται µια σηµαντική υπερβολή, όπως και σε τόσα άλλα πράγµατα…

Τι ακριβώς συµβαίνει στην Ελλάδα;

Δυστυχώς και σε αυτό τον τοµέα, «πρωτοτυπούµε» αρνητικά ως χώρα. Με νόµο που πέρασε µέσω του Υπουργείου Παιδείας πριν δύο περίπου χρόνια, χωρίς µάλιστα να συµβουλευτεί κανείς την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και τις υπόλοιπες επιστηµονικές εταιρείες, υποχρεώνονται τα παιδιά που ξεκινούν τη φοίτησή τους στο δηµοτικό σχολείο να προσκοµίζουν πιστοποιητικό καρδιολόγου προκειµένου να εγγραφούν στην πρώτη τάξη! Ασφαλώς αυτό προκάλεσε τις αντιδράσεις όσων δραστηριοποιούµαστε στο πλαίσιο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ωστόσο µέχρι στιγµής δεν έχει αλλάξει κάτι. Έτσι, λόγω αυτής της κατάστασης αλλά και της κακής ελληνικής νοοτροπίας αναφορικά µε τα ζητήµατα υγείας, ο «απλός» καρδιολογικός έλεγχος έφτασε στο σηµείο να αντικαθίσταται από υπερηχοκαρδιογράφηµα (triplex καρδιάς) σε µικρά παιδιά! Πέρα από το ότι αυτό συνιστά µια ολοφάνερη υπερβολή, δεν αντικαθιστά σε καµιά περίπτωση το σωστό προαθλητικό καρδιολογικό έλεγχο. Είναι σαφώς καλύτερο και σωστότερο να έχεις ένα πλήρες ιστορικό και ένα καρδιογράφηµα, παρά να καταφύγεις σε ένα «triplex».

Μήπως ευθύνεται και το γεγονός ότι τα Μ.Μ.Ε. καταγράφουν κάθε τόσο περιστατικά αιφνίδιων θανάτων αθλητών, επαγγελµατιών και µη;

Ασφαλώς, κάθε ανθρώπινη ζωή έχει την αξία της. Οι θάνατοι αυτού του τύπου είναι πολύ σπάνιοι – υπολογίζεται ότι στη χώρα µας η αναλογία είναι 1/200.000 αθλούµενους, αναλογία που ισχύει και διεθνώς. Αντίθετα, οι θάνατοι νέων ανθρώπων που οφείλονται σε άλλα αίτια (π.χ. τροχαία ατυχήµατα και ασθένειες) είναι πολύ περισσότεροι. Ωστόσο, αυτοί οι αιφνίδιοι θάνατοι συµβαίνουν συνήθως µπροστά σε κοινό και λόγω της διαµεσολάβησης των Μ.Μ.Ε. λαµβάνουν µεγάλη δηµοσιότητα, προκαλώντας αρκετό «θόρυβο». Στην πραγµατικότητα, οι δυνατότητες της ιατρικής επιστήµης να προλάβουν αυτούς τους θανάτους είναι περιορισµένες, καθώς οφείλονται σε αιτίες που (π.χ. αναβολικά, διεγερτικά) δεν προλαµβάνονται, συµπεριλαµβανοµένης και της χρήσης ουσιών σε αρκετές περιπτώσεις. Εάν ωστόσο πρόκειται για σοβαρά καρδιολογικά προβλήµατα που εκδηλώνονται αιφνιδίως όπως π.χ. µυοκαρδίτιδες ή µυοκαρδιοπάθειες, δεν είναι δυνατόν να έχουν αποτυπωθεί σε µια εξέταση που πραγµατοποιήθηκε πριν κάποιο χρονικό διάστηµα, όσο µικρό κι αν είναι αυτό. Κάποιες φορές επίσης, µπορεί να οφείλονται και σε πρόβληµα που δηµιουργήθηκε από κάποιο απότοµο τραυµατισµό στο θώρακα. Εξάλλου, ακόµη και σε άτοµα µε υγιή καρδιά, η πολύ εντατική άθληση περικλείει κι ένα ποσοστό κινδύνου για αιφνίδιο θάνατο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι δυνατότητές µας είναι περιορισµένες. Υπάρχουν βεβαίως και ορισµένες καρδιοπάθειες που µπορούν να διαγνωστούν κατά τον έλεγχο, όπως είναι η υπερτροφική µυοκαρδιοπάθεια, οι µυοκαρδιοπάθειες ειδικού τύπου, το σύνδροµο Marfan και οι βαριές βαλβιδικές στενώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει και η πιθανότητα το άτοµο να υποστεί αιφνίδιο θάνατο ακόµη και χωρίς να αθλείται, ωστόσο η άθληση προσθέτει έναν ακόµη επιβαρυντικό παράγοντα, οπότε είναι καλό να προηγείται έλεγχος, αλλά χωρίς υπερβολές.

Όταν αποδειχθεί κατά τον καρδιολογικό έλεγχο ότι υπάρχουν αυτές οι παθήσεις, θα πρέπει να σταµατήσει η αθλητική δραστηριότητα;

Σίγουρα θα πρέπει να περιοριστεί και να τροποποιηθεί αναλόγως το πρόγραµµα, ενώ θα πρέπει ακόµη και να απαγορευτεί η άθληση επαγγελµατικού επιπέδου όταν συντρέχουν σοβαροί λόγοι. Τέτοιος λόγος θα ήταν, για παράδειγµα, το να έχει καταγραφεί στη στενή οικογένεια του εξεταζόµενου αθλητή κάποιος αιφνίδιος θάνατος σε άτοµο κάτω των 40 ετών ή το να έχει ο ίδιος ο αθλούµενος κάποια σοβαρά συµπτώµατα κατά την ώρα της άσκησης, όπως κάποιο λιποθυµικό επεισόδιο ή έναν «ύποπτο» πόνο. Επίσης, το να έχει βρεθεί κάτι «ύποπτο» ως προς την πίεση ή στον έλεγχο µε το στηθοσκόπιο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, σίγουρα θα πρέπει να «το ψάξει» κανείς. Το τι θα γίνει στη συνέχεια εξαρτάται από την περίπτωση. Όταν µιλάµε, για παράδειγµα, για µια µικρή βαλβιδοπάθεια, είναι πολύ σπάνιο το φαινόµενο να υπάρξει πρόβληµα κατά την άθληση. Εάν µιλάµε για κάτι πιο σοβαρό, π.χ. µια υπερτροφική αποφρακτική µυοκαρδιοπάθεια, τότε συστήνουµε στον εξεταζόµενο να παραµείνει µεν δραστήριος και κινητικός (π.χ. να περπατάει), αποφεύγοντας ωστόσο τις ανταγωνιστικές αθλητικές δραστηριότητες. Ωστόσο, ακόµη και σε αυτές τις περιπτώσεις, ένα µικρό µόνο ποσοστό θα οδηγηθεί σε αιφνίδιο θάνατο ακόµη και σε συνθήκες άσκησης, καθώς άτοµα µε τέτοιες παθήσεις µπορεί να ζήσουν, υπό προϋποθέσεις, µέχρι και τα βαθιά γεράµατα, ενώ οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν µια καλή πορεία.

Συνεπώς ο έλεγχος αυτού του τύπου είναι αποτελεσµατικός όταν δεν οδηγείται στην υπερβολή;

Ακριβώς. Θέλω να υπογραµµίσω ότι όταν έχουµε λάβει ένα πλήρες ιστορικό και έχουµε εξετάσει τον αθλούµενο µε µια απλή καρδιολογική εξέταση, θα έχουµε σίγουρα κάποιες πρώτες ενδείξεις, ενώ όταν γίνει και ένα καρδιογράφηµα θα έχουµε µια ακόµη καλύτερη εικόνα, καθώς είναι σαφές ότι όταν υπάρχουν υπόνοιες για τις παραπάνω παθήσεις θα πρέπει να παραπέµπουµε τον ενδιαφερόµενο για καρδιογράφηµα και αν χρειαστεί και σε υπερηχοκαρδιογράφηµα. Στην ιατρική επιστήµη όλα πρέπει να γίνονται µε µια σειρά, ωστόσο ζούµε πλέον σε µια εποχή που κυριαρχούν οι «κατά παραγγελία» εξετάσεις, ενώ πολλά ευρήµατα που στην ουσία δεν είναι παθολογικά τελικά «βαφτίζονται» ως τέτοια, δηµιουργώντας ιατρογενείς νόσους.

Θα λέγατε λοιπόν ότι στη χώρα µας αυτοί οι υπερβολικοί έλεγχοι έχουν πάρει διαστάσεις «ιατρογενούς νόσου»;

Το σίγουρο είναι ότι µπορούµε να µιλάµε για «µαζικό» προαθλητικό έλεγχο στα παιδιά µας, ο οποίος µάλιστα δεν πραγµατοποιείται άπαξ και διαπαντός. Εκτός από τα σχολεία, κάθε σύλλογος ζητάει τη δική του διαφορετική εξέταση, ενώ αν συµπεριλάβουµε και τα πάρα πολλά αιτήµατα για triplex καρδιάς, πρέπει να µιλάµε για χιλιάδες νέους που ζουν µε το καθηµερινό άγχος µια ανύπαρκτης καρδιοπάθειας. Στις περισσότερες από αυτές τις εξετάσεις υπάρχουν ευρήµατα που κινούνται εντός φυσιολογικών ορίων, ωστόσο προβάλλονται ως παθολογικά, δηµιουργώντας ανησυχία σε παιδιά και γονείς. Δε λέω ότι υπάρχει πρόθεση, αν και δε µπορώ και να το αποκλείσω σε ορισµένες περιπτώσεις, ωστόσο αυτά τα φαινόµενα συνιστούν αυτό που ονοµάζουµε σήµερα «αµυντική ιατρική», όπως καταγράφεται πλέον σε πάρα πολλούς τοµείς, µε τη µορφή ατελείωτων εξετάσεων. Με αυτή την πρακτική ορισµένοι συνάδελφοι αφενός νοµίζουν ότι κερδίζουν χρόνο συνιστώντας πολλές εξετάσεις και αφετέρου καλύπτουν και την ευθυνοφοβία τους, θεωρώντας ότι θα είναι όσο γίνεται πιο «κατοχυρωµένοι» νοµικά έναντι οποιουδήποτε συµβάµατος. Μεγάλο κοµµάτι της δουλειάς µας είναι η ψυχολογική και µόνο υποστήριξη, ωστόσο ορισµένοι συνάδελφοι µάλλον το ξεχνούν.

Μιλάµε για ένα φαινόµενο µε επιδηµιολογικές αλλά και οικονοµικές συνέπειες;

Κάπως έτσι είναι, εφόσον συχνά οδηγούµαστε ως χώρα στο σηµείο αντί να θεραπεύουµε νόσους να «θεραπεύουµε εξετάσεις», µια και αυτές παραγγέλλονται µαζικά. Οι υπέρηχοι ας πούµε αποτελούν ένα εξαιρετικό διαγνωστικό «εργαλείο» όταν χρησιµοποιούνται σωστά, στη χώρα µας όµως συνδέονται µε µια υπερβολή που επιβαρύνει περαιτέρω τα ήδη επιβαρηµένα ασφαλιστικά ταµεία, ειδικά σε αυτή την ιδιαίτερα δύσκολη οικονοµική συγκυρία. Αν σκεφτεί κανείς πως µόνο τα παιδιά της πρώτης δηµοτικού ξεπερνούν τις 100.000 κάθε χρόνο, µπορεί να φανταστεί την οικονοµική επιβάρυνση. Δεν είναι δυνατόν τα παιδιά της πρώτης δηµοτικού να έχουν πιο πολλά υπερηχοκαρδιογραφήµατα από τον καρδιοπαθή παππού τους! Μιλάµε για ένα αµιγώς ελληνικό παράδοξο.

Όταν γίνεται σωστά, ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος ανιχνεύει προδιαθέσεις ασθενειών, ειδικά σε νεαρά άτοµα;

Βασική του αποστολή είναι να ανιχνεύσει τους παράγοντες κινδύνου που µε το πέρασµα του χρόνου θα οδηγήσουν σε καρδιοπάθεια. Ειδικά σε ένα παιδί που έχει όλα «τα φόντα» για µια τέτοια προδιάθεση (δεν τρέφεται σωστά, είναι δυσκίνητο, ζει σε σπίτι καπνιστών κλπ.), ο έλεγχος αυτού του τύπου είναι χρήσιµος υπό την έννοια ότι θα δώσουµε συµβουλές σε ολόκληρη την οικογένεια, η οποία θα πρέπει να τροποποιήσει προς τον υγιεινότερο τρόπο ζωής της. Ασφαλώς, δεν πρέπει εµείς οι γιατροί να είµαστε όλο απαγορεύσεις, αντιθέτως πρέπει να δίνουµε έµφαση στην ποιότητα ζωής, ασκώντας και έναν «παιδαγωγικό» ρόλο. Παράλληλα, προτρέπουµε τα παιδιά να κινούνται, καθώς είναι δυστυχώς υποχρεωµένα να λειτουργούν µέσα σε ένα νοσογόνο εκπαιδευτικό σύστηµα που τα συνηθίζει από µικρή ηλικία να ζουν χωρίς πραγµατική ποιότητα ζωής, καθηλωµένα µπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης ή του ηλεκτρονικού υπολογιστή, καταναλώνοντας µια γνώση – «fast food». Αυτό οδηγεί σε µια νέα γενιά υπέρβαρων και αγχωµένων παιδιών, συνθήκες που αποτελούν και ένα πολύ σοβαρό παράγοντα προδιάθεσης για εµφάνιση στεφανιαίας νόσου στην ενήλικη ζωή. Όλα αυτά βεβαίως είναι ζητήµατα και της κρατικής µέριµνας κι ευτυχώς το υπουργείο Παιδείας δείχνει να έχει συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα του όλου ζητήµατος, αρχίζοντας την εκπόνηση αντίστοιχων προγραµµάτων κινητικότητας.

Έχετε υπόψη σας επιδηµιολογικά ερευνητικά στοιχεία που αποδεικνύουν αυτή την κακή σχέση των νεαρών Ελλήνων µε την κίνηση;

Σαφώς υπάρχουν και πρόσφατες µελέτες που αποδεικνύουν ότι είµαστε σε πολύ κακό σηµείο ως προς την κινητικότητα των νεαρών Ελλήνων –οι οποίοι σηµειωτέον είναι πρώτοι στην Ευρώπη σε κρούσµατα παχυσαρκίας– αν και πρόκειται ασφαλώς για ένα παγκόσµιο φαινόµενο.

Σε ό,τι αφορά στις µεγαλύτερες ηλικίες Ελλήνων, πώς µπορεί να βοηθήσει ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος;

Αν µιλάµε για κάποιον που σε ηλικία άνω των 30 ετών αποφασίσει να αθληθεί ενώ ήταν µέχρι τώρα υπέρβαρος και καθηλωµένος σε ένα γραφείο, τότε σίγουρα χρειάζεται έλεγχος. Πρέπει επίσης να αρχίσει πολύ σταδιακά ώστε να προσαρµοστεί το σώµα του και να τηρεί το πρόγραµµά του µε συνέπεια, διαφορετικά η απότοµη και εντατική άσκηση θα έχει αποτελέσµατα αντίθετα του επιθυµητού, µε κίνδυνο να υποστεί µυοσκελετικές κακώσεις, αλλά και καρδιολογική βλάβη την ώρα της άθλησης. Ασφαλώς, στους ενήλικες υπάρχει ακόµη µεγαλύτερη ανάγκη για καρδιολογικό έλεγχο όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου (κάπνισµα, υπέρταση, διαβήτης, υψηλές τιµές χοληστερίνης κλπ.), ενώ από κάποια ηλικία και πάνω θα χρειαστεί ενδεχοµένως και τεστ κοπώσεως. Ωστόσο, είναι σηµαντικό να τονίσουµε πως το καλύτερο που µπορεί να κάνει κάποιος ενήλικος είναι να εντάξει την άσκηση και γενικά την κίνηση στην καθηµερινότητά του.

Πώς µπορεί να γίνει αυτό πρακτικά, µε δεδοµένο τον ιδιαίτερα αγχώδη τρόπο ζωής όλων µας;

Όσο βεβαρυµένο πρόγραµµα και να έχει κανείς, πρέπει να γνωρίζει πως και η καλύτερη άθληση δε µπορεί να υποκαταστήσει τη φυσική άσκηση που έχει ενταχθεί αρµονικά στην καθηµερινότητά του. Για παράδειγµα, είναι πολύ σηµαντικό να χρησιµοποιεί όσο γίνεται λιγότερο το αυτοκίνητό του και να πηγαίνει περπατώντας στις δουλειές του, να ανεβοκατεβαίνει σκάλες όσο µπορεί, να ασχολείται µε τον κήπο του αν έχει, αλλά και να αυξάνει σταδιακά τις αποστάσεις που καλύπτει βαδίζοντας, µε στόχο να φτάσει και να ξεπεράσει συνολικά τη µισή µε µία ώρα βαδίσµατος ηµερησίως. Αυτό είναι από µόνο του µια πάρα πολύ καλή άσκηση και δεν αντικαθίσταται από τρεις ωριαίες επισκέψεις στο γυµναστήριο εβδοµαδιαίως. Εξάλλου, αρκετοί είναι εκείνοι που κάνουν το λάθος να ξεκινήσουν υπερεντατικές ασκήσεις στα γυµναστήρια χωρίς προθέρµανση, οδηγούµενοι σε τραυµατισµούς και σκελετοµυϊκές βλάβες που τους αποθαρρύνουν από τη συνέχιση της άσκησης. Όµως και η καρδιά επιβαρύνεται από µια τέτοια στάση, καθώς υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος για οξύ έµφραγµα. Ειδικά όταν υπάρχει και κάποια προδιάθεση για καρδιολογικό πρόβληµα, η εντατική άσκηση χωρίς «προθέρµανση» είναι επίφοβη για πρόκληση αιφνίδιου θανάτου.

Οι συµβουλές αυτές ισχύουν και για τα άτοµα της τρίτης ηλικίας;

Δικαίωµα στην άσκηση έχουν όλες οι ηλικίες. Πραγµατικά, δεν υπάρχει ηλικιακό όριο στην άσκηση, αρκεί βεβαίως να προσαρµόζεται στα δεδοµένα της κάθε ηλικίας. Έχει αποδειχθεί ότι τα άτοµα τρίτης ηλικίας που περπατούν και γενικά κινούνται παρουσιάζουν καλύτερη κατάσταση της σωµατικής, αλλά και της ψυχικής τους υγείας. Είναι γνωστό ότι η κίνηση συνδέεται άµεσα µε την υγεία της καρδιάς, οπότε όταν έχει κανείς καρδιολογικά προβλήµατα τότε είναι που πρέπει ασκείται συστηµατικά. Στους καρδιοπαθείς η άσκηση έχει θεραπευτική επίδραση, αρκεί να γίνεται µε µέτρο.

Πόσο σηµαντική είναι η συµβολή της διατροφής στην προστασία της καρδιάς µας;

Είναι τεράστια, ειδικά όταν συνδυάζεται µε τη σωστή άσκηση. Εξάλλου, υπάρχουν και άνθρωποι που ζυγίζουν πάνω από το φυσιολογικό, ωστόσο λόγω της σωστής άσκησης η καρδιά τους και γενικότερα η υγεία τους είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ανθρώπους µε θεωρητικά «ιδανικές» σωµατικές διαστάσεις, αλλά και µε αρκετό λίπος, λόγω ελλιπούς µυϊκού ιστού. Η σωστή διατροφή πρέπει να είναι ταυτόχρονα και εύγεστη και να περιλαµβάνει τα πάντα. Σε καµιά περίπτωση δεν πρέπει να είναι µόνο χορταρικά και λαχανικά. Και το κρέας χρειάζεται, αλλά και όλες οι υπόλοιπες τροφές, όπως ας πούµε τα «παρεξηγηµένα» αβγά, που στην πραγµατικότητα είναι µια πάρα πολύ υγιεινή τροφή, µε λίγες θερµίδες και µεγάλη θρεπτική αξία. Επίσης, το αγνό ελαιόλαδο πρέπει να βρίσκεται πάντα στο τραπέζι µας αν θέλουµε να προστατεύουµε την καρδιά µας, ενώ και τα γαλακτοκοµικά είναι καλές τροφές, αρκεί να αποφεύγονται οι µεγάλες ποσότητες και τα προϊόντα τύπου «light». Γενικά, η παραδοσιακή µεσογειακή διατροφή είναι ό,τι καλύτερο για την προστασία της καρδιάς µας.

Όσον αφορά στο κάπνισµα, που παραµένει αγαπηµένη συνήθεια των Ελλήνων, ποια η σχέση του µε την υγεία της καρδιάς;

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν πως το κάπνισµα εξακολουθεί να είναι ο υπ' αριθµόν ένα επιβαρυντικός παράγοντας αναφορικά µε την υγεία της καρδιάς των Ελλήνων. Είναι ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβληµα, καθώς αφορά και σε πολύ νεαρές ηλικίες, µέσω του παθητικού καπνίσµατος. Ακόµη και τώρα, που θεωρητικά έχει απαγορευτεί σε δηµόσιους χώρους, κάποιοι καπνιστές κάνουν λόγο για «καταπίεση» που δήθεν υφίστανται, ωστόσο την πραγµατική καταπίεση την υφίστανται όσοι υποχρεώνονται σε παθητικό κάπνισµα. Αυτά είναι προβλήµατα που τα έχουν λύσει ακόµη και σε χώρες µε µεγαλύτερη παράδοση στο κάπνισµα, όπως για παράδειγµα η Τουρκία. Σε αντίθεση µε το αλκοόλ, που σε µικρή και ελεγχόµενη ποσότητα όντως βοηθάει στην υγεία της καρδιάς, για το κάπνισµα δεν υπάρχει απολύτως καµία δικαιολογία.

Αν και δεν έχουµε «παράδοση» στο µαζικό αθλητισµό, στον πρόσφατο µαραθώνιο σηµειώθηκε ρεκόρ συµµετοχών. Είναι µια καλή αρχή για τη σχέση µας µε την άθληση;

Δυστυχώς, όχι µόνο δεν υπάρχει αθλητική κουλτούρα, αλλά, λόγω του προβληµατικού εκπαιδευτικού µας συστήµατος, ακόµη και η άθληση στα παιδιά γίνεται µε άγχος και φυσικά έτσι δε βοηθάει. Είναι τόσο βεβαρυµένο το πρόγραµµα των µαθητών σήµερα, οπότε αυτό που χρειαζόµαστε είναι µια αλλαγή γενικότερης φιλοσοφίας. Καλός ήταν ο πρόσφατος µαραθώνιος και η συµµετοχή του πρωθυπουργού ήταν ένα καλό µήνυµα, ωστόσο στην πράξη µαραθώνιο πρέπει να τρέχουν οι άνθρωποι που έχουν κάνει την κατάλληλη προετοιµασία και έχουν δηµιουργήσει µια καλή φυσική κατάσταση. Υπάρχουν εξάλλου και άλλες πολύ καλές δραστηριότητες για την υγεία της καρδιάς µας, µε χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του χορού, που είναι µια πολύ υγιεινή και ταυτόχρονα κοινωνική δραστηριότητα. Χρήσιµη άσκηση είναι πάντα η χαρούµενη άσκηση, στην οποία βάζεις και «ψυχή». Σ' αυτό το κοµµάτι είναι πολύ θετική η συµβολή των σχολών χορού και των πολιτιστικών συλλόγων.

Τι θα είχατε να πείτε για όσους αθλούνται συστηµατικά, καταναλώνοντας διάφορες «ενισχυτικές» φαρµακευτικές ουσίες;

Καταρχάς πρόκειται για τουλάχιστον «ύποπτες» ουσίες, καθώς δεν ελέγχονται στην πλειοψηφία τους. Όπως µας λένε συχνά οι γονείς των αθλούµενων παιδιών, πολλοί γυµναστές προτείνουν «συµπληρώµατα» διατροφής. Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετοί αθλητές που βασίζονται σε τέτοιες ουσίες, ενώ το περίφηµο «doping» έχει πάρει πλέον διαστάσεις επιστήµης, αν και µπορεί να οδηγήσει σε καρδιοπάθειες, αν όχι και σε αιφνίδιο θάνατο. Όταν ένας νέος έχει µια πλήρη και ισορροπηµένη µεσογειακή διατροφή, λαµβάνει όλες τις απαραίτητες βιταµίνες και δε χρειάζεται τίποτα άλλο.

Ολοκληρώνοντας εδώ τη συζήτησή µας, τι γενικές συµβουλές θα δίνατε σε όσους θέλουν να προστατέψουν την υγεία της καρδιάς τους;

Θα συµβούλευα, ειδικά τους πιο νέους, να έχουν φυσική και ισορροπηµένη διατροφή, να προσέχουν το βάρος τους, να µην καπνίζουν, να κοιµούνται καλά και όσες ώρες χρειάζονται, ειδικά όσοι κουράζονται πνευµατικά. Ασφαλώς να κάνουν καρδιολογικό έλεγχο πριν αθληθούν, αλλά χωρίς υπερβολές. Επίσης, να θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο για τη διατήρηση της καλής υγείας τους και να θυµούνται ότι η απληστία και η κοινωνική αποµόνωση βλάπτουν σοβαρά την υγεία. Τέλος, συµβουλεύω όλους να κινούνται αρκετά, να έχουν καλή διάθεση, να γελούν, να χορεύουν, να ζουν τη ζωή τους! Πρέπει να γνωρίζουµε ότι η «µάχη» για τη διατήρηση της καλής υγείας δίνεται καθηµερινά, ενώ πρώτα «ανεβάζουµε» τη ψυχή µας και µετά το σώµα µας...

10 αλήθειες για... γερή και καλή καρδιά!

1) Η υγεία της καρδιάς µας, και όχι µόνο, εξαρτάται κυρίως από τον τρόπο ζωής που επιλέγουµε. Μπορούµε να έχουµε γερή καρδιά, ακόµη και όταν τα γονίδιά µας δε µας ευνοούν.

2) Φυσική δραστηριότητα – σωστή διατροφή – αποφυγή του καπνίσµατος: το τρίπτυχο της προστασίας µας από τις καρδιοπάθειες, και όχι µόνο.

3) Εντάσσουµε τη σωµατική δραστηριότητα και την άσκηση στην καθηµερινότητά µας. Ασκούµαστε µε τρόπους φυσικούς, απλούς και ευχάριστους. Περπατάµε όλο και µεγαλύτερες αποστάσεις.

4) Χορεύουµε συστηµατικά ή µε κάθε ευκαιρία. Ο χορός δυναµώνει το σώµα, την καρδιά και την ψυχή!

5) Δεν ακολουθούµε «δίαιτα», κάνουµε σωστή διατροφή, απολαµβάνοντας το φαγητό µας. Αποφεύγουµε τα πολύ λιπαρά, τα αλµυρά, και τα «light» προϊόντα, περιορίζουµε το αλάτι και το αλκοόλ. Προτιµάµε τη µεσογειακή διατροφή (ελαιόλαδο, ψωµί ολικής άλεσης, όσπρια, φυσικό γιαούρτι, γάλα, ψάρια, φρούτα, λίγο αλκοόλ κλπ.).

6) Τρώµε τουλάχιστον 3 γεύµατα την ηµέρα (πρωινό ή δεκατιανό απαραιτήτως), αποφεύγοντας να τρώµε αργά το βράδυ. Δεν «τσιµπάµε» στα ενδιάµεσα.

7) Η πολλή τηλεόραση παχαίνει! Πρόκειται για το «fast food» του πνεύµατος που οδηγεί στην «παχυσαρκία του καναπέ».

8) Όταν πρέπει να χάσουµε βάρος, δε βιαζόµαστε! Με τη γρήγορη απώλεια βάρους χάνουµε µυϊκή µάζα, εξαντλούµαστε και τελικά ξαναπαχαίνουµε. Ο καλός και επαρκής ύπνος βοηθάει και στην απώλεια βάρους.

9) Κόβουµε οριστικά το κάπνισµα! Η επαναφορά της καλής φυσικής κατάστασης είναι το καλύτερο δώρο που µπορούµε να κάνουµε στον εαυτό µας.

10) Κρατάµε ψηλά την ψυχή µας! Αγαπάµε, συγχωρούµε, βοηθάµε, γελάµε. Ελέγχουµε το θυµό µας και το άγχος µας. Αγωνιζόµαστε για το καλύτερο, αλλά και χαιρόµαστε και µε αυτά που έχουµε. Η απληστία βλάπτει σοβαρά την υγεία, τη δική µας και των άλλων!