Πώς η φύση θωρακίζει τη λειτουργία της καρδιάς

 Η λέξη καρδιά, ή καρδία κατά τους αρχαίους ηµών προγόνους, αποτελεί µεταπλασµό από τις λέξεις κῆρ και κέαρ (καρδιά) < *κηρδ, που σύµφωνα µε το λεξικό, πιθανολογείται ότι ανάγεται στην εικαζόµενη λέξη «kērd», ινδοευρωπαϊκής προέλευσης. Από όπου και αν προέρχεται όµως η λέξη, πιστεύω ότι όλοι µας αναγνωρίζουµε ότι η σηµασία της στη λειτουργία του οργανισµού µας είναι κάτι παραπάνω από σηµαντική, για αυτό και καλό θα ήταν να την προστατεύσουµε. Και ίσως παλαιότερα, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός να χρησιµοποιούσαν κριθάρι (κρίθη η κοινή ή hordeum vulgare) για τις καρδιαλγίες, σήµερα όµως έχουµε στη φαρέτρα µας πολλά θρεπτικά συστατικά που µπορούν να θωρακίσουν την καρδιά µας.

 

 H υπόθεση «ωµέγα»

Τα δύο πρώτα πράγµατα που έρχονται στο νου είναι η τακτική άσκηση και η σωστή διατροφή, χαµηλή σε λιπαρά. Τελικά όµως πρέπει να τρώµε λιπαρά ή πρέπει να τα αποφεύγουµε; Ποια είναι καλά λιπαρά και ποια όχι; Αναµενόµενο να αναρωτιόµαστε µετά από 60 χρόνια σκληρής προπαγάνδας ενάντια στα διατροφικά λίπη και της προώθησης συνθετικά παρασκευασµένων λιπαρών ως υγιεινά. Ονοµασίες, όπως ωµέγα 3 λιπαρά, ωµέγα 6, κορεσµένα κλπ., έχουν δηµιουργήσει σύγχυση στο κοινό και καλό θα ήταν να προσπαθήσουµε να διαλευκάνουµε την υπόθεση «ωµέγα». Πρόκειται για ονοµασίες που αφορούν διαφορετικά µόρια λιπαρών ανάλογα µε τη µοριακή τους δοµή και µπορούµε να τα διαχωρίσουµε σε 5 κύριες κατηγορίες:

• Τα ωµέγα-3 είναι λιπαρά που βρίσκονται κυρίως στα ψάρια, τα βρίσκουµε όµως και σε φυτικές πηγές, όπως στο λινέλαιο, στα καρύδια, στα φύκια κ.ά
• Τα ωµέγα-6 βρίσκονται κυρίως σε σπόρους και ξηρούς καρπούς.
• Τα µονοακόρεστα αφορούν τα ωµέγα-9 και τα ωµέγα-7 λιπαρά. Αυτά τα βρίσκουµε σε φυτικά έλαια, µε κύρια πηγή το λάδι ελιάς, τους ξηρούς καρπούς αλλά και κάποιες τροφές ζωικής προέλευσης.
• Τα κορεσµένα λιπαρά βρίσκονται κυρίως σε ζωικές τροφές, υπάρχουν όµως και σε έλαια φυτικής προέλευσης, όπως το λάδι καρύδας, το βούτυρο από κακάο, τα µακαντάµια κ.ά.
• Τα τρανς λιπαρά, που αν και υπάρχουν στη φύση, στην πλειοψηφία τους αφορούν συνθετικής προέλευσης λιπαρά που βέβαια καλό είναι να τα αποκλείσουµε από τη διατροφή µας.

 

Τα λίπη έχουν τρεις βασικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα:

• Δομική λειτουργία: Διαμορφώνουν το εξωτερικό περί-βλημα των κυττάρων, τις κυτταρικές μεμβράνες, καθώς επίσης και το υποδόριο λίπος, ενώ παρέχουν μηχανική υποστήριξη και μόνωση σε διάφορα όργανα.
• Πηγή ενέργειας: Χρησιμοποιούνται από τα κύτταρα ως καύσιμη ύλη για την παραγωγή ενέργειας.
• Παραγωγή ορμονών: Είναι απαραίτητα ως πρώτη ύλη στην παραγωγή ενός μεγάλου αριθμού ορμονών.

Τα διαφορετικά μόρια αυτών των λιπαρών μπορούν να μετρηθούν με ειδικές εξετάσεις στο αίμα και οι τιμές αυτές μπορούν να μας δώσουν πολλές πληροφορίες για την κατάσταση υγείας ενός ατόμου, τη διατροφή του και την προδιάθεση ή όχι για την ανάπτυξη φλεγμονών. Το σώμα μας χρειάζεται όλα τα λίπη (εκτός από τα συνθετικά φυσικά) σε συγκεκριμένες όμως αναλογίες μεταξύ τους. Η ύπαρξη όλων των απαραίτητων λιπαρών επιτρέπει την ομαλή και υγιή λειτουργία του οργανισμού.

Οι ιδανικές αναλογίες μεταξύ των λιπαρών στη διατροφή μας, για παράδειγμα μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών, είναι 1:1. Θα πρέπει να έχουμε ένα μόριο ωμέγα-3 για κάθε μόριο ωμέγα 6. Αλλά και μια σχέση μέχρι 1:5 θεωρείται ένας καλός στόχος. Δυστυχώς όμως η σχέση που καταγράφεται στη σύγχρονη διατροφή είναι 1:16 ή και χειρότερα, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται αντίστοιχα η ακεραιότητα και η λειτουργία των κυτταρικών μεμβρανών σε όλα τα κύτταρα στο σώμα μας. Ξέρουμε ότι τροφές πλούσιες σε ωμέγα-6 έχουν ανοσοκατασταλτική δράση, ενώ όσο περισσότερο βελτιώνεται η αναλογία μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 στη διατροφή, πλησιάζοντας προς την ιδανική αναλογία 1:1, τόσο περισσότερο μειώνεται η θνησιμότητα λόγω καρδιακών παθήσεων. Η μείωση αυτή μπορεί να φθάσει μέχρι και το 70%.

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι προβλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιακές παθήσεις, οι γαστρεντερικές διαταραχές, ο καρ-κίνος και τα αυτοάνοσα νοσήματα, αυξήθηκαν σημαντικά στο διάστημα που προτεινόταν η αποφυγή του λίπους στη διατροφή.

 

Η βιταμίνη Κ2

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα καρδιολογικά νοσήματα συνδέονται άμεσα με τη δράση της βιταμίνης Κ. Η βιταμίνη Κ2, σε συνεργασία με τη βιταμίνη D και το μαγνήσιο, διαχειρίζονται την εναπόθεση ασβεστίου στα όργανα και στους ιστούς. Αν δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα βιταμίνης Κ, τότε το σώμα μας δεν είναι σε θέση να διακρίνει πού και πόσο ασβέστιο πρέπει να εναποθέσει. Τα αγγεία μας είναι από τα πρώτα όργανα που πλήττονται και αναπόφευκτα δημιουργείται αρτηριοσκλήρωση.

Μετά από κλινικές μελέτες που εξέτασαν χιλιάδες περιστατικά για πάνω από 10 χρόνια, παρατηρήθηκε ότι όσοι είχαν αυξημένη πρόσληψη Κ2 εμφάνιζαν 50% λιγότερη ασβέστωση των αρτηριών τους και 50% λιγότερα καρδιολογικά περιστατικά από όσους είχαν μειωμένη πρόσληψη. Αντιθέτως, χαμηλά επίπεδα μαγνησίου στο αίμα όπως και αυξημένη πρόσληψη ασβεστίου συνδέονται με αυξημένους καρδιακούς θανάτους. Πρόκειται για μια σημαντική πρόοδο στη μάχη μας κατά των καρδιολογικών νοσημάτων, καθώς λαμβάνοντας μια απολύτως ασφαλή φυσική ουσία (προσοχή στη δοσολογία μόνο για όσους λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή) μπορούμε να ενισχύσουμε την υγεία και να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου.

 

Ρεσβερατρόλη

Η ένωση ρεσβερατρόλη (resveratrol, RVT) είναι μια φυσική ουσία που βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις κυρίως στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών, τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και αρκετούς αιώνες για τις ασθένειες της καρδιάς και των αρτηριών, λόγω των καρδιοπροστατευτικών τους ιδιοτήτων. Η ρεσβερατρόλη έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, δηλαδή εξουδετερώνει οξυγονούχες ρίζες και οξειδωτικές ενώσεις που παράγονται στους διαφόρους ιστούς ή κυκλοφορούν στο πλάσμα του αίματος.

 

Αλλα σημαντικά συστατικά

 Συνένζυμο Q10: Αυξάνει την οξυγόνωση του καρδιακού ιστού και έχει αναφερθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο επανεμφάνισης καρδιακών προσβολών.

 Βιταμίνη C: Παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

 Ασβέστιο και Μαγνήσιο: Βοηθούν στη σωστή λειτουργία του καρδιακού μυός.

 

Και τα βότανα επί το έργον

Εκτός όμως από τα παραπάνω, υπάρχουν και αρκετά βότανα και φυτά που μπορούν να συμβάλουν στη σωστή λειτουργία της καρδιάς. Μερικά από αυτά είναι:

 Ρόδι: Ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο χυμός από ρόδι, όχι μόνο εμποδίζει την αρτηριοσκλήρωση, αλλά μπορεί και να συμβάλει στη μείωσή της. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη περιεκτικότητα που έχει ο συγκεκριμένος χυμός σε αντιο-ξειδωτικά, που είναι υψηλότερη από κάθε άλλο φρούτο.

 Ginkgo biloba: Εκτός του ότι βοηθά τη μνήμη, το ginkgo biloba εμποδίζει τη δημιουργία ελεύθερων ριζών.

 Εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού: Μειώνει την πίεση.

 Και πάνω από όλα… το σκόρδο: Είναι ωφέλιμο για την καρδιά και τα αγγεία, διότι συμβάλλει στην πτώση της υψηλής χοληστερόλης και της πίεσης, ενώ μειώνει την πηκτικότητα του αίματος, απομακρύνοντας έτσι τον κίνδυνο απόφραξης σημαντικών αρτηριών. Το σκόρδο έχει χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα για τις ιαματικές του ιδιότητες και δεν είναι τυχαίο ότι οι γιαγιάδες μας μάς προέτρεπαν να τρώμε μια σκελίδα σκόρδο την ημέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι Αυστραλοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας διαπίστωσαν ότι το σκόρδο, είτε σε φυσική μορφή είτε σε συμπληρώματα διατροφής, ρίχνει την πίεση το ίδιο αποτελεσματικά με τα αντιυπερτασικά φάρμακα. Το μυστικό του κρύβεται στην ουσία allicin, που παράγεται μόλις κοπεί σε κομματάκια.

 

Κατάρριψη κάποιων μύθων

Σύμφωνα με τα στοιχεία 15 κλινικών μελετών (2003) για τη χρήση βιταμίνης Ε και καροτίνης Β απέδειξαν ότι οι βιταμίνες αυτές δεν αποτελούν ασπίδα κατά της καρδιο-αγγειακής νόσου, ενώ αντίθετα μπορεί να αποδειχθούν επιζήμιες στην υγεία.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

lwww.trophos.gr

lwww.drtsoukalas.com

 

  Η Μυρτώ Σκοτίδα είναι µέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών, υπεύθυνη της εκστρατείας «Τροφός» για τη σηµασία της αντικαρκινικής διατροφής και της εκστρατείας «Δικαίωµά µου» για την ενηµέρωση των καρκινοπαθών για τα δικαιώµατά τους.

 Ο Dr. Δηµήτρης Τσουκαλάς είναι διδάκτωρ Πανεπιστηµίου της Νάπολη (Universita' degli Studi di Napoli, Federico II), µετεκπαιδευθείς στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου του Χάρβαρντ και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διατροφικής Ιατρικής.