Πώς έχει διαμορφωθεί η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα

Η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στη χώρα μας υποχώρησε κατά 32,4% την περίοδο 2010-2016 (-0,6% στις Νότιες χώρες, +11,8% στην Ε.Ε.) και διαμορφώθηκε στα 14,6 δισεκ. ευρώ το 2016 (8,3% του ΑΕΠ). Η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά 42,5% (-5,7% στις Νότιες χώρες, +10,1% στην Ε.Ε.) την ίδια περίοδο, και διαμορφώθηκε στα 8,5 δισεκ. ευρώ το 2016 (4,8% του ΑΕΠ).

Αυτά είναι κάποια από τα συμπεράσματα της μελέτης με τίτλο: «Η Φαρμακευτική Αγορά Στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2017» που πραγματοποιήθηκε υπό την επιστημονική επιμέλεια του ΙΟΒΕ και την αρωγή της Επιτροπής Τεκμηρίωσης του ΣΦΕΕ. Στόχος της μελέτης είναι να δώσει μια εμπεριστατωμένη σύνοψη των κυριότερων δεδομένων και στοιχείων για τη φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα και μια επικαιροποιημένη εικόνα των κυριότερων αλλαγών που τη διέπουν.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των δαπανών για την υγεία στον ιδιωτικό τομέα, με την ιδιωτική χρηματοδότηση να φτάνει στο 40,9% το 2016 (27% στις νότιες χώρες της Ευρώπης που εφάρμοσαν παρόμοια προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, 21% στην Ε.Ε.).

Στον τομέα των δαπανών για φαρμακευτική κάλυψη, που αποτελεί ένα μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης για την υγεία (περίπου 15%), η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2017 στα 3,7 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 1,945 δισ. ευρώ αποτελούν δημόσια χρηματοδότηση), παραμένοντας κοντά στα επίπεδα του 2012, με σημαντική όμως υποχώρηση -32% της δημόσιας εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης την ίδια περίοδο.

Η σημαντική μείωση της συμβολής του δημοσίου τομέα είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση στον ιδιωτικό, όπου για το 2017 η εκτιμώμενη συμμετοχή των ασθενών (ίδιες πληρωμές «out of pocket» και θεσμοθετημένη συμμετοχή) φτάνει στο 25% περίπου και η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας, με τους μηχανισμούς υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων (rebate και clawback), υπολογίζεται στο υπόλοιπο 25% περίπου (875 εκατ. ευρώ).

Όσον αφορά τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη, την περίοδο 2012-2015 εκτιμάται στα 760 εκατ. ευρώ περίπου. Ωστόσο, από το 2016 και ύστερα με την επιβολή κλειστού προϋπολογισμού, η δημόσια νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη υποχώρησε σημαντικά, ενώ το 2018 θα φτάσει στα 530 εκατ. ευρώ (-30% σε σχέση με το 2015). Ως εκ τούτου, η μείωση της δημόσιας νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης μετακυλίστηκε αποκλειστικά στη φαρμακοβιομηχανία, με τους μηχανισμούς υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων (rebate και clawback), όπου η συμμετοχή της εκτιμάται στα 260 εκατ. ευρώ και 320 εκατ. ευρώ για το 2016 και 2017, αντίστοιχα.

Στη μελέτη βέβαια επισημαίνεται ότι παρά τη σημαντική επίπτωση από τη δημοσιονομική προσαρμογή στη δημόσια χρηματοδότηση για φαρμακευτική κάλυψη, η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί κινητήριο μοχλό επένδυσης στην Ελλάδα με τη διεξαγωγή 2.265 κλινικών μελετών ανεξαρτήτου φάσης ή σταδίου (έως το 2017) και τη δαπάνη για Έρευνα και Ανάπτυξη (ΕΑ) να αποτελεί το 12% της συνολικής δαπάνης για ΕΑ (2013).

Από την άλλη, για το 2016 η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία (ex-factory) ανήλθε στα 948 εκατ. ευρώ, ενώ με προστιθέμενη αξία στα 624 εκατ. ευρώ (3,4% μερίδιο στον κλάδο της μεταποίησης), κατατάσσεται στην 9η θέση μεταξύ των 24 κλάδων της μεταποίησης.

Οι απασχολούμενοι στην εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων ήταν 15,5 χιλ. άτομα το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ για το 2016 το 64% των απασχολούμενων στην εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, έναντι 35% στον κλάδο της μεταποίησης και 22,7% στο σύνολο της οικονομίας.

Τέλος, οι εισαγωγές και οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2016 σε 2,9 δισεκ. ευρώ και 1,0 δισεκ. ευρώ αντίστοιχα, με τις εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων να αντιστοιχούν στο 4,2% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2016.