Ψωρίαση: Μια νόσος με σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις

Περίπου 250.000 άνθρωποι στην Ελλάδα πάσχουν από ψωρίαση και αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα. Κυρίαρχο πρόβλημα είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική, με αποτέλεσμα οι πάσχοντες να υφίστανται σημαντική ψυχοκοινωνική επιβάρυνση.

Αν και η ψωρίαση σπανίως είναι έντονα απειλητική για τη ζωή, έχει σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Λόγω της ορατότητας της νόσου, η ψωρίαση μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα στρες, άγχους, θυμού και κατάθλιψης.

Είναι αποδεδειγμένο ότι η ψωρίαση επηρεάζει πολλές πλευρές της ποιότητας ζωής, δυσκολεύοντας την καθημερινή λειτουργικότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την επαγγελματική σταδιοδρομία. Η σημαντικότερη επίπτωση θα μπορούσε να πει κανείς είναι ο κοινωνικός στιγματισμός και η απομόνωση των ασθενών.

Τι είναι η ψωρίαση;

Είναι μια συχνή, χρόνια, φλεγμονώδης δερματοπάθεια που προσβάλλει περίπου το 2% του πληθυσμού και διαφέρει ανάλογα με τη φυλή, το γεωγραφικό πλάτος και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι άντρες και οι γυναίκες προσβάλλονται εξίσου. Η συνήθης ηλικία έναρξης είναι η 3η - 4η δεκαετία της ζωής. Περίπου 10-15% των ασθενών εμφανίζουν τη νόσο πριν την ηλικία των 10 ετών. Στην περίπτωση αυτή προσβάλλεται μεγαλύτερη έκταση του σώματος και η νόσος ανταποκρίνεται σημαντικά λιγότερο στην τοπική θεραπεία.

Τι προκαλεί την ψωρίαση;

Η ψωρίαση αποτελεί πρωτίστως ανοσολογικό νόσημα, που σημαίνει ότι σχετίζεται με το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. Το τελευταίο είναι «λανθασμένα» ενεργοποιημένο στην ψωρίαση, με αποτέλεσμα να αναγκάζει τα κύτταρα του δέρματος να ωριμάσουν και να πολλαπλασιαστούν πιο γρήγορα και κατόπιν να συσσωρεύονται στα ανώτερα στρώματα του, δημιουργώντας τις ψωριασικές «πλάκες». Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (Τ-λεμφοκύτταρα), φτάνουν με την κυκλοφορία του αίματος σε κάποιο σημείο του δέρματος, δημιουργούν μια τοπική φλεγμονή και με τις ουσίες που παράγουν διαταράσσουν τον φυσιολογικό κύκλο των κυττάρων του δέρματος.

Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζουν οι γενετικοί παράγοντες, αφού το 1/3 των ασθενών έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό, με ένα ή περισσότερα μέλη της οικογένειάς τους να πάσχουν από κάποια μορφή ψωρίασης. Παρ?όλα αυτά η ψωρίαση δεν ακολουθεί ένα τυπικό τρόπο κληρονομικότητας, όπως είναι το χρώμα των ματιών ή το ύψος, που σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητο το παιδί ενός ασθενούς να εμφανίσει ψωρίαση. Επίσης δεν είναι σίγουρο ότι κάποιος που έχει το γονίδιο της ψωρίασης θα εμφανίσει ψωρίαση.

Εκλυτικοί παράγοντες της ψωρίασης είναι:

• Τραυματισμοί του δέρματος.
• Φάρμακα (λίθιο, ορισμένα καρδιολογικά φάρμακα, ιντερφερόνη κ.α.).
• Ενδοκρινικοί παράγοντες (εφηβεία, εμμηνόπαυση).
• Ψυχολογικοί παράγοντες (στρες, συναισθηματική φόρτιση).
• Ορισμένες λοιμώξεις (κυρίως στρεπτοκοκκικές ).
• Η αυξημένη χρήση αλκοόλ.
• Εποχιακοί παράγοντες (χειμώνας, υγρό και ψυχρό κλίμα).

Ποιοι είναι οι τύποι της ψωρίασης;

Οι κύριες βλάβες του δέρματος στην ψωρίαση είναι παχιές, κόκκινες πλάκες με χαλαρά προσκολλημένα λέπια στην επιφάνειά τους. Η συχνότερη μορφή είναι η κατά πλάκας ψωρίαση που συνήθως εντοπίζεται στους αγκώνες, τα γόνατα, το τριχωτό της κεφαλής, το κατώτερο τμήμα της ράχης αλλά και παντού στο σώμα. Είναι χαρακτηριστικός ο κνησμός, η απολέπιση και η αιμορραγία.

’λλη συνηθισμένη μορφή είναι η σταγονοειδής ψωρίαση που συνήθως εμφανίζεται μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη σε νεώτερους ασθενείς. Παρατηρούνται πολλαπλά, υπό μορφή σταγόνας, κόκκινα στίγματα κυρίως στον κορμό, τα άνω και κάτω άκρα.

’λλες, πιο σπάνιες μορφές ψωρίασης, είναι:

Ανάστροφη ψωρίαση: συνήθως παρατηρείται σε παχύσαρκα άτομα στις φυσιολογικές πτυχές του σώματος, όπως κάτω από τους μαστούς, τη βουβωνική περιοχή και τις μασχάλες.

Φλυκταινώδης ψωρίαση: παρατηρούνται φυσαλίδες με υγρό που περιβάλλονται από κόκκινο δέρμα κυρίως σε παλάμες και πέλματα (φλυκταινώδης ψωρίαση παλαμών-πελμάτων).

Ερυθροδερμική ψωρίαση: είναι σπάνια. Το δέρμα σχεδόν σε όλο το σώμα είναι κόκκινο, σαν καμένο και ξεφλουδίζει. Συνυπάρχει πόνος και κνησμός.

Ένα ποσοστό 10-30% των ασθενών με ψωρίαση πάσχει επίσης και από ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία προκαλεί πόνο, οίδημα και δυσκαμψία των αρθρώσεων. Κυρίως προσβάλλονται τα χέρια, τα πόδια, οι αγκώνες, οι καρποί και το κατώτερο τμήμα της ράχης.

Η ψωρίαση επίσης επηρεάζει τα νύχια και υπάρχει περίπτωση να εντοπίζεται μόνο σε αυτά (ψωρίαση ονύχων). Παρατηρούμε τα βοθρία (δηλαδή στικτές εμβαθύνσεις στην επιφάνεια), κιτρινωπό χρώμα των νυχιών, σχηματισμούς σαν «σταγόνα λαδιού» και πάχυνση των νυχιών.

Ποιες είναι οι θεραπείες της ψωρίασης;

Η ψωρίαση στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται αγωγή σε όλη τη διάρκεια της ζωής και ειδικά στην περίοδο των εξάρσεων της νόσου. Υπάρχουν πολλά θεραπευτικά σχήματα για την ψωρίαση και ανάλογα με τη βαρύτητα της, την ηλικία του ασθενούς, τον τόπο διαμονής και αρκετές άλλες παραμέτρους καθορίζεται το εκάστοτε σχήμα για τον ασθενή.

Οι θεραπείες διακρίνονται σε:

• Τοπική θεραπεία (Συνδυασμός καλσιποτριόλης με διπροπιονική βηταμεθαζόνη, κορτικοστεροειδή, καλσιποτριόλη, ταζαροτένη, πίσσα, ανθραλίνη, κερατολυτικά φάρμακα).
• Φωτοθεραπεία (Η ευεργετική δράση του φυσικού ηλιακού φωτός στην ψωρίαση είναι καλά τεκμηριωμένη. Η φωτοθεραπεία γίνεται με την έκθεση του σώματος στην υπεριώδη ακτινοβολία που προέρχεται από τεχνητές πηγές).
• Συστηματική θεραπεία (κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη, ρετινοειδή, βιολογικά φάρμακα).

Πρόληψη των εξάρσεων της ψωρίασης

Οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν:

• τους τραυματισμούς, γιατί μπορεί εκεί να εμφανιστούν πλάκες ψωρίασης,
• κάποια φάρμακα (λίθιο, β-αδρενεργικούς αναστολείς, αναστολείς διαύλων ασβεστίου, ιντερφερόνη),
• τα πολύ ψυχρά και υγρά κλίματα,
• την μεγάλη χρήση αλκοόλ και
• όσο είναι εφικτό την μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση.