Οι ιδιοκτησιακοί και γεωγραφικοί περιορισμοί ωφελούν τη δημόσια υγεία

Έκθεση του Φαρμακευτικού Συλλόγου της Αυστραλίας, που βασίζεται σε έρευνες και διεξοδικές μελέτες δείχνει ότι οι ιδιοκτησιακοί και γεωγραφικοί-δημογραφικοί περιορισμοί είναι συστατικά της δέσμης των μέτρων που επιτρέπουν σε μια κυβέρνηση να επιτύχει τους στόχους της με αποτελεσματικό τρόπο.

Ο Φαρμακευτικός Σύλλογος της Αυστραλίας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις απορρυθμιστικές πιέσεις που ασκούνται στην αυστραλιανή κυβέρνηση, δημοσίευσε μια δέσμη προτάσεων, οι οποίες βασίζονται σε μια σειρά από έρευνες και διεξοδικές μελέτες που αφορούν τη λειτουργία της αγοράς των φαρμακείων της κοινότητας. Σύμφωνα με το πόνημα αυτό, που αποσκοπεί τόσο στην ενημέρωση του πολιτικού προσωπικού που έχει επιφορτιστεί με την άσκηση της φαρμακευτικής πολιτικής, όσο και του κοινού, οι νομοθετημένοι κανόνες λειτουργίας της αγοράς εξυπηρετούν καλύτερα το δημόσιο συμφέρον και τους επιδιωκόμενους στόχους.

Καθώς οι προτάσεις και οι μελέτες διαθέτουν αρκετά μεγάλη έκταση, η οικονομία του χώρου δεν επιτρέπει κάτι περισσότερο από το να περιοριστούμε σε μερικά αποσπάσματα. Όμως μέσα σε αυτές τις λίγες παραγράφους αποκαλύπτονται στοιχεία που μπορούν να φανούν εξαιρετικά χρήσιμα σε ένα ανοικτό εποικοδομητικό διάλογο, μακριά από παραπλανητικές απλουστεύσεις που εξισώνουν την αγορά φαρμάκου με την αγορά απλών καθημερινών καταναλωτικών αγαθών.

Φαρμακεία της κοινότητας: Προσφέρουν πρόσβαση, ποιότητα και επιλογή σε όλους τους Αυστραλούς

Η συμβουλευτική επιτροπή που συστάθηκε προκειμένου να καταρτίσει προτάσεις για την αγορά των φαρμακείων σύστησε την άρση των ιδιοκτησιακών και δημογραφικών περιορισμών στην ίδρυση, λειτουργία και εγκατάσταση φαρμακείων, ισχυριζόμενη ότι οι περιορισμοί αυτοί βλάπτουν τον ανταγωνισμό και την ελευθερία επιλογής. Ωστόσο, εκτός του ότι η ανάλυση αυτή αποδεικνύεται ανακριβής, μια τέτοια προσέγγιση παραποιεί το πλαίσιο, εντός του οποίου λειτουργούν τα φαρμακεία της κοινότητας. Από την προοπτική της άσκησης πολιτικής δημόσιας υγείας, ο κεντρικός ρόλος των φαρμακείων περιγράφεται καλύτερα ως ένας από τους συντελεστές της θεραπευτικής αλυσίδας που παρέχει υπηρεσίες προς τους ασθενείς ή καταναλωτές εξ ονόματος της κυβέρνησης, και συγκεκριμένα με τη διανομή φαρμάκων και την παροχή συμβουλευτικών και συναφών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση έχει συμφέρον να διασφαλίσει ότι τόσο η διανομή όσο και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες παρέχονται αποτελεσματικά, δίκαια και σε ένα υψηλό επίπεδο. Και αυτό προκειμένου να τελεσφορήσει η βασική της επιθυμία για καλή έκβαση της υγείας των πολιτών, καθώς ο κυβερνητικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται με τις άμεσες δαπάνες που καλύπτουν τα κόστη χορήγησης και τη φαρμακευτική δαπάνη, αλλά και λόγω του ότι φέρει πολλές από τις έμμεσες δαπάνες που προκύπτουν όταν η έκβαση της υγείας των πολιτών είναι κακή.

Η οργάνωση του τομέα των φαρμακείων της κοινότητας δεν θα πρέπει να συγκρίνεται με εκείνη μιας πλήρους απορρυθμισμένης αγοράς, στην οποία πολλοί ανεξάρτητοι παίκτες ανταγωνίζονται μεταξύ τους, ενώ η κυβέρνηση παραμένει ως ένας αμερόληπτος θεατής. Η σύνδεση μεταξύ της κυβέρνησης και των φαρμακείων της κοινότητας εμφανίζει ισχυρές ομοιότητες με μια σχέση franchise, στην οποία η κυβέρνηση είναι μονοψωνιστής των υπηρεσιών διανομής των συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Οι συμφωνίες δικαιόχρησης (franchise), οι οποίες συναντώνται συχνά σε ένα ευρύ φάσμα αγορών, επιδιώκουν την επίτευξη αποτελεσματικών όρων διανομής, εξασφαλίζοντας την αποδοτική επιλογή της τοποθεσίας των σημείων, τη ρύθμιση και διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών, και τη μείωση του κόστους των συναλλαγών που προκύπτουν από την παρακολούθηση και εφαρμογή των συμφωνιών μεταξύ των διαφορετικών συμμετεχόντων της αλυσίδας της αγοράς. Αυτοί οι «κάθετοι περιορισμοί» έχουν μελετηθεί εκτενώς και υπάρχουν πλούσιες βιβλιογραφικές αναφορές, στις οποίες κυριαρχεί η λογική της καθαρής απόδοσης.

Οι ιδιοκτησιακοί, οι γεωγραφικοί και οι δημογραφικοί περιορισμοί συμβάλλουν στην επίτευξη των συνολικών στόχων της οικονομικής και κοινωνικής κυβερνητικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, οι περιορισμοί αυτοί πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο του ειδικού ενδιαφέροντος της κυβέρνησης στη διάρθρωση ενός εμπορικού πλαισίου ικανού να παρέχει τη διανομή και τις συμβουλευτικές υπηρεσίες κατά τρόπο αποτελεσματικό, επιτυγχάνοντας τους ευρύτερους στόχους της κοινωνικής πολιτικής και των πολιτικών υγείας.

Όπως προκύπτει από τα γεω-χωροταξικά στοιχεία, τα αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων. Έτσι, οι χωροταξικοί-δημογραφικοί περιορισμοί οδήγησαν στη διασπορά των φαρμακείων, παρέχοντας έτσι ένα πολύ υψηλό επίπεδο πρόσβασης και επιλογής, χωρίς την περιττή επανάληψη πάγιων εξόδων. Επομένως με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται το κόστος που αναλαμβάνει η κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει μέσω της φορολογίας. Ακόμη και τα απλούστερα μοντέλα γεωγραφικού ανταγωνισμού υποδεικνύουν ότι αυτό το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς γεωγραφικούς-δημογραφικούς περιορισμούς.

Ταυτόχρονα, οι ιδιοκτησιακοί περιορισμοί ενθαρρύνουν την αποτελεσματικότητα της παροχής υπηρεσιών από τα φαρμακεία της κοινότητας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται στο πλαίσιο ενός κατάλληλου προτύπου ποιότητας. Συμβαλλόμενη με ανεξάρτητους ιδιοκτήτες-φαρμακοποιούς, η κυβέρνηση διατηρεί τα ισχυρά κίνητρα απόδοσης που υπάρχουν στις σχέσεις franchise. Επιπλέον, με την τοποθέτηση του φαρμακοποιού και της επαγγελματικής του φήμης στο κέντρο των σχέσεων διανομής, μια θέση που ο φαρμακοποιός θα χάσει, εάν τα πρότυπα ποιότητας δεν πληρούνται, η κυβέρνηση ουσιαστικά «ανεβάζει τον πήχη» της ποιοτικής απόδοσης. Ως εκ τούτου, οι ιδιοκτήτες-φαρμακοποιοί διαθέτουν ισχυρά κίνητρα να εμπλέξουν τους εαυτούς τους και να λειτουργήσουν τα φαρμακεία τους σε ηθικά και επαγγελματικά πλαίσια, ώστε να μη διακινδυνεύσουν την απώλεια της άδειας λειτουργίας και, ως εκ τούτου, την απώλεια της αξίας του φαρμακείου τους.

Επιπλέον και εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι ιδιοκτησιακοί περιορισμοί αποφεύγουν τη συγκεντροποίηση της προσφοράς των υπηρεσιών διανομής. Αυτό παρέχει ζωτικής σημασίας οφέλη στην κυβέρνηση, καθώς διευκολύνει τη συγκριτική αξιολόγηση και αποτρέπει μια δυσάρεστη κατάσταση που προκύπτει όταν η κυβέρνηση, για να επιτύχει τους στόχους της, θα πρέπει να αγοράσει υπηρεσίες διανομής από προμηθευτές, οι οποίοι διαθέτουν πολύ μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη. Για παράδειγμα, τα γεω-χωροταξικά δεδομένα δείχνουν ότι για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο πρόσβασης που παρέχουν τα φαρμακεία της κοινότητας μέσω των σούπερ μάρκετ, η κυβέρνηση θα χρειαστεί συμφωνίες τόσο με υπεραγορές κολοσσούς αλλά και με ανεξάρτητους φαρμακοποιούς. Είναι αναπόφευκτο –και συνεπές με την οικονομική θεωρία των διαπραγματεύσεων– ότι οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ θα διαθέτουν πολύ μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη σε μια τέτοια κατάσταση και ως εκ τούτου θα είναι σε θέση να εξασφαλίσουν μονοπωλιακές προσόδους σε βάρος των φορολογουμένων. Η αποφυγή αυτού του σεναρίου, μέσω των ιδιοκτησιακών περιορισμών, οδηγεί σε σημαντικά δημόσια οφέλη.

Η οικονομική βιβλιογραφία συστήνει ότι οι ιδιοκτησιακοί, γεωγραφικοί-δημογραφικοί περιορισμοί μπορεί να αλληλεπιδρούν με τρόπους που δημιουργούν καθαρά οφέλη για την κοινότητα. Έτσι, οι γεωγραφικοί-δημογραφικοί περιορισμοί είναι ικανοί να υποστηρίξουν και να ενισχύσουν τα κίνητρα ποιοτικής απόδοσης που προκύπτουν από τους ιδιοκτησιακούς περιορισμούς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι:

• Οι καλά καθορισμένες περιοχές «απορροής» για τα φαρμακεία μπορεί να διαβεβαιώσουν τους φαρμακοποιούς ότι οι ανταγωνιστές δεν θα εκμεταλλευτούν τη δωρεάν παροχή συμβουλών ή των υπόλοιπων υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες αυτές είναι «ελεύθερες» για τους καταναλωτές, αλλά η παροχή τους είναι δαπανηρή για τους φαρμακοποιούς. Στο βαθμό τον οποίο οι παραπάνω περιορισμοί λειτουργούν, οι φαρμακοποιοί θα κινητοποιούνται για την παροχή υπηρεσιών υγείας χωρίς να υπονομεύονται από τη χαμηλότερη τιμή των ανταγωνιστών που δεν τις παρέχουν.
• Οι φαρμακοποιοί καλούνται να επενδύσουν στο απαραίτητο ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο προκειμένου να λειτουργούν σε ένα υψηλό επίπεδο (για παράδειγμα πρέπει να φροντίζουν τη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευσή τους και την ποιότητα των εγκαταστάσεών τους), επειδή έχουν κάποια «διαβεβαίωση» ότι μια τέτοια επένδυση θα αποδώσει.

Συνολικά, οι ιδιοκτησιακοί και γεωγραφικοί-δημογραφικοί περιορισμοί είναι συστατικά της δέσμης των μέτρων που επιτρέπουν στην κυβέρνηση να επιτύχει τους στόχους της με αποτελεσματικό τρόπο.

Το πλήρες κείμενο που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και γραμμένο στην αγγλική γλώσσα μπορεί όποιος ενδιαφέρεται να το κατεβάσει σε μορφή pdf εδώ.

Λευτέρης Μαρίνος

farmakodialektikh.blogspot.gr