Οφθαλμικές παθήσεις: Πότε θα πρέπει να σας ανησυχήσουν;

Τραυματισμός του οφθαλμού, φλεγμονή, λοίμωξη ή αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι μερικές από τις αιτίες των οφθαλμικών παθήσεων που, παρότι μπορεί να εμφανιστούν σε ήπια μορφή, δημιουργούν σοβαρές επιπλοκές αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.

Επιπεφυκίτιδα

Φλεγμονή ή μόλυνση του επιπεφυκότα. Μόλυνση από ιό, βακτήρια, χλαμύδια, μύκητες και σπάνια παρασιτικούς παράγοντες.

Τύποι

• Ιογενής (σχετίζεται με λοίμωξη του άνω αναπνευστικού συστήματος, κοινό κρυολόγημα ή φαρυγγίτιδα).
• Αλλεργική (προκαλείται από διάφορες ουσίες π.χ. βαφές, αρώματα, καπνό ή φάρμακα).
• Βακτηριακή (συνήθως από σταφυλόκοκκο ή στρεπτόκοκκο).

Με εξαίρεση τον αλλεργικό τύπο, η επιπεφυκίτιδα είναι μεταδοτική ασθένεια.

Συμπτώματα

Ιογενής:

• Οφθαλμική υδαρής έκκριση.
• Ερεθισμός, κόκκινα μάτια.

Η μόλυνση εμφανίζεται αρχικά στο ένα μάτι, αλλά μπορεί να μεταδοθεί και στο άλλο.

Αλλεργική: Συνήθως προσβάλλει και τα δύο μάτια.

• Κνησμός.
• Δακρύρροια.
• Οίδημα βλεφάρων.

Βακτηριακή:

• Πυώδες έκκριμα που δημιουργεί κρούστα πάνω στα βλέφαρα.
• Διόγκωση του επιπεφυκότα.
• Ερυθρότητα.
• Δακρύρροια.

Αρχικά εμφανίζεται στο ένα μάτι, αλλά μπορεί να μεταδοθεί και στο άλλο.

Επιπλοκές

• Η ιογενής και η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα είναι μεταδοτικές.
• Η ιογενής μπορεί να εμφανιστεί και με μορφή επιδημίας σε σχολεία ή άλλους κοινόχρηστους χώρους.

Πρόληψη

• Τα χέρια να είναι πάντα καθαρά (τακτικό πλύσιμο) και να μην έρχονται σε επαφή με τα μάτια.
• Συχνή αλλαγή μαξιλαροθήκης.
• Σωστή συντήρηση φακών επαφής.
• Να μη χρησιμοποιούνται από κοινού με άλλο άτομο πετσέτες και καλλυντικά ματιών.

Πρόγνωση

• Τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την κατάλληλη θεραπεία.
• Σωστά μέτρα υγιεινής εμποδίζουν τη μετάδοση της νόσου.

Αντιμετώπιση - Θεραπεία

• Η ιογενής επιπεφυκίτιδα συνήθως υποχωρεί από μόνη της σε σύντομο χρονικό διάστημα.
• Στη βακτηριακή, χορηγούνται αντιμικροβιακές σταγόνες ή αλοιφές.
• Αντιισταμινικά φάρμακα και αντιφλεγμονώδη προτείνονται στην αντιμετώπιση της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας.

Bλεφαρίτιδα

Επίμονη φλεγμονή των βλεφάρων. Χαρακτηρίζεται από υπερλειτουργία των σμηγματογόνων αδένων που βρίσκονται κοντά στα βλέφαρα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία συνθηκών που ευνοούν την υπερβολική ανάπτυξη των βακτηριδίων.

Τύποι

• Λεπιδώδης βλεφαρίτιδα.
• Ελκώδης βλεφαρίτιδα.

Παράγοντες επικινδυνότητας

Παράγοντες που ευνοούν τη διαταραχή είναι: η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (κεφαλής ή προσώπου), η ροδόχρους ακμή και διάφορες αλλεργίες.

Συμπτώματα

Λεπιδώδης βλεφαρίτιδα:

• Απολέπιση.
• Οίδημα και ερυθρότητα.
• Κνησμός και πόνος βλεφάρων.

Ελκώδης βλεφαρίτιδα:

• Εφελκίδες στα βλέφαρα.
• Πιθανή απώλεια βλεφαρίδων.
• Δακρύρροια.
• Πιθανή φωτοφοβία.
• Εμφάνιση μικρών ελκών στα άκρα των βλεφάρων.

Eπιπλοκές

• Κριθαράκι (μόλυνση του θύλακα της βλεφαρίδας).
• Χαλάζιο (λιποκοκκιοματώδης φλεγμονή των αδένων των βλεφάρων).
• Βλάβη στον οφθαλμικό ιστό.
• Έλκος κερατοειδούς.
• Εξελκώσεις βλεφάρων.
• Απώλεια βλεφάρων.

Πρόληψη

• Προσεκτικός καθαρισμός των βλεφαρίδων σε καθημερινή βάση.
• Η ύπαρξη δερματικού προβλήματος πρέπει να αντιμετωπισθεί έγκαιρα.

Πρόγνωση

• Συνήθως η φλεγμονή υποχωρεί μετά από σωστή αντιμετώπιση.
• Συνεχής φροντίδα και μέτρα υγιεινής απομακρύνουν τον κίνδυνο υποτροπής.

Αντιμετώπιση - Θεραπεία

• Ζεστά επιθέματα χαμομηλιού στα βλέφαρα.
• Τοπική εφαρμογή κατάλληλου φαρμακευτικού σκευάσματος ή συστηματική χορήγηση για την αντιμετώπιση της διαταραχής.
• Η χρήση τεχνητών δακρύων ανακουφίζει από τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας.

Ραγοειδίτιδα

Φλεγμονή του ραγοειδούς* χιτώνα του ματιού. Η πρόσθια ραγοειδίτιδα χαρακτηρίζεται από φλεγμονή της ίριδας (ιριδίτιδα) ή του ακτινωτού σώματος (κυκλίτιδα) ή και των δύο (ιριδοκυκλίτιδα).

Στην οπίσθια ραγοειδίτιδα υπάρχει φλεγμονή στο χοριοειδή (χοριοειδίτιδα) ή στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (αμφιβληστροειδίτιδα) ή και στους δύο.

Φλεγμονή και των τριών τμημάτων ονομάζεται διάχυτη ραγοειδίτιδα.

*Ραγοειδής χιτώνας = ίρις + ακτινωτό σώμα + χοριοειδής

Oφείλεται σε:

• μόλυνση από ιό (π.χ. έρπητα) ή μύκητα
• παράσιτο (π.χ. τοξοπλάσμωση)
• αυτοάνοση νόσο (π.χ. αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα)
• τραυματισμό ή έκθεση σε χημικές ουσίες
• καταρράκτη ή έλκος του κερατοειδούς.

Συμπτώματα

• Κόκκινα διογκωμένα μάτια.
• Αίσθημα καύσου, κνησμός, υγρά μάτια.
• Πόνος στα μάτια.
• Θολή όραση.
• Ευαισθησία στο φως.
• Μικρά, σκούρα στίγματα στην όραση.
• Μικρή κόρη του ματιού.

Eπιπλοκές

• Γλαύκωμα.
• Καταρράκτης.
• Αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα.
• Απώλεια όρασης.

Πρόληψη

Σε ασθενή με συστηματική νόσο, η έγκαιρη αντιμετώπιση της βασικής αιτίας του προβλήματος μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ραγοειδίτιδας.

Πρόγνωση

• Στην πρόσθια ραγοειδίτιδα, τα συμπτώματα διαρκούν μερικές ημέρες έως και εβδομάδες με τη θεραπεία, αλλά οι υποτροπές είναι συνήθως κοινές.
• Στην οπίσθια ραγοειδίτιδα, η φλεγμονή μπορεί να διαρκέσει από μερικούς μήνες έως και χρόνια, προκαλώντας μόνιμη βλάβη στην όραση, ακόμη και με θεραπεία.

Aντιμετώπιση - Θεραπεία

• Η ιριδίτιδα συνήθως είναι ήπιας μορφής και αντιμετωπίζεται με τοπική εφαρμογή μυδριατικών φαρμάκων. Σε σοβαρές περιπτώσεις, αναζητείται η βασική αιτία της πάθησης.
• Η χοριοειδίτιδα απαιτεί προσδιορισμό και αντιμετώπιση της κύριας αιτίας. Σε σοβαρές περιπτώσεις κρίνεται αναγκαία η συμβουλή επιπλέον εξειδικευμένων γιατρών (π.χ. σε λοιμώδη νόσο, σύφιλη, φυματίωση, AIDS, σαρκοείδωση, ελκώδη κολίτιδα, ψωρίαση, έρπητα, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, σύνδρομο Behcet κ.ά.)
• Η θεραπεία πρέπει να είναι σύμφωνη με αυτή της συστηματικής νόσου, της τοξοπλάσμωσης, της φυματίωσης κ.τ.λ.
• Στις μολυσματικές ασθένειες, η θεραπεία γίνεται με συνδυασμό κορτικοστεροειδών και αντιμικροβιακών.

Γλαύκωμα

Σύνολο οφθαλμικών παθήσεων που χαρακτηρίζονται από αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, με αποτέλεσμα τη βλάβη του οπτικού νεύρου και τη μερική έως πλήρη απώλεια της όρασης.

Η ενδοφθάλμια πίεση αυξάνεται, όταν παύει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ παραγωγής και παροχέτευσης του ενδοφθάλμιου υγρού. Οικογενειακό ιστορικό, η ύπαρξη υπερμετρωπίας ή πρεσβυωπίας είναι προδιαθεσικοί παράγοντες της νόσου.

Τύποι

• Ανοικτής γωνίας (χρόνιο) γλαύκωμα (είναι συχνότερη μορφή).
• Κλειστής γωνίας (οξύ) γλαύκωμα.
• Κλειστής γωνίας (ύποξυ) γλαύκωμα.
• Συγγενές γλαύκωμα.
• Δευτερογενές γλαύκωμα (προκύπτει από τραυματισμό του ματιού, φλεγμονή, όγκο ή, σε προχωρημένες περιπτώσεις, καταρράκτη ή σάκχαρο). Μπορεί να προκληθεί και από λήψη μερικών φαρμακευτικών ουσιών (π.χ. στεροειδή). Η αντιμετώπισή του εξαρτάται από το αν είναι ανοικτής ή κλειστής γωνίας γλαύκωμα.
• Κανονικής πίεσης γλαύκωμα (στην περίπτωση αυτή, η καταστροφή του οπτικού νεύρου δεν οφείλεται στην ύπαρξη υψηλής ενδοφθάλμιας πίεσης).

Παράγοντες επικινδυνότητας

Ανοικτής γωνίας (χρόνιο) γλαύκωμα:

• Ηλικία άνω των 40 ετών.
• Οικογενειακό ιστορικό σε γλαύκωμα.
• Διαβήτης.
• Μυωπία.

Κλειστής γωνίας (οξύ) γλαύκωμα:

• Μεγάλη ηλικία.
• Οικογενειακό ιστορικό σε οξύ γλαύκωμα.
• Μυωπία.
• Χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων (π.χ. ατροπίνη) σε άτομα υψηλού κινδύνου.

Κανονικής πίεσης γλαύκωμα:

• Οικογενειακό ιστορικό σε κανονικής πίεσης γλαύκωμα.
• Καταγωγή (εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ιαπωνικής καταγωγής).
• Ασθενείς με καρδιακά προβλήματα (π.χ. με αρρυθμίες).

Συμπτώματα

Χρόνιο γλαύκωμα (συνήθως προσβάλλονται και τα δύο μάτια):

• Σταδιακή απώλεια περιφερικής όρασης.
• Θολή όραση.
• Χρόνιοι πονοκέφαλοι ήπιας μορφής.
• Εμφάνιση «στεφάνης» με τα χρώματα του ουράνιου τόξου γύρω από φωτεινές πηγές.

Οξύ γλαύκωμα (συνήθως προσβάλλει το ένα μάτι):

• Πόνος στα μάτια και το πρόσωπο.
• Απώλεια όρασης με εμφάνιση «στεφάνης» γύρω από τα φώτα.
• Θολή όραση.
• Κόκκινα μάτια.
• Η κόρη του ματιού δεν αντιδρά έντονα.
• Ναυτία και εμετός.

Συγγενές γλαύκωμα:

• Δακρύρροια.
• Ευαισθησία στο φως.
• Ερυθρότητα του ματιού.

Επιπλοκές

• Μειωμένη όραση.
• Ολική τύφλωση.

Πρόληψη

• Δεν υπάρχει μέθοδος πρόληψης για την περίπτωση του χρόνιου γλαυκώματος.
• Συχνά, λόγω της έλλειψης αρχικών συμπτωμάτων, η πάθηση εξελίσσεται και φανερώνεται, όταν τα συμπτώματα είναι πλέον σοβαρά.
• ’τομα με οικογενειακό ιστορικό αλλά και κάθε άτομο ηλικίας μεγαλύτερης των 35 ετών, πρέπει να παρακολουθούνται από οφθαλμίατρο τουλάχιστον κάθε 2 χρόνια για την έγκαιρη αντιμετώπιση πιθανού προβλήματος.

Πρόγνωση

• Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του γλαυκώματος μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης.
• Στη χρόνια περίπτωση, η τύφλωση μπορεί να συμβεί 20-25 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
• Στο οξύ γλαύκωμα, η έλλειψη φαρμακευτικής αγωγής καταλήγει σε μόνιμη απώλεια όρασης.

Aντιμετώπιση - Θεραπεία

Το γλαύκωμα αντιμετωπίζεται με οφθαλμικές σταγόνες, συστηματική θεραπεία, χειρουργική επέμβαση, λέιζερ ή συνδυασμό των μεθόδων.

Στόχος είναι η πρόληψη περαιτέρω απώλειας της όρασης και επιτυγχάνεται με τη διατήρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε χαμηλά επίπεδα.

Πρακτικές Eπισημάνσεις για τις οφθαλμικές παθήσεις

• Η προσωπική υγιεινή είναι σημαντική, αφού η ιογενής και βακτηριακή επιπεφυκίτιδα είναι μεταδοτικές παθήσεις.
• Οι πετσέτες και τα μαντίλια πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο από τους πάσχοντες.
• Δεν πρέπει να γίνεται χρήση καλλυντικών στην περιοχή των ματιών, ούτε να χρησιμοποιούνται φακοί επαφής, μέχρι την πλήρη ίαση.
• Οι οφθαλμικές σταγόνες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για περισσότερο από 28 ημέρες, από τη στιγμή που ανοίχτηκε ο περιέκτης τους.
• Στην επιπεφυκίτιδα, εφαρμογή κρύων ή ζεστών επιθεμάτων στα μάτια, κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανακουφίζει από τον ερεθισμό.
• Στη βλεφαρίτιδα, εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων για 5 λεπτά, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, ανακουφίζουν τα μάτια.

Θυμήσου!

Η αναφορά στον οφθαλμίατρο κρίνεται απαραίτητη σε:

• Τραυματισμό του ματιού.
• Ερεθισμό (κοκκίνισμα) και πόνο.
• Έντονο πόνο, ιλίγγους ή ναυτία.
• Έντονο πονοκέφαλο και θολή όραση.
• Οίδημα των ματιών.
• Απώλεια όρασης με εμφάνιση «στεφάνης» γύρω από τα φώτα.
• Επιμονή ή επιδείνωση των συμπτωμάτων παρά τη φαρμακευτική αγωγή.