Μυοκαρδίτιδα-περικαρδίτιδα και εμβολιασμός έναντι της COVID-19

Ανάμεσα στις πολύ σπάνιες παρενέργειες του εμβολιασμού έναντι της COVID-19 έχουν αναφερθεί και κάποιες οι οποίες έχουν να κάνουν με την καρδιά. Είναι η μυοκαρδίτιδα και η περικαρδίτιδα. Και, όπως συμβαίνει και με τις άλλες (επίσης σπάνιες) παρενέργειες για τις οποίες γίνεται λόγος, γεννάται το ερώτημα του κατά πόσον αποτελούν επαρκή και με ρεαλιστική βάση λόγο για να αποφύγουμε τον εμβολιασμό.

Ο Ιωάννης Παληός, MD, PhD, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής τμήματος Μαγνητικής Τομογραφίας Καρδιάς, Metropolitan Hospital, παρουσιάζει τα δεδομένα για τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19 και απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα που σχετίζονται την μυοκαρδίτιδα-περικαρδίτιδα και τα εμβόλια.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε;

•  Γενικά τα εμβόλια έναντι της νόσου COVID-19 θεωρούνται ασφαλή και αποτελεσματικά.
•  Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν εμβολιασθεί με επιτυχία και ασφάλεια.
•  Μεγάλοι οργανισμοί υγείας όπως το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων CDC και ο αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκου FDA, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου EMA και άλλοι παρακολουθούν στενά την ασφάλεια των εμβολιασμών.
•  Σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες, οι πιο συνηθισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες που πιθανόν να εμφανιστούν μετά τον εμβολιασμό είναι πόνος στο σημείο της ένεσης, πονοκέφαλος, μυαλγίες, αρθραλγίες, κόπωση, ρίγος ή και πυρετός.

Υπάρχουν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες από τον εμβολιασμό;

•  Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες αλλά μπορεί να υπάρξουν.
•  Η αναφυλαξία είναι σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο που μπορεί να συμβεί με συχνότητα 2-5 περιστατικά ανά εκατομμύριο εμβολιασμών σύμφωνα με τα δεδομένα του CDC.
•  Θρομβωτικό σύνδρομο με θρομβοπενία είναι επίσης πολύ σπάνια επιπλοκή μετά από εμβολιασμό με συχνότητα 3-4 περιστατικά ανά εκατομμύριο εμβολιασμών σύμφωνα με τα δεδομένα του CDC. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν φαίνεται συσχέτιση του συνδρόμου αυτού με τα mRNA εμβόλια.
•  Μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα μετά από εμβολιασμό έχει καταγραφεί πολύ σπάνια κυρίως μετά από με εμβολιασμό με mRNA εμβόλια.

Ποια είναι τα δεδομένα για τη μυοκαρδίτιδα-περικαρδίτιδα μετά από εμβολιασμό;

Ήδη από τον Απρίλιο του 2021 υπάρχουν αναφορές, κυρίως στο Ισραήλ, για περιστατικά μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας μετά από εμβολιασμό με mRNA εμβόλια. Οι αναφορές αυτές είναι σπάνιες και αφορούν κυρίως νέους άντρες, συχνότερα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολιασμού. Τυπικά, τα συμπτώματα εμφανίζονταν λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού. Όλες οι περιπτώσεις ήταν ήπιες και υπήρχε σταδιακή ύφεση των συμπτωμάτων. Μέχρι και τον Μάιο του 2021 στην Ευρώπη είχαν αναφερθεί 138 περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και 144 περιπτώσεις περικαρδίτιδας μετά από εμβολιασμό με mRNA εμβόλιο σε σύνολο περίπου 180 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου. Μέχρι τις 28 Ιουνίου 2021 στην Αμερική είχαν καταγραφεί συνολικά περίπου 800 αναφορές σε σύνολο 177 εκατομμυρίων εμβολιασμών κυρίως μετά από εμβολιασμό με mRNA εμβόλια. Αντίστοιχα περί τα 40 συνολικά περιστατικά μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα μετά από εμβολιασμό με ομαλή πορεία ανάρρωσης.

Τί είναι η μυοκαρδίτιδα-περικαρδίτιδα μετά από εμβολιασμό;

Η μυοκαρδίτιδα μετά από εμβολιασμό είναι μια αυτοάνοσης αιτιολογίας φλεγμονή της καρδιάς και αντίστοιχα η περικαρδίτιδα είναι μια αυτοάνοσης αιτιολογίας φλεγμονή του περικαρδίου. Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός δημιουργίας της καρδιακής φλεγμονής είναι πολύπλοκος. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει η συστηματική φλεγμονώδης απάντηση του οργανισμού και η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού που εμφανίζονται μετά τον εμβολιασμό.

Συνήθως η μυοκαρδίτιδα εμφανίζεται λίγες ημέρες μετά τον πλήρη εμβολιασμό ως πόνος στο θώρακα, δύσπνοια, αίσθημα παλμών και αρρυθμία. Στον καρδιολογικό έλεγχο παρατηρείται παθολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα και παθολογικές εξετάσεις αίματος. Από το υπερηχογράφημα καρδιάς μπορεί να προκύψει διαταραχή της συστολικής λειτουργίας της καρδιάς και τμηματικές διαταραχές κινητικότητας. Η καλύτερη απεικονιστική εξέταση για τη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας είναι η μαγνητική τομογραφία καρδιάς. Με βάση τα σημερινά δεδομένα οι περιπτώσεις αυτές είναι ήπιες και είτε είναι αυτοπεριοριζόμενες είτε, σπανιότερα, απαιτούν τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής σε συνδυασμό με ξεκούραση. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για τη μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών αυτών.

Τελικά είναι ασφαλές να εμβολιασθώ έναντι της COVID-19;

Ναι. Τα εμβόλια έναντι της νόσου COVID-19 είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Το πολύ σημαντικό όφελος του εμβολιασμού υπερνικά με διαφορά τους πιθανούς κινδύνους ακόμα και το ρίσκο εμφάνισης μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας. Ωστόσο είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε τα πιθανά συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας και της περικαρδίτιδας και να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια σε περίπτωση εμφάνισης αυτών μετά τον εμβολιασμό μας.