Μελέτη της Hellastat για τον φαρμακευτικό κλάδο

Η εγχώρια αγορά των φαρμακευτικών επιχειρήσεων εξετάζεται σε πρόσφατη μελέτη της Hellastat.

Βασικό χαρακτηριστικό του κλάδου φαίνεται να αποτελεί η δραστηριοποίηση κυρίως θυγατρικών εταιριών των ξένων φαρμακοβιομηχανιών, οι οποίες επικεντρώνονται κατά βάση στους τομείς της εμπορίας και του μάρκετινγκ. Οι εταιρίες αυτές είναι άμεσα εξαρτημένες από την πορεία και τις στρατηγικές αποφάσεις των μητρικών τους.

Ταυτόχρονα, στον κλάδο δραστηριοποιούνται ελληνικών συμφερόντων φαρμακοβιομηχανίες οι οποίες παράγουν κυρίως επώνυμα ουσιωδώς όμοια φαρμακευτικά σκευάσματα (γενόσημα) ή και σκευάσματα για λογαριασμό των ξένων εταιρειών. Επίσης, πραγματοποιείται σε μικρότερο βαθμό και πρωτότυπη έρευνα σε φάρμακα, η οποία έχει πολύ υψηλό κόστος. Οι εγχώριες παραγωγικές μονάδες ανέρχονται σε 30 περίπου και η αξία της παραγωγής προσέγγισε το 1 δισ. ευρώ το 2009, ακολουθώντας διψήφιο ετήσιο μέσο ρυθμό μεταβολής τα τελευταία χρόνια. Συνολικά, οι πωλήσεις των φαρμακευτικών σκευασμάτων σε τιμές ex-factory ανήλθαν σε 5,5 δισ. ευρώ το 2008 έναντι 4,8 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος, με το 75% περίπου αυτών να αφορά στα φαρμακεία και τις φαρμακαποθήκες και το υπόλοιπο σε πωλήσεις προς τα νοσοκομεία. Στον κλάδο υπολογίζεται υπολογίζεται ότι απασχολούνται περίπου 15.000 εργαζόμενοι.

Με βάση τα απολογιστικά στοιχεία των ασφαλιστικών ταμείων, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη ανήλθε σε 4,53 δισ. ευρώ το 2008 ενώ για το 2009 υπολογίζεται να ανέλθει σε περισσότερα από 5 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με εκπρόσωπους των επιχειρήσεων του κλάδου, με τους οποίους συνεργάστηκε η Hellastat για την εκπόνηση της μελέτης, η πίεση που ασκείται για τη μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης η οποία εκφράζεται μέσω της ανατιμολόγησης των φαρμάκων (μέση σταθμική μείωση κατά 20% περίπου), ενδέχεται να προκαλέσει απόσυρση ορισμένων από αυτά και αντικατάστασή τους με άλλα ακριβότερα, αντιστρέφοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Η συρρίκνωση του χαρτοφυλακίου των φαρμακευτικών επιχειρήσεων επηρεάζει και την απασχόληση, ενώ η κάμψη των τιμών ενισχύει τα κίνητρα για διεξαγωγή παράλληλου εμπορίου.

Επιπλέον, παρατηρείται ότι τα τελευταία χρόνια το θεσμικό πλαίσιο του κλάδου είναι ιδιαίτερα ρευστό (π.χ. λίστα φαρμάκων, σύστημα τιμολόγησης κ.ά.) με συνέπεια να δυσχεραίνεται ο προγραμματισμός και η στρατηγική ανάπτυξης κυρίως των παραγωγικών επιχειρήσεων, οι οποίες αδυνατούν να δείξουν ευελιξία και άμεση προσαρμοστικότητα.

Σημαντικά προβλήματα για τον κλάδο αποτελούν τα υψηλά νοσοκομειακά χρέη (4 δισ. ευρώ περίπου), η λήξη της πατέντας πολλών φαρμάκων στα επόμενα έτη που επηρεάζει τις πωλήσεις και την πορεία των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών παγκοσμίως και συνεπώς τις θυγατρικές τους, η διεξαγωγή παράλληλων εξαγωγών και η έλλειψη μηχανοργάνωσης του συστήματος υγείας.

Επίσης, αρνητικά επιδρά το γεγονός ότι οι κύριοι πελάτες των φαρμακευτικών, οι φαρμακαποθήκες, αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στην είσπραξη των απαιτήσεων τους από τα φαρμακεία, τόσο λόγω του ανταγωνισμού όσο και εξαιτίας των καθυστερήσεων εξόφλησης από το Δημόσιο.

Στη μελέτη της Hellastat προκύπτει ότι οι τελικές διατάξεις και η εφαρμογή του νέου συστήματος τιμολόγησης των 6.500 φαρμάκων θα είναι καθοριστικές στον τρόπο με τον οποίο θα επηρεάσουν την πορεία της αγοράς (π.χ. στο παράλληλο εμπόριο, στην καταπολέμηση των πλαστών συνταγών, στην «προστασία» των παλαιών επιτυχημένων και φθηνών φαρμάκων και των γενόσημων κ.ά.). Αντίστοιχα, η ηλεκτρονική παρακολούθηση της συνταγογράφησης καλείται να βάλει ένα όριο στην ανεξέλεγκτη σπατάλη δημόσιου χρήματος.

Επιπλέον, αναφέρεται ότι οι προοπτικές για τα γενόσημα φάρμακα είναι ευνοϊκές, καθώς έχουν χαμηλότερες τιμές και κατ' επέκταση προκαλούν μικρότερη επιβάρυνση, ενώ το ποσοστό διείσδυσής τους στην εγχώρια αγορά είναι χαμηλό συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Σε διεθνές επίπεδο, παρατηρούνται ανακατατάξεις λόγω πληθώρας συγχωνεύσεων και εξαγορών, ενώ οι τάσεις που χαρακτηρίζουν τη φαρμακευτική αγορά επικεντρώνονται στη σύναψη συνεργασιών με ερευνητικά κέντρα για τη διεξαγωγή πρωτότυπης έρευνας, στην επένδυση στον τομέα της βιοτεχνολογίας, στην εκχώρηση της παραγωγής σε τρίτες εταιρείες (outsourcing) και την επέκταση των δραστηριοτήτων σε όμορους κλάδους.

Χρηματοοικονομική ανάλυση του κλάδου

Στη μελέτη της Hellastat αναλύονται οι οικονομικές καταστάσεις 113 επιχειρήσεων. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν συνοψίζονται στα εξής:

• Το 2008 o αθροιστικός κύκλος εργασιών ανήλθε σε 6,15 δισ. ευρώ. Η μέση μεταβολή των πωλήσεων ήταν υψηλότερη από τη μέση ελληνική επιχείρηση (12,9% έναντι 3,1%).

• 87 εταιρίες ήταν κερδοφόρες και 18 ζημιογόνες. Τα ΚΠΦ αυξήθηκαν οριακά (μέσος ρυθμός + 0,8%) ενώ την περίοδο 08/06 η αντίστοιχη μεταβολή ήταν πολύ υψηλότερη (+17,2%).

• Το 47% των επιχειρήσεων του δείγματος αντιμετώπισε κάμψη των αποτελεσμάτων του έναντι του 2007.

• Τα περιθώρια κερδοφορίας του κλάδου, παρά την επιδείνωση έναντι του 2007, είναι ικανοποιητικά. Ο δείκτης των μικτών αποτελεσμάτων σχηματίστηκε στο 33,9% ενώ τα περιθώρια ΚΠΤΦΑ και ΚΠΦ σε 7,5% και σε 3,5% αντίστοιχα.

• Ο βραχυπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός κάλυψε το 26% των πωλήσεων με την ικανότητα κάλυψης των τόκων από τα λειτουργικά κέρδη να είναι πολύ καλή, καθώς ανήλθε στις 5,6 φορές.

• Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων υποχώρησε από 30,4% σε 23,5%, ωστόσο η επίδοση αυτή θεωρείται υψηλή και είναι πολύ καλύτερη από τη μέση τιμή της ελληνικής οικονομίας (3,2%).