Κακώσεις του σκελετού των εφήβων και η αντιμετώπισή τους στο φαρμακείο

Στη σύγχρονη εποχή όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι στρέφονται στην ενασχόληση με τον αθλητισμό και μάλιστα σε οργανωμένους συλλόγους. Έτσι, πολλοί έφηβοι κυνηγούν υψηλές αθλητικές επιδόσεις, κάποιοι μάλιστα επιδιώκουν και τον πρωταθλητισμό. Αυτό δυστυχώς συνδέεται όχι σπάνια με τραυματισμούς. Επιπλέον δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς και άλλες πηγές τραυματισμών, όπως τα τροχαία ατυχήματα και αυτά που συμβαίνουν σε χώρους αναψυχής ή ακόμη και στο σπίτι. Οι τραυματισμοί αυτοί οδηγούν σε κακώσεις οστών και μαλακών μορίων του σκελετού των εφήβων.

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΣΤΩΝ

Η ιδιαιτερότητα του εφήβου αθλητή έγκειται στο ότι ο σκελετός του είναι ακόμη αναπτυσσόμενος. Τα οστά μεγαλώνουν κυρίως από συγκεκριμένα σημεία τους, τους αναπτυξιακούς χόνδρους. Αν λοιπόν ένα χτύπημα, μια κάκωση όπως λέγεται επιστημονικά, αφορά και αυτό το τμήμα, ενδέχεται να υπάρξουν συνέπειες στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου οστού (ή να σταματήσει η ανάπτυξη και να μείνει κοντύτερο ή, όπως θα μεγαλώνει μετά την κάκωση, να στραβώνει).  Από άλλη πλευρά, το θετικό στοιχείο είναι ότι τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν ιστούς με μεγάλη ελαστικότητα και ικανότητα αναγέννησης. Έτσι ανακτούν την κινητικότητα και την εν γένει λειτουργικότητα του σκελετού αρκετά εύκολα. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις κακώσεις της ποδοκνημικής, αυτού που στην καθομιλουμένη αποκαλείται αστράγαλος. Ειδικά στην πρώιμη εφηβική ηλικία, ο αναπτυξιακός χόνδρος εκεί μπορεί να πάθει πολύ χαρακτηριστικά «ύπουλα» κατάγματα (τα λεγόμενα τύπου Tillaux και τριών επιπέδων). Οφείλει λοιπόν κανείς να είναι υποψιασμένος και να μη «βαφτίσει» την κάκωση διάστρεμμα, πριν ελεγχθεί το πόδι από ορθοπαιδικό.

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ

Φυσικά όχι μόνο τα οστά αλλά όλα τα τμήματα του σκελετού, όπως οι σύνδεσμοι που συγκρατούν τα κόκκαλα ή οι μύες, μπορούν επίσης να τραυματιστούν στο πλαίσιο μιας κακώσεως. Σε όλες τις κακώσεις των μαλακών μορίων (όπως ονομάζονται τα στοιχεία του σκελετού που δεν είναι οστά), ουσιαστικά ή κάτι τεντώνεται παραπάνω από ό,τι αντέχει, το λεγόμενο «τράβηγμα», ή σκίζονται οι ίνες από τις οποίες αποτελείται, μιλάμε δηλαδή για «ρήξη». Σε αυτές τις καταστάσεις, πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ μερικής και πλήρους ρήξης, γιατί αυτό συνήθως καθορίζει τη βαρύτητα του περιστατικού.

Στην πλήρη ρήξη δεν μπορεί να εκτελεστεί η αντίστοιχη κίνηση, για την οποία είναι υπεύθυνος ο συγκεκριμένος μυς.

Μία ρήξη αυτονόητα επιφέρει μια μικρή εσωτερική αιμορραγία (το ίδιο και όταν σπάει ένα κόκκαλο) και αυτό δεν είναι καθόλου κακό, γιατί το αιμάτωμα που προκύπτει είναι το βιολογικό υπόστρωμα όπου ξεκινάει και η επούλωση της βλάβης. Λίγες ώρες ή και μέρες μετά, αυτό το αιμάτωμα μπορεί να απλωθεί και να φανεί κάτω από το δέρμα.

Πρέπει να επισημανθεί τέλος, ότι οι κακώσεις μπορεί να προκύψουν και από άμεση πλήξη, π.χ. αν δεχτεί κανείς κόντρα, κτύπημα, τάκλιν κλπ. από αντίπαλο. Αυτός ο μηχανισμός αφορά κυρίως τα αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, η χειροσφαίριση (στον αγγλόφωνο χώρο, το αμερικανικό ποδόσφαιρο και το ράγκμπι).

Ο ΠΟΝΟΣ

Όπως σε όλους τους ανθρώπους, έτσι και στους εφήβους, η ένταση του πόνου, του πρηξίματος και το πόσο περιορίζεται η κίνηση του τραυματισμένου τμήματος του σώματος εν γένει προδίδει και τη σοβαρότητά του. Αυτό όμως είναι μόνο προσανατολιστικό. Αν το κτύπημα ήταν πολύ βίαιο (π.χ. ο έφηβος αναφέρει ότι έτρεχε γρήγορα και ο αντίπαλος «του πήρε τα πόδια» και τον έριξε κάτω) ή αν επιμένει ο πόνος, έστω και αν είναι μέτριος, χρειάζεται σαφώς ιατρική εξέταση. Η «λαϊκή σοφία»: «αφού το κουνάς δεν το έσπασες» και άλλες συναφείς συχνά διαψεύδονται από την πραγματικότητα.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Όσον αφορά την αντιμετώπιση, οι κακώσεις χρειάζονται ως πρώτο μέτρο κρύο και ακινητοποίηση (π.χ. κρέμασμα του άνω άκρου σε τρίγωνη ανάρτηση ή επίδεση του καρπού, του γόνατος ή της ποδοκνημικής με ένα ελαστικό επίδεσμο, όχι πολύ σφιχτά, αλλιώς πιέζονται τα αγγεία). Σε αυτό λοιπόν, η συμβολή του φαρμακοποιού-τόσο με το κατάλληλο υλικό όσο και με τη συμβουλή του– μπορεί να είναι πολύτιμη, τόσο για να μη χαθεί χρόνος όσο και για να αποφευχθούν λανθασμένες «θεραπευτικές» κινήσεις. Φάρμακα χρειάζονται πολύ σπανιότερα, γιατί με τη σωστή ακινητοποίηση, ο πόνος μετριάζεται αισθητά. Αν πάλι είναι αναγκαίο, συνήθως αρκούν απλά παυσίπονα, όπως η παρακεταμόλη.

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι μεν δημοφιλή, υποτιμάται όμως ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών που εγκυμονούν, ενώ μπλοκάρουν και τη φλεγμονή που, ως αντίδραση του οργανισμού στο συμβάν, είναι και αυτή μέρος της επουλωτικής διαδικασίας.