Ινσουλίνη από φυτικά κύτταρα: ξεκίνησαν οι πρώτες δοκιμές σε ανθρώπους

Η εισαγωγή ανθρώπινων γονιδίων σε φυτικά κύτταρα (τα οποία λειτουργούν στα βασικά τους σημεία όπως και τα ανθρώπινα) πιστεύεται ότι θα μπορούσε να αποτελέσει «ένα βήμα παραπέρα», καθώς θα ρίξει το κόστος παραγωγής θεραπευτικών μορίων ακόμη περισσότερο και θα απαλείψει τον κίνδυνο επιμόλυνσης των συντεθειμένων ουσιών (οι μολυσματικοί παράγοντες που μπορεί να πλήττουν ένα φυτό, δεν επηρεάζουν τα ανθρώπινα κύτταρα).

Παράλληλα τα τελικά προϊόντα που θα παράγονται θα είναι πανομοιότυπα ως προς τα μόρια που συντίθενται κανονικά στο ανθρώπινο σώμα.

Ξεκίνησαν στη Μ. Βρετανία, μετά από επιτυχημένες προκαταρκτικές μελέτες σε πειραματόζωα, οι πρώτες κλινικές δοκιμές ινσουλίνης παρασκευασμένης με βιοτεχνολογικές μεθόδους σε φυτικά κύτταρα (SBS1000), όπως ανακοίνωσε η υπεύθυνη εταιρεία SemBioSys Genetics Inc. Στην πρώτη αυτή φάση συμμετέχουν 30 υγιείς εθελοντές και στόχος είναι να διαπιστωθεί κατά πόσο η «φυτική» ινσουλίνη είναι βιολογικά ισοδύναμη με τη συνθετική ινσουλίνη που παρασκευάζεται σε βακτηριακά κύτταρα και κυκλοφορεί σήμερα στο εμπόριο. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναμένεται να ανακοινωθούν μέσα στο 1ο εξάμηνο του 2009 και αν αυτά αποδείξουν ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ των δύο «ειδών» ινσουλίνης, θα ανοίξει ο δρόμος για την παραγωγή της ουσίας σε «φαρμακευτικές φυτείες».

Η εφαρμογή μεθόδων βιοτεχνολογίας για την απόκτηση πολύτιμων βιολογικών μορίων με θεραπευτικές ιδιότητες αποτέλεσε σημαντικό επιστημονικό επίτευγμα των τελευταίων χρόνων, καθώς αφενός μειώθηκε σημαντικά το κόστος παραγωγής και αφετέρου κατέστη δυνατή η μαζική σύνθεσή τους για την εξυπηρέτηση των ανθρώπων που τις έχουν ανάγκη.

Στο παρελθόν διάφορα ένζυμα, ορμόνες και άλλα βιολογικά μόρια για ανθρώπινη χρήση μπορούσαν να αποκτηθούν μόνο απευθείας από το αίμα και τους ιστούς ζώων. Κάτι τέτοιο όμως εκτός του ότι ήταν εξαιρετικά κοστοβόρο, ενείχε τον κίνδυνο επικίνδυνων αλλεργικών αντιδράσεων στον ανθρώπινο οργανισμό λόγω της μη απόλυτης συμβατότητας των δύο ειδών ουσίας (ανθρώπινης και ζωικής).

Η εισαγωγή της μοριακής βιοτεχνολογίας στη φαρμακευτική έρευνα έφερε πραγματικά επανάσταση, καθώς η ενσωμάτωση ανθρώπινων γονιδίων στο DNA βακτηρίων και ζωικών κυττάρων οδήγησε στη μετατροπή αυτών των κυττάρων σε «εργοστάσια παραγωγής φαρμάκων» που συνέθεταν τις θεραπευτικές ουσίες σε τεράστιες ποσότητες και με ασφαλώς μικρότερο κόστος απ’ ό,τι οι παλαιότερες (μη βιοτεχνολογικές) μέθοδοι.

Ακόμα όμως και αυτή η μέθοδος, η οποία εφαρμόζεται κατά βάση σήμερα για την παραγωγή μεγάλου εύρους φαρμάκων, είναι αρκετά δαπανηρή καθώς απαιτείται πρωτίστως η τροποποίησή τους (τα βακτήρια παρότι αποτελούν εύχρηστους «φορείς» ανθρώπινων γονιδίων, διαφέρουν ουσιαστικά από τα ανθρώπινα κύτταρα σε βασικά σημεία των βιοσυνθετικών μηχανισμών τους και παράγουν τις ανθρώπινες πρωτεΐνες «ατελώς»). Παράλληλα, τα ζωικά κύτταρα, παρόλο που λειτουργούν σχεδόν επακριβώς με τα ανθρώπινα, μπορεί να φέρουν παθογόνους παράγοντες (π.χ. ιούς) και έτσι αμέσως μετά τη σύνθεση των ουσιών απαιτούνται πολύπλοκες μέθοδοι καθαρισμού τους.

Για τους λόγους αυτούς η εισαγωγή ανθρώπινων γονιδίων σε φυτικά κύτταρα (τα οποία λειτουργούν στα βασικά τους σημεία όπως και τα ανθρώπινα) πιστεύεται ότι θα μπορούσε να αποτελέσει «ένα βήμα παραπέρα», καθώς θα ρίξει το κόστος παραγωγής ακόμη περισσότερο και θα απαλείψει τον κίνδυνο επιμόλυνσης των συντεθειμένων μορίων (οι μολυσματικοί παράγοντες που μπορεί να πλήττουν ένα φυτό, δεν επηρεάζουν τα ανθρώπινα κύτταρα). Παράλληλα τα τελικά προϊόντα που θα παράγονται θα είναι πανομοιότυπα ως προς τα μόρια που συντίθενται κανονικά στο ανθρώπινο σώμα.

Έτσι, φυτείες με γενετικά τροποποιημένα φυτά (που δεν προορίζονται για τροφή αλλά για την παραγωγή φαρμάκων) θα μπορούσαν στο προσεχές μέλλον να αποτελέσουν μια άκρως ελκυστική επιλογή για τις φαρμακοβιομηχανίες και ένα επιπλέον πλεονέκτημα για εκατομμύρια ασθενείς που χρειάζονται σε επαρκείς ποσότητες συγκεκριμένες ουσίες θεραπευτικής δράσης.