Ημικρανία: Γιατί κάθε ασθενής είναι τόσο διαφορετικός;

Ο περισσότερος κόσμος, όταν ακούσει τη λέξη «ημικρανία», σκέφτεται «πονοκέφαλος». Ωστόσο, η ημικρανία είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Ο ημικρανικός πονοκέφαλος είναι πολλές φορές τόσο έντονος και καθηλωτικός, ώστε ο πάσχοντας να βιώνει, για εκείνες τις ώρες της κρίσης, μια μορφή σημαντικής αναπηρίας. Η μορφή της ημικρανίας μπορεί να διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Αν και πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ημικρανία σημαίνει απαραίτητα «πονοκέφαλος στο μισό κεφάλι», αυτό δεν είναι σωστό. 

Πραγματικά, τις περισσότερες φορές, ο πόνος στην ημικρανία εντοπίζεται στο μισό του κεφαλιού: συχνά στην περιοχή πίσω από το ένα μάτι και τον κρόταφο, αλλά μπορεί επίσης να βρίσκεται σε οποιαδήποτε άλλο σημείο, όπως στην κορυφή του κεφαλιού, στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή και στον αυχένα. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σπάνιο ο πόνος στην ημικρανία να υπάρχει σε ολόκληρο το κεφάλι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ημικρανία έχουν παρατηρήσει ότι ο πόνος αλλάζει εντόπιση από κρίση σε κρίση. Δηλαδή, μπορεί τη μία φορά να εντοπίζεται στο δεξιό μισό του κεφαλιού και την επόμενη φορά στο αριστερό, κάτι που είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό της κατάστασης. Ο πόνος στην ημικρανία είναι ιδιαίτερα δυνατός και συνοδεύεται από μια σειρά άλλων συμπτωμάτων, όπως το ότι ο άτομο δεν μπορεί να ανεχθεί το φως, τους έντονους ήχους, τις μυρωδιές και επίσης μπορεί να έχει τάση για εμετό ή και να κάνει εμετούς.

Κάθε κρίση ημικρανίας μπορεί να διαρκεί από λίγες ώρες έως και 2-3 ή και περισσότερες ημέρες, μέχρι να υφεθεί. Μετά από κάποιο διάστημα, η κρίση επανέρχεται (σε κάποιους μετά από αρκετούς μήνες, ενώ σε κάποιους μετά από λίγες ημέρες). Συχνά οι κρίσεις ημικρανίας έρχονται με συχνότητα 2-3 το μήνα ή και περισσότερο, ενώ δεν είναι σπάνιο άνθρωποι με ημικρανία να έρχονται αντιμέτωποι μαζί της 10 ή και περισσότερες μέρες κάθε μήνα, ενώ κάποιοι έχουν ημικρανία ακόμη και καθημερινά. Ως αποτέλεσμα του πόνου αλλά και των υπόλοιπων συμπτωμάτων, ο άνθρωπος που έχει ημικρανία δεν μπορεί να έχει φυσιολογική δραστηριότητα την ώρα της κρίσης, ενώ μπορεί να φτάνει σε ανάγκη για κατάκλιση σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Πέρα όμως από αυτό, οι άνθρωποι με ημικρανία συχνά ζουν με την αγωνία του πότε θα έρθει η επόμενη κρίση και η ποιότητα της ζωής τους επηρεάζεται ακόμη και τις ημέρες του μήνα που δεν πονούν.

Το 94% των ημικρανικών δηλώνει μειωμένη απόδοση στην εργασία

Τα στατιστικά δείχνουν πως ημικρανικές κρίσεις παρουσιάζουν περίπου 800.000 έως και 1 εκατομμύριο Έλληνες. Φυσικά, δεν πάσχουν όλοι στον ίδιο βαθμό. Κάποιοι θα έχουν ήπιες ή αραιές κρίσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε ο Σύλλογος Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, πολλοί ημικρανικοί ταλαιπωρούνται τόσο σοβαρά και συχνά, ώστε δυσκολεύονται ακόμη και στην εργασία τους. Από περισσότερους από 2100 ασθενείς που απάντησαν στην έρευνα, το 35% δήλωσε πως χάνει 1-2 μέρες από τη δουλειά του το μήνα, το 10% χάνει 3-5 μέρες το μήνα και το 6% πάνω από 5 μέρες κάθε μήνα. Επίσης, το 94% δηλώνει πως έχει μειωμένη απόδοση τουλάχιστον για 1-2 μέρες το μήνα στην εργασία του. Οι περισσότεροι ημικρανικοί διστάζουν να μιλήσουν και να βρουν κατανόηση από το κοινωνικό ή εργασιακό τους περιβάλλον, είτε επειδή θεωρούν ότι αυτό θα υποβαθμίσει το εργασιακό τους προφίλ, είτε διότι θεωρούν ότι οι άλλοι δεν θα τους καταλάβουν.

Οι θεραπείες & οι στόχοι τους

Όταν η ημικρανία είναι περιστασιακή, η προκαλούμενη διαταραχή της καθημερινής λειτουργικότητας ίσως και να είναι διαχειρίσιμη με τη χρήση αναλγητικών. Η αναλγητική θεραπεία στην ημικρανία είναι σημαντικό να λαμβάνεται νωρίς, με την έναρξη της ημικρανικής κρίσης. Στόχος της αναλγητικής θεραπείας πρέπει να είναι με μία μόνο δόση του κατάλληλου φαρμάκου η επίτευξη πλήρους ύφεσης του πόνου και των συνοδών συμπτωμάτων εντός δύο ωρών από τη λήψη του, και όχι απλά η μείωση της έντασης του πόνου.

Σε συχνή ημικρανία, μπορεί να γίνει προληπτική θεραπεία. Αυτή γίνεται με κλασικά φάρμακα, αλλά εδώ και λίγα χρόνια χρησιμοποιούνται και η βοτουλινική τοξίνη, αλλά και τα μονοκλωνικά αντισώματα για την ημικρανία. Τα τελευταία, που είναι και σχετικά πιο πρόσφατη εξέλιξη, είναι αντισώματα, όπως αυτά που ο οργανισμός συνθέτει για να αντιμετωπίσει ιούς και βακτήρια, που όμως είναι κατασκευασμένα να αδρανοποιούν τη δράση ενός χημικού μορίου του οργανισμού μας που ονομάζεται CGRP. To CGRP υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά στους ημικρανικούς παίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία κρίσεων ημικρανίας. 

Η απόλυτα εξειδικευμένη τους δράση –η οποία σε αντίθεση με μονοκλωνικά αντισώματα που κυκλοφορούν για άλλες παθήσεις δεν αφορά το ανοσοποιητικό– οδήγησε σε πολύ μικρό ποσοστό παρενεργειών, κάτι πολύ σημαντικό. Τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι αποτελεσματικά σε περιπτώσεις επεισοδιακής ή χρόνιας ημικρανίας, αλλά και σε ειδικές περιπτώσεις, όπως ασθενείς με ημικρανία και ιστορικό πολλαπλών αποτυχημένων προηγούμενων θεραπειών ή ασθενείς με κατάχρηση αναλγητικών. Το ποσοστό των ασθενών, στους οποίους οι κρίσεις θα μειωθούν τουλάχιστον στο μισό εντός τριών μηνών, είναι τουλάχιστον 50%, ενώ καθώς η θεραπεία συνεχίζεται, συνήθως οι κρίσεις μειώνονται ακόμη περισσότερο σε συχνότητα, διάρκεια και ένταση. 

Δεν είναι σπάνιο άνθρωποι με 8, 10 ή και περισσότερες έντονες κρίσεις το μήνα, μετά τον ένα χρόνο θεραπείας να έχουν 2-3 ήπιες κρίσεις το μήνα μόνο, αλλά το αποτέλεσμα σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση μπορεί να ποικίλει. Στατιστικά μιλώντας πάντως, οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν κάνει θεραπεία ημικρανίας με μονοκλωνικά αντισώματα δηλώνουν ευχαριστημένοι ή πολύ ευχαριστημένοι. Τα αντισώματα αυτά συνταγογραφούνται μόνο μετά την ειδική διαδικασία έγκρισης από τον ΕΟΠΥΥ. Εκτός της χορήγησης θεραπείας, γενικά μέτρα όπως η τήρηση ενός σωστού ωραρίου λήψης τροφής, υγρών και ύπνου αλλά και η τακτική σωματική άσκηση σαφώς μπορεί να βοηθήσουν και είναι σημαντικό να εφαρμόζονται. Επίσης, μη φαρμακευτικές θεραπείες, με ουσίες, όπως το μαγνήσιο, η βιταμίνη Β2, το συνένζυμο Q10 και άλλες επίσης χρησιμοποιούνται συχνά.

Δύο νέα φάρμακα στη «φαρέτρα» των γιατρών

Οι εξελίξεις στη θεραπεία της ημικρανίας συνεχίζονται και περιλαμβάνουν την εμφάνιση δυο νέων φαρμάκων, του rimegepant, μιας μοναδικής έως τώρα αγωγής, καθώς είναι το μόνο σκεύασμα με ένδειξη και στη θεραπεία των κρίσεων, και στην προληπτική θεραπεία της ημικρανίας και του lasmiditan μιας νέας θεραπείας για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης.

Πηγή: Φαρμακευτικός Κόσμος #197