Η φαρμακευτική αριθμητική

Ένα από τα πράγματα που με ενοχλούσε στα χρόνια των σπουδών μου ήταν η υπερβολική –κατά τη γνώμη μου– «αριθμολαγνεία» των μαθημάτων. Στην αναλυτική χημεία η μέτρηση με το ζυγό έπρεπε να εμπεριέχει και τα 4 δεκαδικά στοιχεία. Φαρμακογενετική χωρίς στατιστική θεωρούταν ένα όνειρο απατηλό. Στη μικροβιολογία έπρεπε να μετρηθεί ο αριθμός και η έκταση των αποικιών για το σχετικό αντιβιόγραμμα.

Στη φαρμακευτική τεχνολογία η ελάττωση του μεγέθους των σωματιδίων έπρεπε να μετρηθεί και να πιστοποιηθεί. Στη φαρμακευτική χημεία η λανθασμένη ποσότητα του σωστού αντιδραστηρίου οδηγούσε στην παραγωγή λανθασμένου προϊόντος και ούτω καθεξής.

Μοναδικό μου καταφύγιο από την αριθμολαγνεία νόμιζα ότι θα ήταν η ώρα της φαρμακολογίας και της τοξικολογίας. Κι όμως εκεί έμαθα την καλύτερη αριθμητική: στη φαρμακολογία το να πολλαπλασιάζεις 1000 φορές το 1 δεν είναι το ίδιο με το να πολλαπλασιάζεις 1 φορά το 1000. Με άλλα λόγια, εάν είσαι φαρμακοποιός δεν μπορείς να απαντάς αυθαίρετα στο εάν μια ουσία Χ είναι θεραπευτικά πολύτιμη ή τοξική, εάν δεν γνωρίζεις τη δόση στην οποία αυτή χορηγήθηκε. Αυτή η αρχή της δόσης, που την εισήγαγε πριν από αιώνες ο Παράκελσος, προστάτεψε τη φαρμακευτική τόσο από τον εμπειρισμό όσο και από τη συκοφαντία.

Δεκάδες «ειδικοί» της υγείας ανοίγουν σήμερα καταστήματα δεξιά και αριστερά από τα φαρμακεία διαλαλώντας το «φυσικό, αποτελεσματικό και ασφαλές» προϊόν τους. ’λλος πουλάει βοτάνια που απλά… «κάνουν καλό». Σε ποια δόση; Ο Θεός ξέρει. ’λλος πουλάει τροφή… τίγκα στα αντιοξειδωτικά. Επομένως ντε και καλά προστατεύει τον ασθενή από καρκίνο μέχρι μαγουλάδες. Και όταν έρθουν τα μικρόβια, ποιο κομμάτι του σώματος θα προκαλέσει το απαραίτητο οξειδωτικό στρες (oxidative burst) που χρειάζεται για την εξολόθρευσή τους;

Ο κατάλογος παρα-υγείας είναι ατελείωτος: θεραπευτικές πέτρες, συσκευές, έλεγχος του νου με τη μέθοδο Χ, έλεγχος της κοσμικής εναέριας ακτινοβολίας με τη μέθοδο Ψ, συνδιαλογισμός με τον Γκουρού Βραχμ κλπ. Κανείς από αυτούς δεν έχει τη δόση. Εκείνο που έχει είναι μόνο η υπόσχεση.

Εξηγώντας στο κοινό ότι το επάγγελμά μας σχετίζεται με τη διαχείριση της δόσης, μπορούμε να το βοηθήσουμε να καταλάβει τη δική μας αριθμητική. Ίσως έτσι συμβάλλουμε στο να επιλυθεί και το πρόβλημα της διαφοράς μεταξύ περιθωρίου κέρδους 35% και 23%. Αν και αυτή είναι μια άλλη αριθμητική: Η πολιτική αριθμητική.