Γλυκαντικές ύλες και εγκυμοσύνη

Γράφουν οι Κουστουράκη Παρασκευή, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc. και Παγκράτη Κατερίνα, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Η περίοδος που διανύει μια γυναίκα στην εγκυμοσύνη της είναι από τις πιο όμορφες αλλά και πιο απαιτητικές διατροφικά. Το έμβρυο τρέφεται συνήθως από τις «αποθήκες» της μητέρας και γι? αυτό συνήθως είναι αναγκαίο να υπάρχει επαρκής διατροφική πρόσληψη τόσο σε ενέργεια όσο και σε θρεπτικά συστατικά. Παράλληλα, όμως, δεν είναι λίγες και οι μέλλουσες μαμάδες που ανησυχούν για την αύξηση του βάρους τους κατά την εγκυμοσύνη, και αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για τις διατροφικές τους αδυναμίες.

Μία από τις διαθέσιμες εναλλακτικές επιλογές για να μην στερηθούν τη γλυκιά γεύση στην προσπάθειά τους να ελέγξουν την αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη, είναι οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες, όπως η ασπαρτάμη, η σουκραλόζη, τα γλυκαντικά από στέβια κ.α.. Συχνά, όμως, δημιουργείται σύγχυση από φωνές «ανησυχίας» ή «τρομοκρατίας», κυρίως στο διαδίκτυο, σχετικά με την ασφάλειά τους. Πρόσφατα, στην επίσημη θέση της η Αμερικάνικη Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας, αναφέρει ότι «η κατανάλωση τροφίμων και ροφημάτων με ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες επιτρέπεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εάν αποδεικνύονταν ότι οποιοδήποτε γλυκαντικό δεν ήταν ασφαλές σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής, δεν θα λάμβανε έγκριση για χρήση από τον άνθρωπο».

Ο βασικός διαδικτυακός «ντόρος» έχει γίνει κυρίως για την ασπαρτάμη, η οποία αποτελεί μία γλυκαντική ύλη που αν και έχει την ίδια θερμιδική αξία με τη ζάχαρη (4 kcal/ γραμμάριο), εντούτοις είναι 200 φορές πιο γλυκιά, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερη ποσότητα και να παρέχει επί της ουσίας μηδενικές θερμίδες.

Αρκετοί επιστήμονες αμφέβαλλαν για την ασφάλειά της και τη συσχέτισαν με καρκινογένεση, κάτι που ανάγκασε τόσο τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) όσο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) να ασχοληθούν εκτενέστερα με τις μελέτες που έχουν διεξαχθεί και να προβούν σε επαναξιολόγηση. Το 2006 και το 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε ρητή ανακοίνωση, στην οποία υποστήριξε την ασφάλεια κατανάλωσης ασπαρτάμης. Όσον αφορά στις δύο αμφιλεγόμενες έρευνες, την πρώτη που έθεσε ζήτημα πρόωρου τοκετού κατά την εγκυμοσύνη (Halldorsson et al 2010), και τη δεύτερη του Ινστιτούτου Ραμαζίνι που συσχέτισε την ασπαρτάμη με καρκινογένεση σε θηλυκά ποντίκια (Soffritti et al 2010), οι παγκόσμιοι φορείς υγείας αμφισβήτησαν την ποιότητα αυτών των μελετών και τα αποτελέσματά τους. Ως εκ τούτου, η πιο πρόσφατη επιβεβαίωση της ασφάλειας της ασπαρτάμης έγινε το 2011, όταν η αρμόδια επιτροπή της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), κατόπιν σχετικού αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απέρριψε τα αποτελέσματα των δύο αυτών ερευνών που αμφισβήτησαν την ασφάλειά της (Soffritti et al 2010, Halldorsson et al 2010) και επιβεβαίωσε για μια ακόμη φορά ότι η ασπαρτάμη μπορεί να καταναλώνεται με ασφάλεια από όλες τις πληθυσμιακές ομάδες.

Επιπλέον, η Γαλλική Υπηρεσία για τα Τρόφιμα, την Περιβαλλοντική Ασφάλεια και την Υγιεινή & Ασφάλεια της Εργασίας (ANSES) δημοσίευσε στις 18 Ιουνίου 2012 στο website της γνωμοδότηση, η οποία επιβεβαιώνει την ασφάλεια των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών υλών, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, για όλες τις ομάδες πληθυσμού και τις έγκυες γυναίκες. Σύμφωνα με την ANSES «τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία δεν συνηγορούν για την ύπαρξη αρνητικών επιδράσεων από την κατανάλωση ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών υλών κατά την εγκυμοσύνη».

Αδιαμφισβήτητα, αυτοί που δεν πρέπει να καταναλώνουν προϊόντα που περιέχουν ασπαρτάμη είναι όσοι πάσχουν από φαινυλκετονουρία -μία σπάνια γενετική πάθηση-, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη εγκυμοσύνης. Όσον αφορά στην εγκυμοσύνη, φαίνεται ότι η κατανάλωση ασπαρτάμης είναι ασφαλής, είναι όμως σημαντικό να μην γίνονται υπερβολές και να καταναλώνεται με μέτρο στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

Η ασπαρτάμη, η πλέον πολυσυζητημένη ολιγοθερμιδική γλυκαντική ύλη, αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές «ανακαλύψεις» του τομέα της τεχνολογίας τροφίμων και της επιστήμης της διατροφής, αφού αποτελεί έναν ασφαλή σύμμαχο που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε τη γλυκιά γεύση πρακτικά χωρίς θερμίδες!