Γιατί ο Σεπτέμβρης είναι σημαντικός για εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο;

Η πρώτη μέρα του μήνα καθιερώθηκε από εφέτος ως η Παγκόσμια Ημέρα Ενότητας για το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (World PCOS Day of Unity). Με αφορμή αυτό το γεγονός διοργανώθηκαν εκδηλώσεις σε πολλές πόλεις του κόσμου, με στόχο να φέρουν κοντά τους ασθενείς με την επιστημονική κοινότητα και τους παρόχους Υγείας και να αρχίσει μια παγκόσμια συζήτηση για τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και τη βελτίωση των θεραπειών.

«Για πολύ καιρό το ΣΠΩ ήταν μια σιωπηρή επιδημία, παρότι αποτελεί την πιο συχνή ενδοκρινική διαταραχή και μία από τις κυριότερες αιτίες υπογονιμότητας στις γυναίκες», τονίζει η Χαρούλα Μαθιοπούλου-Μπιλάλη, BSc, MMedSc, μοριακή βιολόγος με εξειδίκευση στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. «Δυστυχώς, η καθυστερημένη διάγνωση και η ελλιπής θεραπεία ενέχουν σοβαρούς κινδύνους, αφού το ΣΠΩ μπορεί να έχει απειλητικές επιπλοκές, όπως διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο του ενδομητρίου. Παρότι όμως είναι μία πολλή συχνή διαταραχή και έχει τόσο σοβαρές επιπλοκές, εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις πιο παραμελημένες παθήσεις. Υπολογίζεται ότι το 50-70% των γυναικών που πάσχουν από αυτό θα έχουν τουλάχιστον μία λανθασμένη διάγνωση έως ότου μάθουν τι τους συμβαίνει, ενώ στο σχεδόν 35% των περιπτώσεων περνούν περισσότερο από 2 χρόνια και η γυναίκα συμβουλεύεται τουλάχιστον 3 γιατρούς έως ότου γίνει σωστή διάγνωση. Τα δεδομένα αυτά αποδεικνύουν ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ενημερωθούν οι γυναίκες και οι επαγγελματίες της Υγείας για τα συμπτώματα του ΣΠΩ και τη σημασία τους».

Τα συμπτώματα

Για να γίνει η διάγνωση του ΣΠΩ, η γυναίκα πρέπει να έχει δύο από τρία πιθανά συμπτώματα:

• 1. Χρόνιες διαταραχές του έμμηνου κύκλου (διαταραχές της ωορρηξίας). Η γυναίκα μπορεί, λ.χ., να έχει εμμηνόρροια κάθε 35 μέρες ή σπανιότερα, να μην έχει καθόλου έμμηνο ρύση για μερικούς μήνες ή να έχει παρατεταμένη περίοδο με πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη απώλεια αίματος.
• 2. Χρόνια υπερανδρογοναιμία (υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα).
• 3. Χαρακτηριστική πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών (πολλαπλές κύστεις στις ωοθήκες). Οι κύστεις προκαλούνται από την υπερπαραγωγή των ανδρογόνων.

«Η παρουσία μόνο κύστεων στις ωοθήκες δεν αρκεί για να διαγνωστεί το σύνδρομο, πρέπει να συνυπάρχει και διαταραχή του έμμηνου κύκλου ή/και υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα», διευκρινίζει η κ. Μαθιοπούλου-Μπιλάλη. «Ο διαχωρισμός αυτός είναι σημαντικός, διότι κύστεις στις ωοθήκες έχει το 25-30% των γυναικών, αλλά μόνο οι μισές πάσχουν από ΣΠΩ».

Το περίπου 50% των γυναικών με ΣΠΩ έχουν επίσης πολλά ή λίγα περιττά κιλά (υπέρβαρες ή παχύσαρκες). Μπορεί επίσης να έχουν ακμή, αυξημένη τριχοφυΐα σε τμήματα του σώματος που φυσιολογικά θα έπρεπε να μοιάζουν άτριχα (π.χ. πρόσωπο, στήθος) και ανδρικού τύπου αλωπεκία.

Η ινσουλίνη

Όταν τα συμπτώματα του συνδρόμου δεν ελέγχονται επαρκώς, η γυναίκα διατρέχει αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών, στη ρίζα των οποίων βρίσκονται τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης.

Η αυξημένη αντοχή στην ινσουλίνη ωθεί το πάγκρεας να αυξήσει την παραγωγή της ινσουλίνης για να ρυθμίσει το σάκχαρο, αλλά η υπερπαραγωγή της ορμόνης έχει συνέπειες. Μία από αυτές είναι ότι κάνει τις ωοθήκες να παράγουν περισσότερα ανδρογόνα και μία άλλη ότι μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους και δυσκολίες στην απώλεια των περιττών κιλών. Και σαν να μην έφταναν όλ' αυτά, τα επίμονα αυξημένα επίπεδα του σακχάρου προκαλούν μακροπρόθεσμα αγγειακές και νευρολογικές βλάβες, ενώ η παχυσαρκία ανοίγει το δρόμο στην διαταραχή των λιπιδίων του αίματος (τριγλυκεριδίων, χοληστερόλης).

Η διατροφή

Για όλους αυτούς τους λόγους, η προσεγμένη διατροφή είναι σημαντική για τη διαχείριση του ΣΠΩ και οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα, να προτιμούν ορισμένα άλλα και να φροντίζουν να προσλαμβάνουν επαρκείς ποσότητες από σημαντικά θρεπτικά συστατικά.

Στα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγουν συμπεριλαμβάνονται οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες (π.χ. τρόφιμα με άμυλο, τρόφιμα και ροφήματα με ζάχαρη, λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά κ.λπ.) και τα τρόφιμα που προάγουν την φλεγμονή (π.χ. τηγανητά, ζωικής προέλευσης τρόφιμα με κορεσμένα λιπαρά όπως το κόκκινο κρέας και τα προϊόντα κρέατος κ.λπ.).

Στα τρόφιμα που πρέπει να προτιμούν συμπεριλαμβάνονται τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες (π.χ. δημητριακά ολικής χωρίς προσθήκη ζάχαρης, όσπρια, λαχανικά), άπαχες πρωτεΐνες (π.χ. ψάρια), αντιφλεγμονώδη τρόφιμα και μπαχαρικά (π.χ. τομάτες, κουρκουμάς, κανέλα).

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να έχει η γυναίκα αυξημένη φυσική δραστηριότητα, αφού έχει βρεθεί πως ο συνδυασμός της αυξημένης κινητικότητας με την προσεγμένη διατροφή ελαττώνει την αντοχή στην ινσουλίνη. Συνιστώνται τουλάχιστον 150 λεπτά φυσικής δραστηριότητας την εβδομάδα.