Φαρμακευτική αξιοποίηση των αποβλήτων οινοποίησης

Στην Ελλάδα οινοποιούνται 520.000 τόνοι σταφυλιών ανά έτος (από 400 οινοποιεία), παράγοντας περίπου 90.000 τόνους στερεών αποβλήτων.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ΔΙΟΝΥΣΟΣ αναπτύχθηκε μια οικονομικά βιώσιμη διαδικασία, η οποία οδηγεί στην ανάκτηση των πολυφαινολών από τα απόβλητα αυτά.

Οι πολυφαινόλες είναι φυσικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, με διαπιστωμένη αντιοξειδωτική δράση και ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου, ιδίως στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται ευρύτατα για την παρασκευή καλλυντικών, συμπληρωμάτων διατροφής ή πρόσθετων τροφίμων.

Νέους δρόμους για τη φαρμακευτική και οικονομική αξιοποίηση των αποβλήτων οινοποίησης ανοίγει μια πρωτοποριακή διεθνώς επιστημονική μέθοδος διαχείρισής τους, η οποία αναπτύχτηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος ΔΙΟΝΥΣΟΣ και ήδη πήρε την κορυφαία διάκριση στην Ε.Ε.

Το ερευνητικό έργο με θέμα την «Ανάπτυξη οικονομικά βιώσιμης διαδικασίας για την ολοκληρωμένη διαχείριση, μέσω χρησιμοποίησης των οινοποιητικών αποβλήτων: παραγωγή φυσικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και οργανικού λιπάσματος», συμπεριελήφθη στον κατάλογο των πέντε καλύτερων εργασιών για το περιβάλλον (που ολοκληρώθηκαν το 2007).

Την Τετάρτη 4/6/2008 η Ευρωπαϊκή Ένωση βράβευσε στις Βρυξέλλες τον επιστημονικό υπεύθυνο και εκπρόσωπο του ερευνητικού προγράμματος ΔΙΟΝΥΣΟΣ – Αξιοποίηση των αποβλήτων της οινοποίησης, καθηγητή Χημείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με το βραβείο «Best of the Best Environmental Projects» για το έτος 2007. Το ερευνητικό αυτό έργο συντονίστηκε από το Εργαστήριο Χημείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ συμμετείχαν το Εργαστήριο Διατροφής Ζώων του ιδίου ιδρύματος, η Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το κέντρο ΓΑΙΑ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, η εταιρεία περιβαλλοντικών μελετών TERRA NOVA και η ΚΕΟΣΟΕ (Κεντρική Συνεταιριστική Ένωση Αμπελοοινικών Προϊόντων).

Κύριο αντικείμενο του έργου είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων της οινοποίησης. Στην Ελλάδα οινοποιούνται 520.000 τόνοι σταφυλιών ανά έτος (από 400 οινοποιεία), παράγοντας περίπου 90.000 τόνους στερεών αποβλήτων. Τα περισσότερα οινοποιεία είναι μικρής κλίμακας επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν τα στερεά τους απόβλητα με περιβαλλοντικά αποδεκτές διαδικασίες. Έτσι, είναι συνήθης πρακτική να εναποθέτουν τα στερεά τους απόβλητα σε αγρούς για να μετατραπούν σε λίπασμα με αερόβια διάσπαση. Κατά τη διαδικασία αυτή (βιοαποικοδόμηση), τα στερεά απόβλητα παραμένουν εκτεθειμένα και αποτελούν εστία μόλυνσης, κυρίως λόγω του όγκου τους και της μεγάλης φυτοτοξικής δραστικότητας των πολλών φυσικών προϊόντων που εμπεριέχουν.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ΔΙΟΝΥΣΟΣ αναπτύχθηκε μια οικονομικά βιώσιμη διαδικασία, η οποία οδηγεί στην ανάκτηση των πολυφαινολών από τα απόβλητα αυτά.

Οι πολυφαινόλες είναι φυσικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, με διαπιστωμένη αντιοξειδωτική δράση και ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου, ιδίως στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται ευρύτατα για την παρασκευή καλλυντικών, συμπληρωμάτων διατροφής ή πρόσθετων τροφίμων.

Το υπολειπόμενο απόβλητο μετατρέπεται σε υψηλής θρεπτικής αξίας ζωοτροφή ή οργανικό λίπασμα (για βιολογική καλλιέργεια) με κομποστοποίηση.
Συνολικά, η μέθοδος που αναπτύχθηκε δεν αποσκοπεί στην καταστροφή των αποβλήτων, αλλά στη χρησιμοποίησή τους ως πρώτη ύλη για την παραγωγή προϊόντων με σημαντική αξία και οικονομικό ενδιαφέρον.

Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι η μεθοδολογία αυτή είναι φιλική προς το περιβάλλον, αφού χρησιμοποιεί ως διαλύτες μόνο νερό και αλκοόλη (που ανακυκλώνονται πλήρως) και έχει το πλεονέκτημα να είναι εφαρμόσιμη με πολύ μικρή επένδυση σε οποιοδήποτε οινοποιείο. Τέλος, η κεντρική της μονάδα έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας αποβλήτων και άλλων γεωργικών διεργασιών (παραγωγή ελαιολάδου, επεξεργασία ντομάτας κλπ).