Εξελίξεις στη στοχευμένη αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου

Στη διαδικασία μεταβίβασης του ερεθίσματος του πόνου από τα διάφορα μέρη του σώματος προς τον εγκέφαλο, ο νωτιαίος μυελός έχει κομβική ενδιάμεση θέση και παίζει το ρόλο του «φίλτρου», επιλέγοντας κατά κάποιον τρόπο αν το ερέθισμα χρειάζεται να μεταβιβαστεί στον εγκέφαλο ή αν δε χρειάζεται.

Επιστήμονες ελβετικού ερευνητικού κέντρου δημοσίευσαν στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature» μελέτη τους, σύμφωνα με την οποία η στοχευμένη ενεργοποίηση νευρικών κυττάρων στο νωτιαίο μυελό ασθενών με χρόνιο πόνο θα μπορούσε να έχει αναλγητική δράση.

Το αίσθημα του πόνου γίνεται αντιληπτό από τον εγκέφαλο, μετά την αναγνώριση του ερεθίσματος που τον προκαλεί από περιφερειακούς αισθητικούς υποδοχείς και την ακόλουθη μεταβίβαση του ερεθίσματος διαμέσου του νωτιαίου μυελού σ’ αυτόν. Στη διαδικασία μεταβίβασης του ερεθίσματος του πόνου από τα διάφορα μέρη του σώματος προς τον εγκέφαλο, ο νωτιαίος μυελός έχει κομβική ενδιάμεση θέση και παίζει το ρόλο του «φίλτρου», επιλέγοντας κατά κάποιον τρόπο αν το ερέθισμα χρειάζεται να μεταβιβαστεί στον εγκέφαλο (π.χ. αν υπάρχει ανάγκη «εκγρήγορσης» του οργανισμού για να αντιμετωπίσει έναν τραυματισμό ή μια παθολογική κατάσταση) ή αν δε χρειάζεται.

Έχει βρεθεί ότι σ’ αυτή τη διαδικασία «επιλογής» της αποστολής του ερεθίσματος από το νωτιαίο μυελό προς τον εγκέφαλο, κεντρικό ρόλο παίζει μια ουσία, το γ-αμινοβουτυρικό οξύ ή GABA, η οποία όταν εκκρίνεται από κύτταρα του νωτιαίου μυελού αναστέλλει τη μεταβίβαση του ερεθίσματος του πόνου σε άλλα κύτταρα της νευρικής οδού και επομένως αναστέλλει τη δημιουργία του αισθήματος του πόνου στον εγκέφαλο. Ο ανασταλτικός αυτός ρόλος της GABA είναι γνωστός εδώ και αρκετό καιρό και η αύξηση της δραστικότητάς της αποτέλεσε στόχο των επιστημόνων.

Υπνωτικά/αγχολυτικά φάρμακα, όπως το Valium^®, που έχουν ως δραστική ουσία κάποια από τις βενζοδιαζεπίνες, μπορούν να αυξήσουν τη δραστικότητα της ουσίας καταπραΰνοντας εν μέρει το χρόνιο πόνο. Δεν έχουν όμως στοχευμένη δράση στα κύτταρα του νωτιαίου μυελού (επιδρούν παράλληλα και στα κύτταρα του εγκεφάλου) και για το λόγο αυτό οδηγούν συχνά σε μια σειρά από ανεπιθύμητες ενέργειες (υπνηλία, εξασθένηση μνήμης, εθισμό).

Σύμφωνα με τις μελέτες των Ελβετών ερευνητών, η χορήγηση σε πειραματόζωα ουσιών που επάγουν τη δραστικότητα της GABA στοχευμένα μόνο στα κύτταρα του νωτιαίου μυελού αποδείχτηκε επιτυχημένη, αφού φάνηκε να εξαλείφει τον πόνο χωρίς επιπλέον να προκαλεί φαινόμενα υπνηλίας και εθισμού.

Μετά τις έρευνες αυτές, οι επιστήμονες πιστεύουν πως η περαιτέρω συνέχιση των ερευνών και η ακόλουθη εφαρμογή των ουσιών σε ανθρώπους θα μπορούσε ίσως να οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς αναλγητικών, τα οποία θα δρουν εστιασμένα στο νωτιαίο μυελό και θα αποτρέπουν τη μεταβίβαση του ερεθίσματος του πόνου στον εγκέφαλο, χωρίς παράλληλα η δράση των φαρμάκων αυτών να συνοδεύεται από τις έως τώρα ανεπιθύμητες ενέργειες.