Αποστολή στην Ολλανδία

Πέρα από αγκυλώσεις και μυωπικούς δογματισμούς

«Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, η θεραπεία είναι καλύτερη από τη μείωση της βλάβης και η μείωση της βλάβης είναι καλύτερη από το να μην κάνεις τίποτε».

Αυτό είναι το κεντρικό σύνθημα της πολιτικής της Ολλανδίας για τα ναρκωτικά, μιας χώρας με ένα πυκνό, εξαιρετικά σύγχρονο και ισοκατανεμημένο δίκτυο πολύμορφων και πλουραλιστικών υπηρεσιών υγείας για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των χρηστών ναρκωτικών και την απόσπασή τους από τα θανατηφόρα κυκλώματα των εμπόρων.
Η Ολλανδία έχει συκοφαντηθεί πολλές φορές από τους οπαδούς της γενικευμένα κατασταλτικής πολιτικής για τα ναρκωτικά. Όμως, η μειωμένη εγκληματικότητα, οι μειωμένοι αιφνίδιοι θάνατοι από υπερβολική δόση ναρκωτικών, η υγειονομική και κοινωνική κάλυψη όλου του πληθυσμού των χρηστών ναρκωτικών δικαιώνουν τους Ολλανδούς, που τονίζουν ότι η ευέλικτη και προσαρμοσμένη στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα πολιτική τους είναι ίσως η πλέον αποτελεσματική στην Ευρώπη.

Πέρα από αγκυλώσεις και μυωπικούς δογματισμούς, οι Ολλανδοί έχουν καταλάβει από τη δεκαετία του '60, από τότε που η χώρα εισήγαγε τη μεθαδόνη στη θεραπεία των χρηστών ναρκωτικών, ότι «πρέπει να κρατάμε τη συζήτηση ανοιχτή και να μην αφήνουμε να παρέμβει η ηθικολογία. Πρέπει να αποφύγουμε το ιδεολογικό επίπεδο, γιατί το ζήτημα των ναρκωτικών δεν είναι ζήτημα δημόσιας τάξης, αλλά δημόσιας υγείας».

Το κράτος δίπλα στον χρήστη

'Αμστερνταμ, Χάγη, Ρότερνταμ, Ουτρέχτη, Λέιντεν και σε όλες τις πόλεις της Ολλανδίας, μέσα και έξω από τον οικιστικό ιστό, στο κέντρο και στα περίχωρα των πόλεων, ακόμη και δίπλα σε πολυτελή ξενοδοχεία, υπάρχουν σύγχρονα και πλήρως εξοπλισμένα κέντρα για την πρόληψη της χρήσης, την ενημέρωση, τη φροντίδα, την προστασία και τη θεραπεία των χρηστών ναρκωτικών.  καθημερινή πραγματικότητα έχει γίνει φιλική προς το χρήστη:
· προγράμματα δουλειάς στο δρόμο
· ανταλλαγή συριγγών
· κλιμάκια ενημέρωσης στα ρέιβ πάρτι
· καταλύματα για ελεύθερη χρήση ναρκωτικών, για ξεκούραση, μπάνιο, ένδυση, φαγητό και συζήτηση με ειδικούς ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους
· μονάδες ιατρικώς ελεγχόμενης χορήγησης μεθαδόνης ή συνδυασμού μεθαδόνης-ηρωίνης
· πολυδύναμα κέντρα, όπως το ονομαστό «Γέλινεκ» στο 'Αμστερνταμ, για την αντιμετώπιση περιστατικών κρίσης, διπλή διάγνωση (εξάρτησης από τα ναρκωτικά και ψυχιατρικού προβλήματος), παραπομπή σε θεραπευτικό πρόγραμμα, σωματική αποτοξίνωση, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, χορήγηση μεθαδόνης αλλά και απολύτως «στεγνά» προγράμματα.

Τα ιατροκοινωνικά κέντρα για τους χρήστες ναρκωτικών, πέρα από τη φροντίδα και τη θεραπεία, προσφέρουν και μόνιμη κατοικία, ακόμη και κάποια εργασία σε όσους έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν.
Οι χρήστες ναρκωτικών λαμβάνουν μηνιαίο χρηματικό επίδομα ύψους 780 _ από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους προϋπολογισμούς των δήμων. Από αυτά, το δημόσιο αποπληρώνει το ενοίκιό τους, τα πιθανά χρέη τους και το υπόλοιπο ποσό παραδίδεται με επιταγή στους χρήστες.

Οι Ολλανδοί είναι ανοιχτοί στη συζήτηση για τα ναρκωτικά. Δοκιμάζουν κάθε νέα επιστημονική κατάκτηση που θεωρείται ότι μπορεί να βάλει ένα λιθαράκι για μία κοινωνία πιο ασφαλή και πιο αλληλέγγυα.

Τα ναρκωτικά συνταγογραφούνται

Αυτή τη στιγμή συζητείται στην Ολλανδία η συνταγογράφηση της ηρωίνης, η οποία χορηγείται σήμερα πιλοτικά σε 300 θεραπευόμενους, με εξαιρετικά αποτελέσματα για τη βελτίωση της σωματικής κατάστασής τους, της ψυχικής υγείας τους και της συνολικής κοινωνικότητάς τους. Αν εγκριθεί η επέκταση του προγράμματος στη συνταγογράφηση, τότε η χορήγηση ηρωίνης θα αφορά 1.000 θεραπευόμενους.
Ήδη συνταγογραφείται η μεθαδόνη, η οποία χορηγείται με ιατρική συνταγή από τα φαρμακεία, πέρα από την ιατρικώς ελεγχόμενη χορήγησή της στα αρμόδια ιατρικά κέντρα. Η συνταγογραφούμενη μεθαδόνη χορηγείται από τα φαρμακεία της χώρας με ειδική άδεια. Η άδεια είναι υποχρεωτική, αλλά εντελώς τυπική, μιας και όλα τα φαρμακεία της χώρας μπορούν να την έχουν και, συνεπώς, να χορηγούν μεθαδόνη με ιατρική συνταγή.

Ο μύθος των «ελεύθερων» ναρκωτικών

Οι υπεύθυνοι της ολλανδικής πολιτικής για τα ναρκωτικά στο ολλανδικό υπουργείο Υγείας τόνισαν, από την πρώτη στιγμή, στην αντιπροσωπεία της διακομματικής επιτροπής της ελληνικής Βουλής για τα ναρκωτικά και του ψυχιατρικού νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (Ψ.Ν.Θ.), με επικεφαλής τον βουλευτή της Ν.Δ. και πρόεδρο της επιτροπής Κ. Κιλτίδη, ότι «είναι μύθος πως είμαστε φιλελεύθεροι σε αυτά τα θέματα ή πως όλα τα ναρκωτικά είναι ελεύθερα στην Ολλανδία».
Ένας μύθος που εξηγείται μόνο από τουριστικούς λόγους ή από κακοήθεια ή άγνοια.
Οι Ολλανδοί έχουν καταλάβει από χρόνια το πολύ απλό, ότι «δεν είναι ρεαλιστικό να έχουμε μία χώρα ελεύθερη από ναρκωτικά». Έχουν, λοιπόν, επιλέξει εγκαίρως και συστηματικά την αποθάρρυνση της χρήσης και τον περιορισμό της βλάβης στο άτομο και την κοινωνία. Και, φυσικά, οι χρήστες ναρκωτικών δεν είναι εγκληματίες ούτε για τον Καιάδα. Η προσωπική χρήση ναρκωτικών στην Ολλανδία δε διώκεται και δεν τιμωρείται, αλλά διώκεται ποινικά η κατοχή ναρκωτικών, το εμπόριο, η διακίνηση ποσοτήτων ικανών να θεωρηθούν ως μικρεμπόριο. Οι Ολλανδοί είναι κατηγορηματικοί: «Οι διεθνείς συνθήκες δε λένε τίποτε για τη χρήση. Δεν ποινικοποιείται».

Όσο για τα λεγόμενα «Coffee Shops», όπου μπορεί να γίνεται ελεύθερα χρήση κάνναβης ολίγων γραμμαρίων, τελούν υπό καθεστώς πολύ αυστηρής νομοθεσίας και έχουν μειωθεί στα 750 από 1.200 που ήταν το 1996. Παρά τα όσα ανακριβή ακούγονται κατά καιρούς στη χώρα μας, η μείωση των «Coffee Shops» δεν είναι αποτέλεσμα αναθεώρησης της ολλανδικής πολιτικής. Όσα έκλεισαν, έκλεισαν για καθαρά εμπορικούς λόγους, για τους λόγους που κλείνει κάθε κατάστημα και στη χώρα μας, όταν δεν έχει ικανή πελατεία ή για παραβίαση της νομοθεσίας.

Κι εμείς;

Αυτά ισχύουν στην Ολλανδία. Να θυμίσουμε ότι η χώρα μας βρίσκεται πολύ πίσω σε αυτά τα θέματα και μόλις πρόσφατα συγκροτήθηκε επιστημονική επιτροπή για την κατάρτιση του θεσμικού και επιστημονικού πλαισίου που θα καλύπτει την συνταγογράφηση υποκατάστατων, δηλαδή μεθαδόνης και βουπρενορφίνης.

Δεν έχουμε, λοιπόν, παρά να περιμένουμε πότε θα ολοκληρώσει τις εργασίες της η επιτροπή…