Ανεπιθύμητες ενέργειες (5)

Το ακετυλοσαλικυλικό οξύ είναι παράγωγο του σαλικυλικού οξέος. Χρησιμοποιείται ως αναλγητικό, αντιπυρετικό και αντιφλεγμονώδες, ενώ σε χαμηλές δόσεις λαμβάνεται και ως αντισυγκολλητικό των αιμοπεταλίων. Η δράση του οφείλεται στη μη αντιστρεπτή αναστολή του ενζύμου κυκλο-οξυγενάση 1 και 2, που οδηγεί στη μείωση της παραγωγής των πρόδρομων μορίων των προσταγλαδινών.

Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή των αεραγωγών των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από δύσπνοια, συριγμό κατά την εκπνοή, βήχα και συσφικτικό αίσθημα στο θώρακα, συμπτώματα που οφείλονται στη στένωση των αεραγωγών.

• Κλινικό Περιστατικό
  

Γυναίκα 79 ετών, καυκάσιας φυλής, πάσχει από υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία και άσθμα. Το 1984 πραγματοποίησε εγχείρηση για τους ρινικούς πολύποδες και της δόθηκε δίαιτα απαλλαγμένη σαλικυλικών, καθώς ο διατροφικός έλεγχος έδειξε υπερευαισθησία στα τρόφιμα που περιέχουν σαλικυλικά.
Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η ασθενής υπέστη δύο κρίσεις άσθματος επαγόμενες από τη χρήση ακετυλοσαλικυλικού οξέος και ναπροξένης. Την άνοιξη του 1986 υπέστη αναφυλακτικό σοκ μετά από χρήση κετοπροφένης 75mg.
Για τα επόμενα 14 χρόνια η ασθενής δεν έλαβε κανένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο.
Τον Ιανουάριο του 2000 της διαγνώστηκε ρευματοειδής αρθρίτιδα και της συνταγογραφήθηκε celecoxib 200mg ημερησίως. Ένα μήνα μετά η ασθενής επιστρέφει στον ορθοπεδικό της προκειμένου να επανεκτιμήσει την κατάστασή της. Ο γιατρός παρατήρησε ότι τα συμπτώματα στις αρθρώσεις υποχώρησαν και ότι για πρώτη φορά ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο δεν της προκάλεσε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.
(Marks F., Harrell K., Fischer R. (2001). Successful use of cyclooxygenase-2 inhibitor in a patient with aspirin-induced asthma. South Med J, 94: 255-257)

Σχόλιο

Τόσο το ακετυλοσαλικυλικό οξύ όσο και τα υπόλοιπα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ένα κλινικό σύνδρομο χαρακτηριζόμενο κυρίως από βρογχόσπασμο, στο 10% των ασθενών που ήδη πάσχουν από άσθμα.
Το ακετυλοσαλικυλικό οξύ και τα υπόλοιπα κλασικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα αναστέλλουν μη επιλεκτικά τα ένζυμα κυκλοξυγενάση 1 και 2. Ωστόσο, η αναστολή του COX-1 είναι αυτή που οδηγεί στη μείωση των προσταγλαδινών και στην διέγερση της παραγωγής λευκοτριενίων, που μεσολαβούν στην πρόκληση του βρογχόσπασμου. Για το λόγο αυτό, η χρήση celecoxib, που αναστέλλει επιλεκτικά μόνον το ένζυμο COX-2, αποδείχθηκε ασφαλής θεραπεία στην περίπτωση της ασθενούς μας.