Το αίτημα για εξαίρεση των ορφανών φαρμάκων, δηλαδή αυτών που προορίζονται για σπάνιες παθήσεις, από το μηχανισμό αυτόματης επιστροφής (clawback) επανέλαβαν σύλλογοι ασθενών και φαρμακευτικές εταιρείες κατά τη διάρκεια workshop με στόχο την εξεύρεση λύσεων για την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών σε σωτήριες θεραπείες.
Οι σπάνιες παθήσεις υπολογίζονται σε 8.000 από την επιστημονική κοινότητα, αλλά σε 12.000 σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οργάνωση για τις Σπάνιες Παθήσεις (EURORDIS). Ωστόσο στην Ευρώπη έχουν αδειοδοτηθεί 75 ορφανά φάρμακα, που καλύπτουν μόνο το 1% των ασθενειών, και περίπου 45 φάρμακα εξ αυτών κυκλοφορούν στην Ελλάδα, τα 17 μέσω ΙΦΕΤ.
Το 2016, ο ΕΟΠΥΥ αποζημίωσε για ορφανά φάρμακα συνολικά 112,8 εκατ. ευρώ (περίπου 3-5% της συνολικής δαπάνης), νούμερο που είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη, σύμφωνα με τους εκπροσώπους των φαρμακευτικών εταιρειών. Οι ίδιοι προειδοποίησαν ότι το clawback στα ορφανά φάρμακα (παρά τη δέσμευση του υπουργού για εξαίρεσή τους εδώ και ένα χρόνο), υπονομεύει τη διατήρηση πολλών εξ αυτών στην αγορά και είναι απαγορευτική για την είσοδο νέων.
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του Pharma Innovation Forum, Χρήστο Δάκα, εκτός των υποχρεωτικών επιστροφών από τις εταιρείες, οι ασθενείς πληρώνουν από την τσέπη τους επιπλέον 1 δισ. ευρώ ως συμμετοχή στο σύστημα, γεγονός που καταδεικνύει ότι ο φαρμακευτικός προϋπολογισμός δεν επαρκεί για τις ανάγκες που έχει η χώρα, όπως τον έχει ορίσει το κράτος.
Απάντηση σε αυτά έδωσε ο αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Παναγιώτης Γεωργακόπουλος, ζητώντας από τις εταιρείες να εξετάσουν το ζήτημα της τιμολόγησης των φαρμάκων, αντί να θέτουν μόνο το θέμα της απαλλαγής τους από το νοσοκομειακό clawback. Επεσήμανε επίσης ότι «θα πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία, η οποία ως εκκίνηση θα πρέπει να έχει την εισαγωγή των φαρμάκων για σπάνιες παθήσεις στη θετική λίστα και την τιμολόγησή τους και πρότεινε τη λειτουργία της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης για αυτά τα φάρμακα ως μια αμοιβαία και κοινά αποδεκτή λύση της πρόσβασης όλων των ασθενών.
Από την πλευρά των συλλόγων ασθενών, έγινε λόγος για μεγάλη δυσκολία και ανισότητα στην πρόσβαση και για έλλειψη Εθνικού Σχεδίου Σπανίων Παθήσεων. Οι ασθενείς βιώνουν ανασφάλεια και για την επάρκεια των φαρμάκων και για την αποζημίωση των θεραπειών από τον ΕΟΠΥΥ.