Φαρμακευτικός Κόσμος, Συμπληρώματα Διατροφής

6 Εισαγωγή Η χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής είναι εκτενώς διαδεδομένη ως αναπόσπαστο κομμάτι της εναλλακτικής ή και συμπληρωματικής θεραπευτικής (Complementary and Alternative Medicine-CAM). Η πιο συνηθισμένη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής που καταγράφεται στις Η.Π.Α. είναι αυτή των πολυβιταμινούχων σκευασμάτων [Radi- mer et al]. Πολλά από αυτά τα σκευάσματα περιέχουν δραστικές ουσίες σε συγκεντρώσεις που προσεγγίζουν τη συνιστώμενη ημερήσια δοσολογία ή το επιτρεπόμενο όριο (Recommended Dietary Allowance-RDA), ενώ άλλα περιέχουν τα ίδια συστατικά σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις, οι οποίες υπερβαίνουν την RDA, και τέλος κυκλοφορούν και κάποια συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν συστατικά για τα οποία δεν αναφέρεται η ένδειξη της RDA [Radi- mer et al, Radimer KL et al, Park SY et al]. Υπό την ευρεία έννοια αλλά και την «αθωότητα» που εκπέμπει ετυμολογικά ο όρος «συμπλήρωμα διατροφής», τα σκευάσματα αυτά απολαμβάνουν ενθουσιώδη αποδοχή από το κοινό, αφήνοντας μάλιστα να πλανάται η αντίληψη ότι «δεν βλάπτουν παρά μόνο ωφελούν» [Jurgens T]. Αυτό όμως που επισημαίνει ο FDA (ο αντίστοιχος ΕΟΦ των Η.Π.Α.) είναι ότι τα σκευάσματα αυτά «δεν προορίζονται για διάγνωση, αντιμετώπιση, θεραπεία και πρόληψη της ασθένειας» [Raubucheck, Carvey et al]. Ποια λοιπόν η χρησιμότητά τους στον ανθρώπινο οργανισμό και πώς εξηγείται η ραγδαία αύξηση κατανάλωσης που αυτά παρουσιάζουν παγκοσμίως; Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την τοποθέτηση αυτή, το να απαντήσουμε στο ερώτημα τι κάνει ένα συμπλήρωμα διατροφής άπτεται μιας ευρύτερα επιστημονικής, δεοντολογικής, ηθικής και ίσως πολιτισμικής μελέτης. Η πολυπλοκότητα των συστατικών που εμπεριέχει ένα συμπλήρωμα διατροφής καθώς και η συχνή επιπρόσθετη παρουσία φυτικών εκχυλισμάτων και βοτάνων, για τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα, δημιουργεί εκ των πραγμάτων την ανάγκη της σωστής πληροφόρησης και καθοδήγησης, όσον αφορά την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων αυτών. Ο ρόλος του σύγχρονου φαρμακοποιού στη σωστή πληροφόρηση του κοινού σχετικά με τα οφέλη και τους ενδεχόμενους κινδύνους που σχετίζονται με το φαρμακολογικό αποτέλεσμα των συμπληρωμάτων διατροφής δεν αποτελεί μόνο υποχρέωσή του ως επαγγελματία υγείας [Miller et al, Chavis L]. Παράλληλα, του δίνεται η ευκαιρία να χαράξει νέους ορίζοντες για τον ίδιο και τους ασθενείς, οι οποίοι ταυτίζονται με τη μοναδικότητα του επιστημονικού του ρόλου και την αξιοπιστία που εκπέμπει ως ειδικός επιστήμονας στον τομέα της συμβατικής φαρμακοθεραπείας και εναλλακτικής θεραπευτικής, δεδομένου ότι –εκτός του γιατρού– μόνο ο φαρμακοποιός συνδυάζει τις εξειδικευμένες γνώσεις φυσιολογίας, φαρμακευτικής χημείας, τεχνολογίας, βιοχημείας, φαρμακολογίας και τοξικολογίας, γνώσεις που συνδέονται άμεσα με την ασφαλή χρήση του φαρμάκου [Barnes J, Jurgens T]. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους συναδέλφους Κώστα Βαρδιάμπαση, Γιάννη Δαγρέ, Παναγιώτη Ζαρογουλίδη, Γιώργο Κουτέπα, Θεόδωρο Ντούσκα, Δημήτρη Ράγια, Χαράλαμπο Σαρδέλη και Τάσο Τερζή για τη βοήθειά τους. Ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στην Ομότιμη Καθηγήτρια Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ζωή Παπαδοπούλου - Νταϊφώτη για τη σημαντική συνεισφορά της. Ένα επίσης πολύ μεγάλο ευχαριστώ στο συνάδελφο Τάκη Χονδρογιάννη για τη φιλοξενία της εργασίας στο περιοδικό «Φαρμακευτικός Κόσμος». Ηλίας Χαλιγιάννης