Φαρμακευτικός Κόσμος, Συμπληρώματα Διατροφής

16 Ο σκοπός της εργαστηριακής έρευνας στη φαρμακευτική επιστήμη δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο επιτυχές φαρμακολογικό - θεραπευτικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει σε πρώτο στάδιο μια νέα χημική ουσία. Ο ρόλος της επεκτείνεται στην κατανόηση και διερεύνηση του βιολογικού υποστρώματος που συνδέεται με την εκδήλωση των συμπτωμάτων της νόσου, ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα στην ομάδα παρέμβασης στην οποία η χημική ουσία χορηγείται. Σε αυτές λοιπόν τις πολύπλοκες κυτταρικές, βιοχημικές μεταβολές, τα διατροφικά συμπληρώματα (και κυρίως αυτά με αντιοξειδωτική δράση) πιστεύεται ότι παρεμβαίνουν με σκοπό να προφυλάξουν ή ακόμα να «επισκευάσουν» τις δομικές και λειτουργικές βλάβες του κυττάρου που προκαλούνται πριν ακόμα εκδηλωθεί το σύμπτωμα. Δυστυχώς όμως η απάντηση στο ερώτημα αν η έλλειψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων και αμινοξέων ευθύνεται για την εμφάνιση ασθενειών (πχ. καρκίνος, αυτοάνοσα νοσήματα, λοιμώξεις κ.ά.) ή αν η ίδια η ασθένεια προκαλεί σταδιακά την εξάντληση των βιταμινικών αποθεμάτων του οργανισμού, ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί, παρόλο που τα στοιχεία που σχετίζονται με την πρόσληψη των συμπληρωμάτων διατροφής φαίνεται να είναι ενθαρρυντικά. Πολυάριθμες in vitro μελέτες καθώς και μελέτες παρατήρησης σε υγιείς –ως επί το πλείστον– πληθυσμούς επιβεβαιώνουν την ευεργετική δράση των συμπληρωμάτων διατροφής, σε αντίθεση με παρεμβατικές μελέτες, στις οποίες δεν αποδεικνύεται σημαντικό όφελος μετά τη χορήγησή τους. Θα έλεγε κανείς ότι η αλήθεια γύρω από την ωφέλιμη δράση των συμπληρωμάτων διατροφής βρίσκεται κάπου στη μέση, με τη σωστή διατροφή και μόνο αυτή να καθορίζει το «βαθμό υγείας» κάθε ατόμου. Οι λόγοι όμως που ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα και καθιστούν την πρόσληψη των συμπληρωμάτων διατροφής από ωφέλιμη έως και επιτακτική σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν να κάνουν με το περιβάλλον και με την καθημερινότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής, παράγοντες οι οποίοι ευθύνονται για την εξάντληση των οργανικών βιταμινικών αποθεμάτων και των σημαντικών ιχνοστοιχείων. Το άγχος, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ιονίζουσα ακτινοβολία, οι λοιμώξεις, τα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, η καθιστική ζωή ή η υπερβολική άσκηση, η έλλειψη ύπνου, το αλκοόλ, η χρήση άλλων φαρμάκων, η ανθυγιεινή διατροφή και η απορρύθμιση των γευματικών ωρών είναι οι συχνότεροι ένοχοι για πιθανές κυτταρικές βλάβες. Άλλωστε κανείς δεν είναι σήμερα σε θέση να απαντήσει με σιγουριά, αν π.χ. η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C της ντομάτας που αγοράσαμε από το super market υπερτερεί έναντι των χημικών λιπασμάτων, συντηρητικών και εντομοκτόνων που πιθανότατα να περιέχονται σε αυτή. Η κατανάλωση πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων διατροφής συνδέεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων ασθενειών σε πολλές μελέτες. Αποτελέσματα τέτοιων μελετών παρατήρησης αναφέρουν ότι τα άτομα που καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιοαγγειακά νοσήματα [Rimm EB et al, Hol- mquist C et al]. Άλλη μελέτη για την επίδραση των συμπληρωμάτων διατροφής στην πρόληψη του καρκίνου (Cancer Prevention Study II, cohort) έδειξε ότι η ομάδα ατόμων που κατανάλωναν πολυβιταμινούχα για διάστημα άνω των 10 ετών είχαν ελαφρώς μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αλλά και ελαφρώς αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη [Jacobs EJ et al, Stevens VL et al]. Δύο ακόμα μεγάλες μελέτες (Health Profession- als Follow-Up Study & Nurses’ Health Study) σε άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι κατανάλωναν πολυβιταμινούχα πλούσια σε φυλλικό οξύ για διάστημα άνω των 10 και 15 χρόνων αντίστοιχα, έδειξαν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 25% στους άντρες και κατά 75% στις γυναίκες [Giovannucci E et al, Giovannucci E et al]. Η πρόσληψη πολυβιταμινούχων ή συγκεκριμένων βιταμινών δεν φαίνεται να έχει σημαντικό όφελος όσον αφορά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, σύμφωνα με ερευνητική εργασία που συγκεντρώνει δεδομένα από 8 σχετικές μελέτες [Cho E et al]. Σημαντικό όφελος που συνδέεται με μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης καταρράκτη φαίνεται να σχετίζεται με την κατανάλωση πολυβιταμινούχων [Kuzniarz M et al, Leske MC et al]. Δυστυχώς όμως η ευεργετική δράση τους όσον αφορά την πρόληψη λοιμώξεων (και για την οποία έχει γίνει αρκετός λόγος) αμφισβητείται από αρκετές μελέτες τόσο σε ηλικιωμένους όσο και σε άλλους πληθυσμούς ενηλίκων [El-Kadiki & Sutton, Stephen & Avenelli]. Κεφάλαιο Δ Πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής Ι. Χρησιμότητα και βιολογικός ρόλος των πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων διατροφής