Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #194

Όταν ο οργανισμός προσλαμβάνει λιγότερα υγρά από αυτά που χρειάζεται ή αποβάλλει περισσότερα από αυτά που έχει προσλάβει, τότε προκαλείται αφυδάτωση, μια κλινική κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχει στο σώμα η απαιτούμενη ποσότητα νερού και ιχνοστοιχείων – ηλεκτρολυτών, προκειμένου να εκτελέσει τις κυτταρικές και συστηματικές φυσιολογικές του λειτουργίες. Στην περίπτωση αυτή διαταράσσεται και η ισορροπία των ηλεκτρολυτών, οδηγώντας σε διαταραχή της λειτουργίας του οργανισμού. Η παρέμβαση του φαρμακοποιού για την αποφυγή της αφυδάτωσης ή/και έμετο), σε μεγάλη απώλεια υγρών λόγω υπερβολικής εφίδρωσης (κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, έπειτα από παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες), σε ηλιακό έγκαυμα, σε αγωγή με διουρητικά (χλωροθειαζίδη, φουρο- σεμίδη) ή υπερβολική ούρηση (σε αρρύθμιστους διαβητολογι- κούς ασθενείς) και σε ανεπαρκή λήψη υγρών (λόγω ναυτίας, γενικευμένη αδιαθεσία ή προβλημάτων σίτισης). Τα συμπτώματα ήπιας έως μέτριας αφυδάτωσης περιλαμβά- νουν δίψα, κόπωση, ανησυχία, ευερεθιστότητα, πονοκεφάλους και μειωμένη παραγωγή ούρων, ενώ της σοβαρής αφυδάτωσης, η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή, χαρακτηρίζεται από σύγχυση, λήθαργο, απάθεια, ζάλη, απώλεια των αισθήσεων, γρήγορο καρδιακό παλμό και ταχύπνοια. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ H από του στόματος ενυδάτωση (Oral Rehydration Therapy, ORT) είναι μια μορφή θεραπείας υποκατάστασης υγρών με στόχο την αποτροπή και τη θεραπεία της αφυδάτω- σης, ειδικά σε παθολογικές καταστάσεις όπως είναι η διάρροια και η οξεία γαστρεντερίτιδα. H ήπια αφυδάτωση που μπορεί να παρατηρηθεί είτε από έκθεση σε ζεστό περιβάλλον, είτε από ελαττωμένη κατανάλωση νερού, μπορεί να αντιμετωπιστεί επι- τυχώς με αύξηση της πρόσληψης μεταλλικού νερού ή ροφημά- των (βοτανικά εκχυλίσματα ή αφεψήματα) τα οποία περιέχουν ηλεκτρολύτες. Σε περιπτώσεις που η αφυδάτωση είναι μετρίου βαθμού, συστήνεται η χορήγηση πόσιμου ενυδατικού διαλύ- ματος ηλεκτρολυτών (ROS). Σε περιπτώσεις σοβαρής αφυ- δάτωσης, χρειάζεται εντατικότερη επεμβατική θεραπεία με τη μορφή ενδοφλέβιας χορήγησης ορού και ηλεκτρολυτών. Η προτεινόμενη σύσταση ενός πόσιμου ενυδατικού διαλύμα- τος (oral rehydration solution, ORS) περιλαμβάνει χλωριού- χο νάτριο (NaCl), κιτρικό νάτριο (Na3Cit), χλωριούχο κάλιο (KCl) Σ το ανθρώπινο σώμα, οι πιο συχνά απαντώμενοι ηλε- κτρολύτες στους ιστούς και στα υγρά (αίμα, ούρα και ιδρώτας) είναι το νάτριο (Νa), το κάλιο (K), το ασβέστιο (Ca), ο φωσφόρος (P) και το μαγνήσιο (Mg). Οι ηλεκτρολύτες, από άποψη λειτουργικότητας, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αγωγιμότητα των νευρώνων, στη μυϊκή σύ- σπαση, στην έκκριση ορμονών και στην ενζυμική δραστηριότητα. Βασική πηγή των ηλεκτρολυτών είναι η διατροφή μας: το Na από το μαγειρικό αλάτι και τα επεξεργασμένα τρόφιμα (π.χ. αλ- λαντικά), το Κ από τις μπανάνες, τα πράσινα λαχανικά, τα μανιτά- ρια, το Ca από τα γαλακτομικά προϊόντα, τον Ρ από τα κρεατικά και τα ψάρια, και το Mg από πράσινα λαχανικά και το αβοκάντο. Επιπλέον, το Νa μπορούμε να το προσλάβουμε και μέσω φαρ- μακοτεχνικών μορφών, όπως είναι τα αναβράζοντα δισκία (π.χ. παρακεταμόλης) και από τα άλατα διαφόρων δραστικών φαρ- μακευτικών ουσιών. Σε ασθενείς, που υποπτευόμαστε ηλεκτρολυτική ανισορροπία, πιθανόν να χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση από κλινικούς ιατρούς, για να επιβεβαιώσουν τη δυσλειτουργία αυτή, εκτιμώ- ντας τη σοβαρότητα και ταυτοποιώντας την όποια πιθανή αιτία. Η αφυδάτωση του οργανισμού μπορεί να οφείλεται σε νόσο, όπως η οξεία γαστρεντερίτιδα (συνοδευόμενη από διάρροια Δρ. Σταύρος Ε. Μπαριάμης Φαρμακοποιός – Χημικός, MPharm, MSc, PhD, stbariamis@gmail.com Συμπληρώματα διατροφής 40 | Μάιος - Ιούνιος 2023 |