Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #174

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο 54 | Μάιος - Ιούνιος 2019 | Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχής εξέλιξη, δραστηριότητα και καινοτομία όσον αφορά τη δημιουργία νέων μορφών διαδερμικής χορήγησης φαρμάκων. Η χορήγηση φαρμακευτικών δραστικών ουσιών μέσω του δέρματος, προκειμένου να επιτευχθεί συστηματική επίδραση ενός φαρμάκου στον οργανισμό, είναι κοινώς γνωστή ως διαδερμική χορήγηση και διαφέρει από την παραδοσιακή τοπική χορήγηση φαρμάκου στο δέρμα για την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων. Νέες μορφές διαδερμικής χορήγησης φαρμάκων Η ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ Οι μικροβελόνες σε μορφή διαδερμικού επιθέματος (microneedle patch) είναι συσκευές μικρής κλίμακας, από εύκαμπτα και ασφαλή νέα υλικά, που επιτρέπουν τη μηχανική διάτρηση του φραγμού του δέρματος. Στόχος είναι να διεισδύσουν στην κεράτινη στιβάδα και την επιδερμίδα, χωρίς να φτάσουν στο χόριο και στις ευαίσθητες στον πόνο νευρικές απολήξεις. Μπορούν να χωριστούν σε τέσσε- ρις κατηγορίες: (i) στερεές μικροβελόνες που χρησιμοποιούνται για την προ-ε- πεξεργασία του δέρματος με μια προσέγγιση «δύο βημάτων» πριν από την εφαρμογή του σκευάσματος (ii) μικροβελόνες επικαλυμμένες με φαρμακευτική δραστική ουσία που επιτρέπουν την ταχεία χορήγηση φαρμάκου στην επιδερμί- δα, καθώς η δραστική βρίσκεται στην επιφάνεια της βελόνας (iii) διαλυόμενες μικροβελόνες, στις οποίες η δραστική βρίσκεται διεσπαρμένη μέσα στο υλικό από το οποίο αποτελείται η μι- κροβελόνα και (iv) κενές μικροβελόνες που βρίσκονται σε επαφή με μια εσωτερι- κή δεξαμενή φαρμάκου. Οι επικαλυμμένες μικροβελόνες αναπτύχθηκαν για τη διαδερμι- κή χορήγηση ενώσεων χαμηλού μοριακού βάρους (π.χ. λιδοκαΐνη, σύστημα χορήγησης φαρμάκου sMTS, 3Μ συστήματα χορήγησης φαρμάκων), πεπτιδίων [π.χ. ανθρώπινη παραθυρεοειδής ορμόνη hPTH (1-34), ZP Patch Technology, Zosano Pharma Corp.] και εμβολίων (NanopatchTM, Vaxxas Pty Ltd.). Η ανάπτυξη των συ- στημάτων sMTS και Nanopatch συνεχίζεται, αλλά το επίθεμα κα- θημερινής χρήσης hPTH (1-34) ZP σταμάτησε το 2015. Ωστόσο η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι τα αποτελέσματα μιας κλι- νικής δοκιμής φάσης ΙΙΙ στην απελευθέρωση της ζολμιτριπτάνης είναι ικανοποιητικά, όσον αφορά τα δύο τελικά σημεία στόχους της μελέτης. Ο ι συμβατικές μορφές χορήγησης από το στόμα (per os) παρουσιάζουν πολλές φορές μειονεκτήματα, όπως είναι η μειωμένη βιοδιαθεσιμότητα λόγω του φαινομένου πρώτης διόδου (first pass effect), όπου το μεγαλύτερο μέρος της δραστικής ουσίας μεταβολίζεται μέσω του ήπατος και οδηγεί αναπόφευκτα στην ανάγκη για υψηλή ή συ- χνή δοσολογία, η οποία μπορεί να είναι είτε απαγορευτική (εξαιτί- ας επιπέδων τοξικότητας της δραστικής ουσίας) είτε μη χρηστική, εξαιτίας της μη εύκολης συμμόρφωσης του ασθενούς στο δοσο- λογικό σχήμα. Προκειμένου να αποφευχθούν τα μειονεκτήματα αυτά γεννήθηκε η ανάγκη της δημιουργίας διαδερμικών συστημάτων απελευθέ- ρωσης φαρμάκων (TDDS), με γνώμονα τη βελτίωση της θερα- πευτικής αποτελεσματικότητας του φαρμάκου, καθώς και την ασφαλέστερη χρήση τους. Η δραστική ουσία αποδεσμεύεται στο- χευμένα σε συγκεκριμένα σημεία-στόχους στον οργανισμό, επι- τυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο τη μείωση τόσο στον αριθμό όσο και στο μέγεθος των φαρμακευτικών δόσεων. Ανάμεσα σε αυτές τις νέες μορφές διαδερμικής χορήγησης τα μικρο- και νανο-συ- στήματα αποδέσμευσης (διαμέτρου από μερικά μικρόμετρα έως κάποιες δεκάδες νανόμετρα) αποτελούν τα πιο καινοτόμα στοιχεία καθώς παρουσιάζονται πλέον και ως εμπορικά σκευάσματα. Σοφία Παπαδημητρίου Φαρμακοποιός-χημικός, Marie Curie Fellow, Queen Mary University of London