Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #172

56 λιγότερο στην άνοια, στην οστεοαρθρίτιδα, στις λοιμώξεις, στις συνέπειες της εμμηνόπαυσης και σε άλλες παθήσεις. Ειδικό ενδιαφέρον για την πρόληψη ή αντιμετώπιση νό­ σων παρουσιάζουν τα βότανα. Τα πιο συχνά μελετημένα από αυτά είναι η echinachea, το ginseng, το gingo, το βαλσαμόχορτο και το σκόρδο. Οφείλουν την ευεργετική τους δράση σε διάφορες ουσίες (π.χ. φλαβονοειδή), χωρίς όμως αυτό να επιβεβαιώνεται από όλες τις μελέτες. Τέλος, η συσχέτιση του εντερικού μικροβιώματος με πλήθος νοσημάτων έχει δώσει το έναυσμα για εκτεταμένη έρευνα σχετικά με τα προβιοτικά, τα οποία φαίνεται ότι θα αποκτήσουν ιδιαίτερη θέση στο μέλλον. Το γεγονός ότι τα δεδομένα δεν οδηγούν σε σαφή συ­ μπεράσματα, δεν σημαίνει ότι είναι αρνητικά, δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάστηκαν οφέλη. Ένας σημαντικός περιορισμός στη μέχρι τώρα τεκμηρίωση της διαφαινόμενης αξίας των ΣΔ είναι η έλλειψη τυχαιοποιημένων μελετών∙ κάποιες διεξάγονται τώρα με αυτό το σκοπό. Ένα άλλο πρόβλημα που δεν επιτρέπει τη γενίκευση των αποτελεσμάτων είναι η ετερογένεια των μελετών, δηλαδή ποιο συστατικό έχει μελετηθεί, για ποιο σκοπό, με ποιο σχεδιασμό και σε ποιον πληθυσμό. Πόσο ισχύει η θεωρία ότι «αφού είναι φυσικά δεν βλάπτουν» Γιατί λοιπόν μέχρι την έλευση υψηλού επιπέδου ενδείξεων, να μη λαμβάνει κανείς ΣΔ, αφού είναι φυσικά και μπορεί να κάνουν καλό; Γιατί δεν είναι απόλυτα ακριβές το ότι «αφού είναι φυσικά, δεν βλάπτουν». Πρώτον, οι ανεπιθύμητες ενέργειες, οι αντενδείξεις, οι αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα και ο κίνδυνος υπερδοσολογίας είναι υπαρκτά φαινόμενα για πολλά από τα ΣΔ, ακόμη και όταν πρόκειται για φυσιολογικά συστατικά, όπως οι βιταμίνες. Αν και έχει υπολογιστεί ότι το 2% των νοσηλειών οφείλεται σε κάποιο από τα παραπάνω, μόνο 1-20% των ανεπιθύμητων συμβάντων αναφέρονται επίσημα. Εδώ διευκολύνει το κανονιστικό-ρυθμιστικό πλαίσιο που είναι σημαντικά χαλαρότερο από εκείνο των φαρμάκων, αφού δεν απαιτεί τεκμηρίωση μέσω κλινικών μελετών πριν από την κυκλοφορία του προϊόντος. Επιπρόσθετα, ενώ προβλέπει απόσυρση σε περίπτωση σοβαρών ζητημάτων ασφάλειας, δεν διασφαλίζει τη συστηματική αναφορά ανεπιθύμητων συμβάντων. Δεύτερον, το υπάρχον κανονιστικό πλαίσιο και η απουσία προτυποποίησης αφήνουν στην κρίση του καταναλωτή σημαντικά θέματα που αφορούν την ποιότητα του προϊόντος, την περιεκτικότητα, τις συνθήκες φύλαξης και τη διατηρούμενη δραστικότητά του. Τα ΣΔ αποτελούν μια θετική επιλογή που εναρμονίζεται με τη στάση του σύγχρονου ανθρώπου που θέλει να συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση της υγείας του. Ωστόσο τα ΣΔ δεν αντικαθιστούν τα απαραίτητα φάρμακα, ούτε υποκαθιστούν τη σωστή διατροφή, αλλά μάλλον ανοίγουν έναν τρίτο χώρο με πολλούς συμμετέχοντες που ακόμη έχουν να μάθουν και να κερδίσουν πολλά. Μέχρι την έλευση τεκμηρίωσης υψηλού επιπέδου, ένας τρόπος να κρατήσουμε μόνο τα οφέλη είναι η εξατομικευμένη προσέγγιση μέσα από τη συνεργασία καταναλωτή, γιατρού και φαρμακοποιού. / Η Μαρία Χριστοπούλου, MD, MBA είναι παθολόγος- εντατικολόγος, MSc στην Κλινική Διατροφή ΥΓΙΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΙ / SPECIAL REPORT: ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ