Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #168

58 ΥΓΙΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΙ / Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ μεταβολισμού, τα οποία προκαλούν και τις περισσότερες κλινικές και μεταβολικές διαταραχές στους ασθενείς αυτούς. Η πρόσληψη καλίου και φωσφόρου επίσης είναι σημαντική για τους νεφροπαθείς ασθενείς. Φυσιολογικά οι νεφροί αποτελούν την κύρια οδό απέκκρισης του καλίου, αλλά στη νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να εμφανιστεί κατακράτηση, η οποία οδηγεί σε υπερκαλιαιμία. Η υπερκαλιαιμία είναι από τις σοβαρότερες ηλεκτρολυτικές διαταραχές, γιατί μπορεί να προκαλέσει καρδιακές αρρυθμίες και θάνατο από καρδιακή ανακοπή. Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κάλιο είναι όλοι οι ξηροί καρποί, αρκετά φρούτα και λαχανικά (π.χ. φασόλια, καλαμπόκι, μανιτάρια, σπανάκι, πατάτες, μπανάνα, σύκα, χυμοί λαχανικών), η σοκολάτα, η σοκολάτα ρόφημα, ο καφές, το κέτσαπ, το αυγό, το γάλα και το γιαούρτι, αλλά και όλα τα κρέατα, τα ψάρια και τα προϊόντα τους. Όπως γίνεται αντιληπτό δεν μπορεί το κάλιο να αποκλειστεί εντελώς από τη δίαιτα. Ωστόσο υπάρχουν και τρόποι να μειωθεί η περιεκτικότητα του καλίου σε κάποια τρόφιμα, π.χ. τα λαχανικά θα πρέπει να κόβονται σε μικρά κομμάτια, να βράζονται (αλλάζοντας το πρώτο νερό), αντί να μαγειρεύονται στον ατμό, στην κατσαρόλα ή στο φούρνο μικροκυμάτων. Τα φρούτα θα πρέπει πάντα να καταναλώνονται χωρίς τη φλούδα και κατά προτίμηση σε μορφή κομπόστας. Όσον αφορά τα φώσφορο, έχει βρεθεί ότι η χαμηλή πρόσληψή του επιβραδύνει κάπως την εξέλιξη της νόσου. Για το λόγο αυτό πολλές φορές στους ασθενείς χορηγούνται και δεσμευτές φωσφόρου της τροφής, οι οποίοι ελαττώνουν την απορρόφησή του από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα εντόσθια (συκώτι, νεφροί), το μοσχάρι, το σκουμπρί, οι σαρδέλες, ο σολομός, η πέστροφα, οι καραβίδες, όλοι οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα σε ρόφημα και το κακάο καθώς και τα σκουρόχρωμα αναψυκτικά. Περιορισμός απαιτείται επίσης στο νάτριο, καθώς και στα προσλαμβανόμενα υγρά, λόγω αδυναμίας απέκκρισής τους από τους νεφρούς. Ο περιορισμός του νατρίου στη διατροφή δεν αρκείται στη μείωση της ποσότητάς του κατά την προετοιμασία των φαγητών, καθώς βρίσκεται κρυμμένο σε πολλά τρόφιμα (το 85% περίπου του νατρίου που καταναλώνουμε βρίσκεται κρυμμένο μέσα σε άλλα τρόφιμα και μόνο το 15% το συναντούμε στο αλάτι). Το αλάτι στο φαγητό μπορεί να αντικατασταθεί με διάφορα καρυκεύματα και μυρωδικά, που θα δώσουν γεύση στο φαγητό χωρίς να το «φορτώνουν» με περιττό νάτριο. Τέλος, όσον αφορά την πρόσληψη υγρών, ο όγκος των ούρων είναι ένας καλός οδηγός. Η ημερήσια πρόσληψη των υγρών πρέπει να ισούται με τον όγκο των αποβαλλόμενων ούρων συν περίπου 500ml για να αναπληρωθούν οι άδηλες απώλειες, αν και η πρόσληψη υγρών θα πρέπει να ρυθμίζεται ανάλογα με το στάδιο της πάθησης. Ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια Καθώς το ήπαρ κατέχει κομβική θέση στη ρύθμιση του μεταβολισμού, οι διαταραχές της λειτουργίας του συνε- πάγονται μεταβολές στο βασικό μεταβολικό ρυθμό, στη θρέψη και στην επάρκεια των μικρο- και μακρο-θρεπτικών συστατικών. Η υποθρεψία είναι η συχνότερη και μάλιστα αναστρέψιμη επιπλοκή. Τα αίτια της υποθρεψίας/καχεξίας είναι η μειωμένη πρόσληψη τροφής, η δυσαπορρόφηση ή και η κακή πέψη, η αυξημένη ανάγκη ενέργειας που παρουσιάζει ο μεταβολισμός και ο αυξημένος καταβολισμός. Η σαρκοπενία, ως αποτέλεσμα της μειωμένης πρωτεϊνικής σύνθεσης και κυρίως του καταβολισμού των πρωτεϊνών, σχετίζεται με τη βαρύτητα της ηπατικής νόσου και αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου νοσηρότητας και θνητότητας. Οι ημερήσιες θερμιδικές ανάγκες στους ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια υπολογίζονται σε 35-45kcal/kg. Oι θερμίδες αυτές πρέπει να προσλαμβάνονται υπό τη μορ- φή λίπους (25-30% των ημερήσιων θερμίδων) και υδα- τανθράκων (45-65%), ενώ αυξημένες πρέπει να είναι και οι πρωτεΐνες (1,2-1,5g/kg). Η προσθήκη στη δίαιτα αμινο- ξέων διακλαδισμένης αλύσου, καθώς και η συχνή σίτιση βελτιώνουν την κατάσταση θρέψης και την έκβαση των ασθενών. Η χρήση λευκίνης όπως και η χορήγηση βιταμί- νης D είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στους συγκεκριμένους ασθε- νείς. Αυτονόητα απαγορεύεται η λήψη αλκοολούχων ποτών. Ο Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης είναι κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος, PhD, επιστημονικός διευθυντής Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου «ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ-ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ» & Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας, τηλ.: 2103647517, 2102520977, grigorakis@logodiatrofis.gr