Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #167

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ / Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ 20 Γενικά, εφόσον ο τραυματισμός είναι εκτεταμένος, πολύ βαθύς και εφόσον οι ασθενείς είναι παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυοι ή θηλάζουσες και στις περιπτώσεις υποκείμενης πάθησης που μπορεί να επηρεάσει την επούλωση, θα πρέπει να γίνεται παραπομπή σε γιατρό. Ομοίως παραπομπή θα πρέπει να γίνεται στην περίπτωση που κρίνεται πως ο αντιτετανικός εμβολιασμός του ασθενή είναι ανεπαρκής. Στο πεδίο των χρόνιων ελκών η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερους παράγοντες: ● μέγεθος και βάθος έλκους ● παρυφές έλκους ● ύπαρξη συριγγίου και μέγεθος αυτού ● είδος και ποσότητα νεκρωτικού ιστού ● είδος και ποσότητα εκκρίσεων ● χρώμα ιστού γύρω από το έλκος ● οίδημα και σκληρότητα του ιστού πέριξ του έλ- κους ● ποσότητα κοκκιώδους ιστού και επανεπιθηλιοποίηση. Για τη σωστή και γρήγορη αξιολόγηση αυτών των παραγό- ντων μπορεί να χρησιμοποιηθεί το «Εργαλείο Αξιολόγησης Πληγών Bates-Jensen 5 » . Με αυτό το έντυπο, που μπορεί εύκολα να αναζητηθεί δωρεάν στο διαδίκτυο (με τις οδηγίες χρήσης συνημμένα), αξιολογείται κάθε ένας από τους παραπάνω παράγοντες σε ιεραρχημένη κλίμακα (από 1 έως 5) και ακολούθως υπολογίζεται αθροιστικά το λεγόμενο BWAT Score. Τιμές BWAT άνω του 40 θα μας οδηγήσουν να παραπέμψουμε τον ασθενή άμεσα στο γιατρό, ενώ τιμές άνω του 25 θα μας επιτρέψουν να τον παραπέμψουμε εντός μερικών ημερών. Λόγος άμεσης παραπομπής επίσης είναι η ύπαρξη συστηματικών εκδηλώσεων, όπως η κακουχία, η ανορεξία, ο πυρετός ή υφιστάμενες εργαστηριακές εξετάσεις με υψηλά επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων και C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP). ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ Ένα ακόμη σημαντικό υγειονομικό πεδίο είναι αυτό της εκπαίδευσης των ασθενών σχετικά με τα κατάλληλα επίπεδα καθαριότητας και στειρότητας. Οι περισσότερες επιμολύνσεις συμβαίνουν λόγω πλημμελούς καθαρι- σμού των χεριών κατά τη διάρκεια της περιποίησης του τραύματος. Οι οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ για τη σωστή απορρύπανση και αντισηψία των χεριών (https://goo. gl/2WjERn) , καθώς και η χρήση ιατρικών γαντιών μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε αυτό το πεδίο. Η εκπαίδευση των ασθενών και των οικείων τους σε αυτό το θέμα είναι ένα σημείο που μπορούμε και εμείς οι φαρμακοποιοί να συμβάλλουμε καθοριστικά. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ή ΙΑΤΡΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Πιο συχνά οι φαρμακοποιοί καλούμαστε να παρέχουμε φαρμακευτικές υπηρεσίες στους ασθενείς, συμπεριλαμ- βανομένης της διάθεσης κατάλληλων σκευασμάτων για την περιποίηση των ελκών και της συμβουλευτικής για την ορθή χρήση αυτών. Η χορήγηση κατάλληλων αντισηπτικών και τοπικών φαρ- μάκων –ιδίως όταν αυτά ανήκουν στην κατηγορία των Μ.Υ.ΣΥ.ΦΑ .– θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα το γεγονός ότι όλα τα φάρμακα έχουν ενδείξεις και αντενδείξεις. Για παράδειγμα, αντισηπτικά που ενδείκνυνται σε οξείς τραυματισμούς, μπορεί να αντενδείκνυνται σε χρόνια έλκη. Επίσης, κάποια τοπικά σκευάσματα δεν έχουν ένδειξη σε παιδιατρικούς ασθενείς. Η χρήση τοπικών αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται με φειδώ, καθώς είναι πολύ συχνές οι περιπτώσεις λοιμώξεων από ανθεκτικά μικρόβια, ιδίως στα χρόνια τραύματα. Στο πεδίο των ιατροτεχνολογικών προϊόντων που χρη- σιμοποιούνται, οφείλουμε να εκπαιδεύουμε τους ασθε- νείς στη χρήση αποστειρωμένων ειδών. Η χρήση μη αποστειρωμένων τολυπίων γάζας ή/και γαντιών συχνά αποτελούν λόγους επιμόλυνσης των τραυμάτων. Η κάλυ- ψη της πάσχουσας περιοχής με κατάλληλο επίθεμα εί- ναι πολύ βασική για τη διατήρηση επιθυμητών επιπέδων υγρασίας στην περιοχή αλλά και για την προστασία του τραύματος από επιμολύνσεις. Η μη περίδεση των πληγών αλλά και ο ερμητικός εγκλεισμός τους οδηγούν αντίστοιχα σε ξήρανση ή σε υπερενυδάτωση, καταστάσεις που καθυστερούν σημαντικά την επούλωση και μπορεί να συμβάλλουν στην επέκταση του τραύματος. Εξέχουσας σημασίας επίσης είναι η συχνότητα αλλαγής των επιδέσμων και αντισηψίας της περιοχής. Οι συχνές αλλαγές καθώς και η απορρύπανση και αντισηψία της περιοχής συμβάλλουν τόσο στη διατήρηση των επιπέδων καθαριότητας όσο και στην απομάκρυνση της πλεονάζου- σας υγρασίας. Η απομάκρυνση επιπλέον του μικροβιακού φορτίου αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα πρόληψης των τοπικών λοιμώξεων. Στο πεδίο των μικροβιακών λοιμώξεων βέβαια υπάρχουν αρκετές αναφορές στη βιβλιογραφία για το ρόλο των φαρμακοποιών. Η εξατομίκευση της τοπικής αγωγής μέ- σω των φαρμακοτεχνολογικών υπηρεσιών έχει αποδειχθεί πως μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπι- ση των λοιμώξεων του δέρματος, ακόμη και όταν αυτές προέρχονται από πολυανθεκτικά μικροβιακά στελέχη. Άλλωστε, σε μια πρόσφατη κλινική μελέτη της Εργαστη- ριακής Μονάδας Δερμοφαρμακολογίας και Κοσμετολογίας