Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #165

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ / ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ € 34 μακροχρόνια επιπλοκή της πρωτεϊνόλυσης των μυϊκών ινών και της απώλειας μυϊκής μάζας. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση της ικανότητας υποβολής σε έντονη άσκηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αλλά και σε μείωση του ρυθμού γήρανσης του μυϊκού συστήματος, ιδίως στους ηλικιωμένους, οι οποίοι έχουν ήδη προβληματικό μυϊκό μεταβολισμό. Υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι χορήγηση β-αλανίνης σε διατροφικά συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσει στην κατα- πολέμηση του συμπτώματος των εξάψεων στις γυναίκες κατά την κλιμακτήριο. Παρότι και για τη β-αλανίνη δεν υπάρχει επίσημα συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα και έχουν χορηγηθεί σχήματα με ιδιαίτερα μεγάλες δόσεις σε αθλητές, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δόσεις μεγαλύτερες από 10mg ανά κιλό βάρους σώματος (μεγαλύτερες δηλαδή από 600-700mg σε ένα μέσο ενήλικα 70 κιλών) μπορεί σε ευαίσθητα άτομα να προκαλέσουν μουδιάσματα στα χέρια και τα πόδια (παραισθησίες). Κρεατίνη Η κρεατίνη δεν είναι ακριβώς αμινοξύ αλλά πεπτίδιο, ένα φυσικό συστατικό που παράγεται στον ανθρώπινο οργανισμό από τα αμινοξέα αργινίνη, γλυκίνη και μεθειονίνη. Στη συνέχεια συνδέεται µε φωσφορικό οξύ, για να σχηματίσει τη φωσφορική κρεατίνη, η οποία χρησιμεύει ως ενεργειακή αποθήκη των μυών. Η ενέργεια που χρειάζονται οι μύες κατά την άσκηση έχει τη μορφή φωσφορικών ριζών, που αποδεσμεύονται από το άμεσο ενεργειακό νόμισμα των μυϊκών κυττάρων, το ATP (τριφωσφορική αδενοσίνη), μετατρέποντάς το σε ADP (διφωσφορική αδενοσίνη). Το ATP μπορεί να αποθηκευτεί στους μυς σε πολύ μικρές ποσότητες και χρειάζεται να αναδημιουργείται συνεχώς. Η φωσφορική κρεατίνη συντελεί στην αναγέννηση του ATP, παρέχοντας τη δική της φωσφο- ρική ρίζα στο ADP. Τα συμπληρώματα κρεατίνης αυξάνουν την αποθηκευμένη φωσφορική κρεατίνη και συνεπώς και το διαθέσιμο ATP στους μυς, δίνοντάς τους την ενεργειακή ικανότητα μιας αυξημένης δραστηριότητας. Η κρεατίνη βρίσκεται κατά 94% στους σκελετικούς μυς και σε μικρότερες συγκεντρώσεις στην καρδιά, στους λείους μυς, στον εγκέφαλο, στους νεφρούς και στα σπερματοζωάρια. Τα διατροφικά συμπληρώματα κρεατίνης μπορούν σε ένα ποσοστό ανθρώπων να αυξήσουν μέχρις ενός ανώτατου ορίου τις αποθήκες κρεατίνης των μυών, ιδίως εκείνων που ξεκινούν από χαμηλές αποθηκευτικές ποσότητες, όπως των ηλικιωμένων και των μη επαρκώς προπονημένων. Επίσης μπορεί να διεγείρει διάφορες βιολογικές οδούς που οδηγούν σε ανάπτυξη νέων μυϊκών ινών και συνεπώς στην αύξηση της μυϊκής μάζας, ιδίως όπου υπάρχει ατροφία της. Εργαστηριακές και κλινικές μελέτες δείχνουν πιθανά θετι- κές επιδράσεις της κρεατίνης στην απόδοση, τη δύναμη και τη διάρκεια της άσκησης, ιδιαίτερα σε αθλήματα που περιλαμβάνουν σύντομες περιόδους εντατικής άσκησης, όπως κατ’ αντιστοιχία και σε προγράμματα φυσιοθεραπείας και αποκατάστασης. Επίσης, υπάρχουν αρχικές ενδείξεις ότι η κρεατίνη είναι πιθανόν να βελτιώνει την αντοχή ατόμων που πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και νευροµυϊκές παθήσεις. Η χρήση συμπληρωμάτων κρεατίνης είναι απαραίτητο να ακολουθεί κάποιους κανόνες για να είναι ασφαλής και αποτελεσματική. Όσον αφορά τη δοσολογία, παρότι είθισται οι αθλητές του body building να λαμβάνουν μεγάλες δόσεις εφόδου, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων, ήδη από το 2003, θεωρεί ως ασφαλή μια δόση που δεν ξεπερνά τα 3gr ημερησίως, δόση που αντιστοιχεί στη δυνατότητα καθημερινής της αποδόμησης (turnover), ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα τοξικής συσσώρευσης. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα συμπληρώματα κρεατίνης δρουν ωσμωτικά και μπορούν να προκαλέσουν κατακράτηση ύδατος, αυξάνοντας την περιεκτικότητα σε νερό των μυών. Η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται µε προσοχή, όταν υπάρχουν νεφρικές και ηπατικές ασθένειες, ενώ θα πρέπει ακόμη να σκεφτεί κανείς μια διακοπτόμενη χορήγηση (π.χ. ανά τρίμηνο), ώστε το σώμα να διατηρήσει τη δική του ικανότητα παραγωγής κρεατίνης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Θεμιτό θεωρείται υπό ειδικές συνθήκες να προσλάβει κανείς για ένα διάστημα διατροφικά συμπληρώματα, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του. Για το λόγο αυτό είναι καλό οι καταναλωτές να συμβουλεύονται κάποιον επιστήμονα υγείας, όπως τον οικογενειακό γιατρό, ο οποίος θα λάβει υπόψη του τις ειδικές ενδείξεις για κάθε οργανισμό. Στη συνέχεια, είτε ο ίδιος είτε σε συνεργασία με το διατροφολόγο ή το φαρμακοποιό, θα συστήσει το κατάλληλο για τον καθένα σκεύασμα με συγκεκριμένα αμινοξέα ή συνδυασμούς τους, οι ιδιότητες των οποίων αναμένεται να ενισχύσουν σημαντικά τον οργανισμό. Ενδεικτική βιβλιογραφία: ● Fürst P, Stehle P (June 2004). "What are the essential elements needed for the determination of amino acid requirements in humans?". The Journal of Nutrition. 134 (6 Suppl): 1558S–1565S. ● Wischmeyer P. Nutritional pharmacology in surgery and critical care: 'you must unlearn what you have learned'. Curr.Opin.Anaesthesiol. 2011;24(4):381-388. ● Derave W, Ozdemir MS, Harris R, Pottier A, Reyngoudt H, Koppo K, Wise JA, Achten E. (August 9, 2007). «Beta-alanine supplementation augments muscle carnosine content and attenuates fatigue during repeated isokinetic contraction bouts in trained sprinters». J Appl Physiol 103 (5): 1736. ● P. Balsom, K. Soderlund, and B. Elkblom, 1994, “Creatine in humans with special reference to creatine supplamentation”, Sports Medicine 18: 268–280. / Ο Κωνσταντίνος Χαλκιάς είναι ειδικός παθολόγος, en.ygeia@gmail.com