Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #164

43 Προσοχή: Μικρή περιεκτικότητα αλκοόλης, π.χ. 12%, στο τελικό βάμ- μα το καθιστά ευαλλοίωτο, ενώ βάμμα με υπερβολική πο- σότητα αλκοόλης κινδυνεύει από εξάτμιση. Το αλκοόλ που αγοράζουμε από τους οινοπνευμα- τοποιούς είναι συνήθως 96%. Όταν αναμειγνύουμε ένα μέρος αλκοόλης και τρία μέρη νερού προκύπτει ένα αλκοολικό διαλυμα 24%, αλλά για πρακτικούς λό- γους το ονομάζουμε 25%! Ο ακόλουθος συνοπτικός πίνακας παρουσιάζει την πα- ραδοχή, με την ονομαστική ισχύ πρώτα και την πραγ- ματική περιεκτικότητα αλκοόλης (σε παρενθέσεις): Η παρουσία αλκοόλης δεν απαιτείται απλώς ως συντηρη- τικό. Καταρχάς, βοηθάει στη διάσπαση των φυτικών κυτ- τάρων, απελευθερώνοντας έτσι το περιεχόμενό τους, και καταστρέφει τα ένζυμα –απαραίτητη δράση, όταν χρησι- μοποιούμε φρέσκα βότανα. Κατά δεύτερον, το αλκοόλ είναι σημαντικό σε πολλές παρασκευές, καθώς υπάρχουν πολλά φυτικά συστατικά, π.χ. πτητικά και σταθερά έλαια, ρητίνες και αλκαλοειδή, που είναι ελάχιστα διαλυτά στο νερό, αλλά διαλύονται –τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό– σε αλκοόλ. Οι γλυκοσίδες και πολλά άλλα συστατικά είναι επίσης πιο σταθερά παρουσία αλκοόλης. Τα βάμματα που περιέχουν σημαντικές ποσότητες αιθέριων ελαίων, όπως το Thyme, Thymus vulgaris ή Sage, Sal- via officinalis, απαιτούν περιεκτικότητα αλκοόλης 45%. Ωστόσο οι ρητίνες τους που περιέχονται στα Calendula of- ficinalis ή Ginger, Zingiber officinalis, απαιτούν το πρακτικό μέγιστο του 96%. ΡΟΩΔΗ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ Τα ροώδη εκχυλίσματα είναι αλκοολικά εκχυλίσματα με αναλογία βάρους κατ' όγκο 1:1. Η περιεκτικότητα σε αλ- κοόλη είναι συνήθως η ίδια με εκείνη για τα βάμματα. Ουσιαστικά αποτελούν συμπυκνωμένα βάμματα, άρα ένα εκχύλισμα υγρού 1:1 είναι πέντε φορές ισχυρότερο θερα- πευτικά από ένα βάμμα 1:5. Θεωρητικά 1ml βάμματος εί- ναι θεραπευτικά ισοδύναμο με το 1g του ξηρού βοτάνου. Υπάρχει ένας μικρός αριθμός ήπιων βοτανικών φαρ- μάκων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε υψηλές δόσεις, προκειμένου να επιτευχθεί δράση παρόμοια με φάρμακο. Αν αυτά δίνονταν σε μορφή βάμματος, θα χρειαζόταν ένας υπερβολικά μεγάλος όγκος δόσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προτιμώνται τα εκχυλίσματα υγρού, που είναι τόσο συμπυκνωμένα, ώστε να μπορούν να χορηγηθούν σε ένα πιο βολικό δοσολογικό σχήμα. ΞΗΡΑ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ Το ξηρό εκχύλισμα είναι ένα στερεό παρασκεύασμα που λαμβάνεται με εξάτμιση του διαλύτη που χρησιμοποιεί- ται στην παραγωγή του. Ουσιαστικά η δρόγη κατεργάζε- ται με διαλύτη (όχι απαραίτητα αλκοόλη) και το διήθημα εξατμίζεται μέχρι ξηρού. Σε αυτό προστίθεται έκδοχο, π.χ. μαλτοδεξτρίνη, για να αποκτήσει το κατάλληλο βάρος (αναλογία ξηρού εκχυλίσματος προς τη δρόγη). Λόγω της υγροσκοπικότητας, πρέπει να φυλάσσεται σε καλά κλει- στούς περιέκτες. 1 μέρος νερού σε 2 μέρη αλκοόλης: - 60% (64%) 1 μέρος νερού σε 1 μέρος αλκοόλης: - 45% (48%) 2 μέρη νερού σε 1 μέρος αλκοόλης: - 30% (32%) 3 μέρη νερού σε 1 μέρος αλκοόλης: - 25% (24%)  O φαρμακοποιός Στέλιος Κακαγιάννης στο εργαστήριο του φαρμακείου του, στην Ηλιούπολη Αττικής