Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #155

68 ΥΓΙΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΙ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΙ Προσοχή παρόλα αυτά χρειάζεται στην αξιολόγηση των πηγών μας, καθότι η ανωνυμία καθώς και η μαζική συμμετοχή σε τέτοια φόρουμ ανθρώπων με μεγάλη ποι- κιλία γνωσιακών επιπέδων μπορεί να αποτελέσουν μια νέα έκτακτη πρόκληση προκειμένου να ξεκαθαρίσουμε ποιες πληροφορίες είναι αξιόπιστες και ποιες όχι. Γνωρίζουμε τις δραστικές ουσίες που θα χρησιμο- ποιήσουμε. Είναι επιστημονικά ορθό αλλά και πρωτίστως θέμα δικής μας ασφάλειας να γνωρίζουμε αν οι ουσίες που καλούμαστε να χειριστούμε είναι επικίνδυνες, αν χρειάζονται ειδικές συνθήκες φύλαξης ή πρέπει να δοθούν με ειδικές οδηγίες στον ασθενή. Κάνουμε συνήθεια για κάθε νέα πρώτη ύλη με την οποία εξοικειωνόμαστε να δημιουργούμε δικές μας σημειώσεις, που να μας βοηθούν να συγκρατήσουμε τα πιο σημαντικά σημεία των χειρισμών που απαιτούνται. Ειδικές συμβουλές ανάλογα με τον τύπο φαρμακοτεχνικού σκευάσματος ● Διαλύματα - εναιωρήματα: Πριν καν ξεκινήσουμε να κάνουμε οτιδήποτε, μελετάμε λίγο τις δραστικές ουσίες που θα χρησιμοποιήσουμε δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο θέμα της διαλυτότητάς τους. Οι διαλύτες που θα χρησιμοποιηθούν για να διαλυθεί μια δραστική ουσία είναι εξίσου σημαντικοί με τις συνθήκες διαλυτοποίησης, καθώς σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται θέρμανση (π.χ. μινοξιδίλη) ή ρύθμιση pH προκείμενου να πετύχουμε διάλυση (διάλυμα ερυθρομυκίνης – Zinc acetate). Αυτή η αρχική έρευνα μπορεί να δώσει μια πρώτη καλή εικόνα αν το σκεύασμα μας είναι –τουλάχιστον στην θεωρία– εφικτό ή θα μας δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα. ● Κάψουλες - σκονάκια: Είναι χρήσιμο να μελετήσουμε ή να φρεσκάρουμε στη μνήμη μας τεχνικές ανάμιξης κόνεων, μαθηματικούς υπολογισμούς αραιώσεων, τεχνικές καψουλοποίησης (αν είναι δυνατόν πριν παρασκευάσουμε κάψουλες με κάποια δραστική ουσία, παρασκευάζουμε μερικές παρτίδες εκδόχου ώστε να αποκτήσουμε εξοι- κείωση με τα διάφορα τεχνικά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν), καθώς και βασικούς τύπους αραιωτικών εκδόχων (π.χ. μικροκρυσταλική κυτταρίνη για ανθρώπους με δυσανεξία στη λακτόζη ή διαβητικούς). ● Κρέμες - αλοιφές - γαλακτώματα: H αλήθεια είναι ότι οι συνταγογραφικές συνήθειες στο θέμα των ημιστερεών φαρμακοτεχνικών μορφών είναι τόσες πολλές και δια- φορετικές ανά περιοχή, ειδικότητες, εποχή και πάθηση και οι συνδυασμοί που καλούμαστε να κάνουμε τόσο χαοτικά πολλοί, που είναι πρακτικά ανέφικτο να προβλέψει κανείς βιβλιογραφικά το αποτέλεσμα όλων των πιθανών αλληλεπιδράσεων μεταξύ δραστικών ουσιών και εκδόχων. Αυτό πάντως που πρέπει να προσέχουμε πάντα είναι η μεθοδολογία ανάμιξης με τη διαδικασία της γεωμετρικής αραίωσης όταν δουλεύουμε με γουδί και να έχουμε μια πολύ καλή εικόνα για το ποιοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν διαχωρισμό φάσεων. Μια ικανοποιητική γνώση των βασικών εκδόχων και βάσεων (υδρόφιλων και λιπόφιλων) που χρησιμοποιούμε (cold cream, eu- cerine, lanoline, vazeline, κτλ.) θα μας βοηθήσει να έχουμε μια αρχική βασική εικόνα των προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν και την αιτία τους. ● Υπόθετα: Όταν απαιτείται να μορφοποιήσουμε μια δρα- στική ουσία σε μορφή υπόθετου (ορθικού ή κολπικού) που δεν είναι καταγεγραμμένη βιβλιογραφικά, θα πρέπει να πραγματοποιήσουμε πολλές δοκιμαστικές παρασκευές προκειμένου να καταλήξουμε στο συντελεστή υποκατά- στασης, αυτόν που θα μας πληροφορήσει για το ποια ποσό τητα της υποθετομάζας που χρησιμοποιούμε θα υπο- καταστήσει η δραστική ουσία ανά υπόθετο. Επίσης, πρέπει να υπολογίζουμε πάντα στο τελικό μας σκεύασμα ποσότητες για ένα παραπάνω υπόθετο από αυτά που χρειαζόμαστε, για να αντισταθμίσουμε απώλειες λόγω μεθοδολογίας. Αναλυ- τικά στη μέθοδο υπολογισμού του συντελεστή υποκατά- στασης, θα αναφερθούμε σε μελλοντικό άρθρο. / Ο Ηλίας Κατσόγιαννης είναι φαρμακοποιός, μέλος του Φ.Σ. Αττικής, ilias.kat1@gmail.com