Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #154

80 Tο άμεσο περιβάλλον αλληλεπιδρά με το γενετικό μας προγραμματισμό, ορίζοντας έτσι την πιθανότητα να «υποκύψουμε» σε αυτοάνοσο νόση- μα. Η πυροδότηση ενός τέτοιου νοσήματος δηλαδή γίνεται συχνά από το συνδυασμό γενετικής προδιάθεσης (που δεν μπορεί να αλλάξει) και περιβαλλοντικών παραγόντων, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αλλάξουν. Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια σοβαρή αιτία ανησυχίας για τα άτομα με κληρονομική προδιάθεση σε αυτοάνοσα νοσήματα. Το κάπνισμα (και το παθητικό), οι χημικές ουσίες στα τρόφιμα και στην ατμόσφαιρα, οι αναθυμιάσεις των καυσίμων, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αλλά και άλλες μορφές μόλυνσης του περιβάλλοντος ευθύνονται για την πυροδότηση τέτοιων νοσημάτων. Οι αναθυμιάσεις των καυσίμων είναι και η αιτία που κάτοικοι κοντά σε αεροδρόμια είναι πιο επιρρεπείς σε αυτοάνοσα νοσήματα, όπως στη ρευματοειδή αρ- θρίτιδα και στον ερυθηματώδη λύκο. Δεν είναι δε τυχαίο ότι βιομηχανικές περιοχές στη Βόρεια Ευρώπη αλλά και στην Αμερική παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά στα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα. Επίσης διάφορα φάρμακα, βαφές των μαλλιών, εξωγενής χορήγηση ορμονών και προθέματα μαστών από γέλη σιλικόνης έχουν ενοχοποιηθεί ως παράγοντες κινδύνου, όπως και η (λόγω επαγγέλματος) έκθεση σε σκόνη αλάτων πυριτίου, οργανικούς διαλύτες ή παρασιτοκτόνα. Παράλληλα αντίστοιχοι παράγοντες έχουν αποδεδειγμένα είτε επιδεινώσει μια αυτοάνοση νόσο είτε πυροδοτήσει την έναρξη ενός παρόμοιου συνδρόμου. Παραδείγματα Η συστηματική σκλήρυνση έχει συσχετισθεί με την έκθεση σε σκόνη πυριτίου ή σε διαλύτες που προέρχονται από το αργό πετρέλαιο, π.χ. βενζίνη, τριχλωροαιθυλένιο (χρησιμοποιείται στον καθαρισμό μετάλλων). Η θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα αναφέρεται ότι συσχετίζεται με την εμφάνιση ερυθηματώδη λύκου, ενώ έχει τεκμηριωθεί η σχέση του αιμολυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Α, του ρευματικού πυρετού και του ιού της ηπατίτιδας Β με την οζώδη πολυαρτηρίτιδα και του ιού της ηπατίτιδας C με την κρυοσφαιριναιμία. Τα εμφυτεύματα σιλικόνης έχουν συσχετιστεί με μια ασθένεια παρόμοια με το σκληρόδερμα, που χαρακτηρίζεται από έντονους πόνους και χρόνια κόπωση, καθώς και με το λύκο. Σε ασθενείς με τέτοια εμφυτεύματα έχουν ανιχνευτεί αντισώματα λύκου, τα οποία εξαφανίστηκαν αμέσως μετά την αφαίρεση των εμφυτευμάτων. Η εκδήλωση αυτοάνοσων νοσημάτων συχνά δεν έχει κανένα γνωστό αιτιολο- γικό παράγοντα, αλλά σχετίζεται με πολλές παραμέτρους, ανάμεσα στις οποίες το γενετικό υπόστρωμα, οι ορμόνες, το στρες και φυσικά το περιβάλλον. Πώς το περιβάλλον πυροδοτεί τα αυτοάνοσα νοσήματα της Κικής Φέσκου / Η Κική Φέσκου είναι φαρμακοποιός, μέλος του Φ.Σ. Αττικής, feskoy@otenet.gr ΥΓΙΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΙ / ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΝΕΟΙ