Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #153

● Κατηγορία VIΙ (τρόφιμα και περιβαλλοντικοί παράγοντες). Με βάση τον Thomas W. Hale τα φάρμακα ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες: ● L-1 (πλέον ασφαλή) ● L-2 (ασφαλή) ● L-3 (πιθανά ασφαλή) ● L-4 (εν δυνάμει επιβλαβή) ● L-5 (επιβλαβή). Ακολουθεί ενδεικτική λίστα των κυριότερων φαρμάκων (ανά κατηγορία) που αντενδείκνυνται κατά τη γαλουχία: ● Αντινεοπλασματικά (μεθοτρεξάτη, δοξορουβικίνη, κυκλοφωσφαμίδη). ● Ναρκωτικές ουσίες (κοκαΐνη, αμφεταμίνη, ηρωίνη, ινδική κάνναβη, φαινκυκλιδίνη). ● Ραδιενεργά στοιχεία (θάλιο, τεχνήτιο, γάλλιο, ιώδιο). ● Αγχολυτικά [βενζοδιαζεπίνες (διαζεπάμη, λοραζεπάμη)]. ● Αντικαταθλιπτικά [τρικυκλικά (ιμιπραμίνη, αμιτριπτυλίνη), εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (σετραλίνη, φλουοξετίνη)]. ● Αντιψυχωσικά [φαινοθειαζίνες (χλωροπρομαζίνη, κλοζαπίνη, αλοπε- ριδόλη), λίθιο]. ● Αντιεπιληπτικά (φαινοβαρβιτάλη, φαινυτοΐνη, καρβαμαζεπίνη, λαμο- τρυγίνη, βαλπροϊκό οξύ). ● Αντιβιοτικά [τετρακυκλίνες (δοξυκυκλίνη, μινοκυκλίνη, οξυτετρακυκλίνη), φλουοροκινολόνες (σιπροφλοξασίνη, λεβοφλοξασίνη, μοξιφλοξασίνη), χλωραμφαινικόλη]. ● Αντιυπερτασικά [αναστολείς διαύλων ασβεστίου (νιφεδιπίνη, βεραπα- μίλη), καπτοπρίλη, εναλαπρίλη, υδραλαζίνη]. ● Καρδιαγγειακά [β-αναστολείς (προπρανο- λόλη, μετοπρολόλη, ατενολόλη)]. ● Αντιαρρυθμικά (αμιοδαρόνη, προκαϊναμίδη). ● Υπολιπιδαιμικά (στατίνες). Ως εντελώς διακριτή κατηγορία αναφέρονται οι αναστολείς γαλουχίας (ή αντιγαλακταγωγά φάρμακα), οι οποίοι όταν λαμβάνονται από τη θηλάζουσα οδηγούν σε μείωση ή/και σε πλήρη καταστολή της παραγωγής γάλακτος από τους μαστικούς αδένες. Χαρακτηριστικότερα αναφέρονται τα ακόλουθα φάρμακα και ουσίες: οιστρογόνα, προγεστίνη, ανδρογόνα, τεστοστερόνη, εργοταμίνη, αμανταδίνη, ψευδο- εφεδρίνη, απομορφίνη, λεβοντόπα, σελεγιλίνη, βουπροπιόνη, διουρητικά, λισουρίδη, ροτιγο- τίνη, ροπινιρόλη, πραμιπεξόλη, νικοτίνη, αλκοό- λη, καφεΐνη και καμπεργολίνη (ενδείκνυται σε επιθυμητή διακοπή του θηλασμού, π.χ. σε φάση απογαλακτισμού, καθώς προκαλεί μείωση των επιπέδων προλακτίνης και διακοπή της παραγωγής γάλακτος). Στο σημείο αυτό, τέλος, αξίζει να αναφερθούν κάποιες συμβουλές ως ενδεικτικοί τρόποι ελαχιστοποίησης της επίδρασης, επί του νεογνού, των φαρμάκων που λαμβάνονται κατά τη γαλουχία: Να χορηγούνται φάρμακα με υψηλή μοριακή μάζα. Να χορηγούνται κατά το δυνατόν υδρόφιλα φάρμακα. Να χορηγούνται φάρμακα με υψηλή ικανότητα σύνδεσης στις πρωτεΐνες του μητρικού πλά- σματος. Να αποφεύγεται ο θηλασμός 1-3 ώρες έπειτα από την per os χορήγηση φαρμάκων. Να επιλέγεται η ανάλογη οδός χορήγησης που οδηγεί στη μικρότερη συγκέντρωση του φαρμάκου στο γάλα. Να διακόπτεται προσωρινά ο θηλασμός, προκειμένου να επιτραπεί η όποια αναγκαία θεραπεία για τη μητέρα. Αν και η σύγχρονη βιβλιογραφία υποστηρίζει πως η χορήγηση της πλειονότητας των φαρμάκων κατά τη γαλουχία θεωρείται γενικά ασφαλής, σε περιπτώσεις χορήγησης ορισμένων φαρμάκων επιβάλλεται η παροδική ή/ και η πλήρης διακοπή του θηλασμού. Τα φάρμακα τα οποία λαμβάνει η θηλάζουσα μητέρα δημιουργούν σημαντικές επιφυλάξεις σχετικά με την επίδρασή τους στο θηλάζον βρέφος, κυρίως λόγω της ανωριμότητας των μηχανισμών: α) του ηπατικού μεταβολισμού και β) της νεφρικής απέκκρισης. Πηγές – Βιβλιογραφία: 1/ Σακλαμάκη-Κοντού Μ. “Μητρικός Θηλασμός, Μητρικό Γάλα & Διατροφή Πρόωρων Νεογνών. Αντενδείξεις Μητρικού Θηλασμού. Φάρμακα & Γαλουχία. Προώθηση του Μητρικού Θηλασμού”. Θέματα Μαιευτικής-Γυναικολογίας, 4: 254-264 (2009). 2/ Schanler R.J. “The use of human milk for premature infants”. Pediatric Clinics, 48(1): 207-219 (2001). 3/ Ιστοτόπος E-Lactancia ( http://www.e-lactancia.org) . 4/ Ιστοτόπος LactMed – ToxMed – NIH ( http://toxnet.nlm.nih.gov/newtoxnet/lactmed.htm ). 5/ American Academy of Pediatrics (AAP) – Policy Statement. “Breastfeeding and the use of human milk”. Pediatrics 129(3): e827-841 (2012). 6/ Hale T.W. “Medications in breastfeeding mothers of preterm infants”. Pediatr Ann 32(5): 337-347 (2003). 7/ American Academy of Pediatrics (AAP), American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). “Breastfeeding handbook for physicians”. Elk Grove Village (IL), Washington (2006). 8/ Varalda A., Coscia A., Di Nicola P., Sabatino G., Rovelli I., Giuliani F., Soldi A., Perathoner C., Bertino E. “Medication and breastfeeding”. J Biol Regul Homeost Agents 26(S3): 1-4 (2012) . / Ο Ιωάννης Δ. Μπονοβόλιας είναι φαρμακοποιός, επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Φαρμακολογίας Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. (B.Sc.Pharm., M.Sc.Pharm., Ph.D.) και επιστημονικός υπεύθυνος της f-anazitisi, imponovo@pharm.auth.gr 51