Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #152

ΥΓΙΩΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΙ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΙ ΜΥΘΟΙ 78 Θα μπορούσαμε πιθανόν να «καλιμπράρουμε» τις κάψουλες με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω (πληρώνοντας ένα αριθμό καψουλών με πάκτωση και υπολογίζοντας τη μέση τιμή βάρους κ.ο.κ.). Αυτό όμως θα μας υποχρεώσει να χρεώσουμε στον ασθενή παραπάνω κουτιά φαρμάκου ή να χρεωθούμε εμείς την έξτρα πρώτη ύλη. Επιπλέον παραμένει το πρόβλημα ότι σε φάρμακα με στενό παράθυρο ασφάλειας και μικρό θεραπευτικό δείκτη μια πολύ μικρή αλλαγή στη σύνθεση του φαρμάκου ή του εκδόχου (αλλαγή προμηθευτή, αλλαγή παρτίδας) μπορεί να επηρεάσουν το τελικό προϊόν. Η μεθοδολογία που προτείνεται στην προκειμένη περίπτωση είναι να λειτουργήσουμε επιδιώκοντας να εξασφαλίσουμε τον τελικό όγκο που χρειάζεται η πλήρωση των καψουλών. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι μας ζητήθηκε να παρασκευάσουμε 30 κάψουλες υδροκορτιζόνης των 2,5mgr ξεκινώντας από χάπια υδροκορτιζόνης των 20mgr. Ζυγίζουμε σε αναλυτικό ζυγό ένα χάπι υδροκορτιζόνης και αυτό είναι το βάρος των 20mgr δραστικής ουσίας. Υποθετικά το βρίσκουμε 0,3250gr. Άρα τα 2,5mgr θα ζυγίζουν 0,0406 γραμμάρια και κατά συνέπεια για 30 κάψουλες θα χρειαστούμε 1,2187 γραμμάρια σκόνης με δραστική ουσία. Θα χρησιμοποιήσουμε κάψουλα νούμερο 4 και ο συνολικός όγκος που καλούμαστε να πληρώσουμε είναι 30x0,2 = 6ml. Το έκδοχο επιλογής στη συγκεκριμένη παρασκευή ας υποθέσουμε ότι είναι η μικροκρυσταλλική κυτταρίνη. Σε ογκομετρικό σωλήνα των 10ml (ή μεγαλύτε- ρο, αλλά όχι πάνω των 25ml) θα βάλουμε μια πολύ μικρή ποσότητα μικροκρυσταλ- λικής κυτταρίνης, ώστε να καλύψουμε τον πυθμένα του σωλήνα και να αποκλείσουμε την πιθανότητα να χάσουμε ποσότητα δραστικής ουσίας στα τοιχώματά του. Στη συνέχεια προσθέτουμε τη λειοτριβιμμένη σε λεπτότατο καταμερισμό σκόνη που έχουμε ζυγίσει και πληρώνουμε τον ογκομετρικό σωλήνα με μικροκρυσταλλική κυτταρίνη έως τα 6ml, χτυπώντας επανειλημμένα το σωλήνα ως ότου να μην πέφτει άλλο η στάθμη του. Σε αυτό το στάδιο μεταφέρουμε τη σκόνη για ανάμειξη, είτε σε κατάλληλη μηχανική συσκευή είτε σε γουδί και ομογενοποιούμε όσο το δυνατόν καλύτερα. Στη συνέχεια προχωρούμε σε κα- ψουλοποίηση και έλεγχο του τελικού προϊόντος. Η διαδικασία αυτή δίνει σχεδόν πάντα κάψουλες εντός των αποδεκτών ορίων της φαρμακοποιίας και εξασφαλίζει καλή επαναληψιμότητα, ευκολία, μικρή απώλεια πρώτης ύλης. Ωστόσο, πάλι απαιτείται εξοικείωση και πρακτική πριν δοκιμάσουμε απαιτητικά φαρμακευτικά σκευάσματα. Στην αγορά κυκλοφορούν αρκετές συσκευές που βοηθούν στη διαδικασία αυτή (ειδικοί κύλινδροι βαθμονομημένοι απευθείας για συγκεκριμένο αριθμό καψουλών, ειδικές μήτρες μίας κάψουλας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υπολογιστεί η ποσότητα εκδόχου που θα προστεθεί μέχρι να είναι πλήρως γεμάτες). Όλες αυτές οι συσκευές και τα βοηθήματα είναι εξαιρετικά για να βρείτε το δικό σας τρόπο να προσεγγίσετε το θέμα, πλην όμως είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε τη θεωρία και τον τρόπο σκέψης πίσω από τη διαδικασία κατασκευής καψουλών με ασφάλεια. Μερικά χρήσιμα «tips» Αν ο όγκος της δραστικής ουσίας είναι πολύ μικρός, π.χ. 0,002 γραμμάρια εστραδιόλης, αρκεί να υπολογίσουμε ή να γνωρίζουμε την ποσότητα του εκδόχου, καθότι η προσθήκη της δραστικής μας δεν θα επηρεάσει σημαντικά τον όγκο της τελικής σκόνης. Η πρόκληση σε αυτή την περίπτωση είναι η σωστή ενσωμάτωση της δραστικής στο έκδοχο, ώστε να εξασφαλίσουμε ομοιομορφία και σωστή διασπορά. Πέρα από τις βασικές αυτές αρχές που αναπτύχτηκαν υπάρχουν δεκάδες μικρές λεπτομέρειες που είναι θέμα εμπειρίας και βιβλιογραφικής μελέτης για κάθε ξεχωριστή παρασκευή, όπως η επιλογή εκδόχου, ο τρόπος να δουλευτεί αυτό πιο εύκολα, ακόμα και η οπτική εξοικείωση με τον όγκο της σκόνης και των μετρήσεων. Πρότασή μου είναι να ξεκινήσετε με απλές καψουλοποιήσεις εκδόχων και να διατηρείτε πάντα αρχείο παρασκευής με λεπτομέρειες για τους υπολογισμούς, τις ζυγίσεις, τους αριθμούς παρτίδας των πρώτων υλών, τις διαδικασίες και τους ελέγχους που πρέπει να γίνονται στο τέλος, ώστε να είστε σίγουροι ότι το τελικό προϊόν είναι εντός προδιαγραφών. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τα per os φάρμακα, καθώς πρόκειται για παρασκευές υψηλού ρίσκου και ένα πολύ μικρό λάθος μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τον ασθενή. Ο Ηλίας Κατσόγιαννης είναι φαρμακοποιός, μέλος του Φ.Σ. Αττικής ilias.kat1@gmail.com