Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #152

VOL (ML) No MGR LACTOSE MGR ASPIRIN 000 1,37 1340 1000 00 0,95 929 600 0 0,68 665 500 1 0,50 489 300 2 0,37 362 250 3 0,30 293 200 4 0,20 195 125 5 0,13 127 60 Η διαπίστωση αυτή ευλόγως δημιουργεί την απορία: Πώς θα επιλέξουμε την κατάλληλη κάψουλα, όταν μας ζητείται από τη συνταγογραφία να υπολογίσουμε το βάρος της δραστικής ουσίας σε κάθε μονοδόση και όχι τον όγκο της; Όταν έχουμε καθαρές φαρμακευτικές ουσίες με γνωστή πυκνότητα, η μεθοδολογία είναι σχετικά απλή: Για να φτιάξουμε κάψουλα π.χ. calcium carbonate 500mgr (όταν η πυκνότητα της σκόνης είναι 2,71g/ml στους 25°C), θα χρησιμοποιήσουμε το μέγεθος νούμερο 4, διότι ο όγκος που καταλαμβάνουν τα 500mgr ή 0,5gr δραστικής ουσίας είναι 0,18ml (0,5/2,71). Αυτό σημαίνει θεωρητικά ότι θα χρειαστούμε συμπληρωματικά ποσότητα εκδόχου που να καταλαμβάνει 0,02ml (0,2-0,18=0,02). Ανάλογα λοιπόν με την πυκνότητα του εκδόχου που καλούμαστε να χρησιμοποιήσουμε θα υπολογίσουμε την ποσότητα που θα χρησιμοποιήσουμε για να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία. Αυτό αφορά το ιδανικό σενάριο, στο οποίο έχουμε καθαρές πρώτες ύλες με γνωστά χαρακτηριστικά. Στη διαδικασία της καψουλοποίησης όμως υπάρχει μια σημαντική παράμετρος που συνήθως δεν συνυπολογίζεται σε αυτούς τους θεωρητικούς υπολογισμούς: η πυκνότητα συμπίεσης (tap density) που μετρά τη δυνατότητα συμπίεσης (πάκτωσης) του υλικού και εξαρτάται από τις φυσικοχημικές του ιδιότητες. Στην πραγματικότητα και επειδή συνήθως η προς καψουλοποίηση σκόνη είναι ένα μείγμα δραστικών ουσιών και εκδόχων, μόνο πειραματικά μπορούμε να προσεγγίσουμε το θέμα αυτό κατά περίπτωση. Αυτό γίνεται με δύο βασικούς τρόπους: όταν έχουμε την καθαρή πρώτη ύλη σε επάρκεια θα πρέπει να πληρώσουμε ένα αριθμό καψουλών με αυτή, να συμπιέσουμε με τα ειδικά εξαρτήματα μέχρι να μην μπορεί να συμπιεστεί άλλο η κόνις και στη συνέχεια να ζυγίσουμε τις γεμάτες κάψουλες σε σύγκριση των άδειων καψουλών και να υπολογίσουμε έτσι το μέσο όρο περιεκτικότητας της συμπιεσμένης σκόνης ανά κάψουλα. Ομοίως πράττουμε για το έκδοχο πλήρωσης και στη συνέχεια υπολογίζουμε τις αναλογίες που χρειαζόμαστε προκειμένου να επιτύχουμε την περιεκτικότητα που μας ζητείται. Γιατί είναι σημαντικό η πλήρωση των καψουλών να είναι πλήρης υπό συμπίεση; Η βασική πρόκληση στην πλήρωση καψουλών είναι να επιτύχουμε ομοιομορφία κατανομής του φαρμάκου σε όλη την ποσότητα κόνεως και το τελικό προϊόν να είναι +/-10% από το μέσο βάρος για να θεωρείται φαρμακοτεχνικά αποδεκτό. Ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε αυτό είναι: η πλήρωση των καψουλών με τη μέγιστη ποσότητα κόνεως που περιέχει την επιθυμητή ποσότητα δραστικής ουσίας, χωρίς στο τέλος να έχουμε κάψουλες λιγότερο ή περισσότερο γεμάτες, ούτε περίσσεια κόνεως. Κατά συνέπεια, οι σωστοί υπολογισμοί καθώς και η σταδιακή απόκτηση εμπειρίας είναι ύψιστης σημασίας –ειδικά αν διαχειριζόμαστε φάρμακα με στενό θεραπευτικό δείκτη ή μικρό παράθυρο ασφάλειας. Είναι καλύτερα να μην αναλάβουμε τέτοια περίπτωση, αν δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για τη μεθοδολογία μας. Άλλη πρόκληση είναι η πολύ συνηθισμένη περίπτωση να πρέπει να επαναμορφοποιήσουμε ένα έτοιμο σκεύασμα σε ένα νέο δοσολογικό σχήμα σε μορφή κάψουλας. Λειοτριβώντας το έτοιμο παρασκεύασμα καταλήγουμε σε μια σκόνη που είναι ήδη συνδυασμός δραστικής ουσίας και εκδόχων, άρα είναι σχεδόν αδύνατον να γνωρίζουμε τις πυκνότητες όλων των συστατικών. Θα πρέπει λοιπόν να βρούμε κάποιον άλλο τρόπο να υπολογίσουμε πειραματικά τις περιεκτικότητες που θα χρειαστούμε. 77