Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #144

Τα ηρεμιστικά φάρμακα χορηγούνται με ιατρική συνταγή σε άτομα που παρουσιάζουν αγχώδη συμπτωματολογία, συχνά συνοδευόμενη από σωματικές εκδηλώσεις, π.x. ταχυκαρδία καθώς και διαταραχές στον ύπνο. Μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:  τα μείζονα ηρεμιστικά, που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση σοβαρών ψυχιατρικών περιπτώσεων, για παράδειγμα της ψυχωσικής συνδρομής.  τα ελάσσονα ηρεμιστικά, που χορηγούνται για την καταπολέμηση ηπιότερων κλινικών περιπτώσεων. Η χρήση και κατάχρηση –με στόχο την αλλαγή της διάθεσης– αφορά τα ελάσσονα ηρεμιστικά. Tις περισσότερες φορές χορηγούνται με συνταγή ψυχιάτρου, καθώς όμως πολλές σωματικές παθήσεις, όπως η αρτηριακή υπέρταση, μπορούν να έχουν και ψυχολογικό υπόβαθρο, συχνά γιατροί άλλων ειδικοτήτων, π.χ. καρδιολόγοι και παθολόγοι, συνταγογραφούν ανάλογη αγωγή. Εξαιτίας της ευελιξίας αυτής, σε συνδυασμό με την άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα, όπως και με την έλλειψη πληροφόρησης, είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, ιδιαίτερα στις μέρες μας να παρατηρείται σημαντική αύξηση όσον αφορά την κατάχρηση ηρεμιστικών χαπιών. Όπως όλες οι ψυχοτρόπες ουσίες, έτσι και τα ηρεμιστικά χάπια προκαλούν ανοχή και εξάρτηση τόσο σωματική όσο και ψυχική.  Σωματική εξάρτηση προκύπτει όταν ο οργανισμός του ανθρώπου συνηθίσει την ουσία και εμφανίζει συμπτώματα όταν διακόψει τη χρήση (το ονομαζόμενο στερητικό σύνδρομο).  Ψυχολογική εξάρτηση παρουσιάζεται όταν το άτομο έχει ανάγκη από τη χρήση της ουσίας για να αποβάλει το άγχος και την ψυχολογική πίεση ή απλά για να νιώθει φυσιολογικό και για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Εξηγήστε στους ασθενείς ότι τα ηρεµιστικά χάπια δρουν αποκλει- στικά στο σύµπτωµα, π.χ. αϋπνία, και δεν µπορούν να θεωρηθούν ολοκληρω- µένη θεραπευτική αντιµετώπιση. Η ψυχολογική εξάρτηση σε σύγκριση με τη σωματική είναι πιο σημαντική και είναι αυτή που απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστεί. Ακριβώς λόγω της σωματικής και της ψυχολογικής εξάρ- τησης, τα άτομα που κάνουν κατάχρηση ηρεμιστικών χαπιών προβάλλουν έντονες αντιστάσεις και εκφράζουν μεγάλη δυσκολία να ζητήσουν βοήθεια. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά βήματα που μπορούν να διευκολύνουν την επικοινωνία μαζί τους: Με την επαγγελματική σας ιδιότητα μπορείτε να ενι- σχύσετε την ενημέρωση και την πληροφόρηση σχετικά με την ορθή χρήση των φαρμάκων και τις ενδεχόμενες παρενέργειές τους, αλλά και τη σημασία της τακτικής επανεκτίμησης της κατάστασης του ασθενούς. Πολλοί ασθενείς λαμβάνουν την ίδια αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να παρακολουθούνται από κάποιον ψυχίατρο. Εξηγήστε στους ασθενείς ότι τα ηρεμιστικά χάπια δρουν αποκλειστικά στο σύμπτωμα, π.χ. αϋπνία, και δεν μπορούν να θεωρηθούν ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση. Αυτό είναι κάτι που πολλοί ασθενείς δεν το γνωρίζουν, με αποτέλεσμα να βιώνουν έντονη ματαίωση και να επιδιώκουν μεγαλύτερη δοσολογία. Η χρήση και η κατάχρηση των ηρεμιστικών αποτελεί θέμα ταμπού και σπάνια συζητείται ανοιχτά. Μη διστάσετε να εκφράσετε ευθέως την ανησυχία σας στον ίδιο τον ασθενή ή και στην οικογένειά του, αν το κρίνετε απαραίτητο. Τα άτομα που κάνουν κατάχρηση ηρεμιστικών φαρμάκων συχνά εμφανίζουν συμπεριφορά παρόμοια με αυτή ενός εξαρτημένου ατόμου. Χρειάζεται σταθερότητα και ισ- χυρή οριοθέτηση στη συνδιαλλαγή μαζί τους ⋅ είναι ο μόνος τρόπος να τους βοηθήσετε. / Η Χριστίνα Κ. Σιδέρη είναι ΜSc Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια 69