Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #137

áðüøåéò 24 Μια προβληματική θεωρία Η ταχύτητα με την οποία συντελούνται οι αλλαγές γύρω μας, τόσο στο δικό μας επαγγελματικό πεδίο όσο και ευρύτερα, σε συνδυασμό με τη σφοδρότητα του αντίκτυπού τους, εκτός του να προκαλούν οδύνη, αβε- βαιότητα και απελπισία (τουλάχιστον σε όσους επιμένουν να πιστεύουν στη λογική), περιορίζουν στο ελάχιστο τα περιθώρια για πνευματική ειρή- νη. Μια κατάσταση που είναι απαραίτητη ώστε να αντιληφθεί κανείς όλες τις διαστάσεις των κοινωνικοοικονομικών μεταμορφώσεων. Χρειάζονται πραγματικά λίγες ανάσες σε υγιές περιβάλλον για να αντι- ληφθεί κανείς ότι οι ενέργειες και τα μέτρα που επιτάσσει η οικονομική ορθοδοξία εμφορούνται από εξαγνιστική λατρεία, κάνοντας το δρόμο της επιστροφής στην κοινωνική και οικονομική ευημερία βασανιστικό, μακρύ και —κυρίως— αμφίβολο. Απαντώντας στην ερώτηση του πώς γίνεται αυ- τοί που η κοινωνία αναγνωρίζει ως σημαντικούς και σοβαρούς ανθρώπους να παραπλανώνται από αδιέξοδα δόγματα, ο νομπελίστας καθηγητής Πολ Κρούγκμαν 1 παραπέμπει στη σκέψη ενός εκ των πνευματικών γιγάντων της οικονομικής επιστήμης, του Τζον Κέυνς 2 . Ο Κέυνς, στην αρχή του βασικού έργου του The General Theory for Employment, Interest and Money, αναρωτιόταν γιατί επί τόσο καιρό κυρι- αρχούσε μεταξύ αξιοσέβαστων θεωρητικών αυτό που αποκαλούσε ρικαρ- ντιανή θεωρία 3 και περιελάμβανε την πεποίθηση ότι οι οικονομίες δεν θα μπορούσαν ποτέ να πληγούν από ανεπαρκή ζήτηση, με συνέπεια να θεω- ρείται σφάλμα το να προσπαθούν οι κυβερνήσεις να αυξήσουν τη ζήτηση 4 . Ο προβληματισμός του Κέυνς παραμένει το ίδιο οξυδερκής και ισχυρός σήμερα, όσο και όταν καταγραφόταν: «Η απόλυτη νίκη της ρικαρντιανής θεωρίας αποτελεί αίνιγμα και παραδο- ξότητα. Πρέπει να οφείλεται σε ένα σύμπλεγμα χαρακτηριστικών κατάλ- ληλων ως προς το περιβάλλον στο οποίο προβλήθηκε. Το γεγονός ότι κα- τέληξε σε συμπεράσματα πολύ διαφορετικά από εκείνα που θα περίμενε ο απλός, μη ειδικευμένος άνθρωπος, ενίσχυε, υποθέτω, το πνευματικό της κύρος. Το γεγονός ότι η διδασκαλία της, μεταφρασμένη σε πρακτική, ήταν λιτή και συχνά δύσληπτη της προσέδιδε αίγλη. Το γεγονός ότι ήταν προ- σαρμοσμένη ώστε να στηρίζει ένα πελώριο και συνεπές εποικοδόμημα λογικής της προσέδιδε ομορφιά. Το γεγονός ότι μπορούσε να ερμηνεύσει ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνικής αδικίας και προφανούς σκληρότητας ως αναπόφευκτο επεισόδιο στον δρόμο της προόδου, και θεωρούσε ότι η απόπειρα να αλλάξουν τέτοια πράγματα ήταν πιθανότερο, συνολικά, να κάνει μάλλον κακό παρά καλό, την καθιστούσε ελκυστική στην εξουσία. Και, τέλος, το ότι δικαιολογούσε ως έναν βαθμό τις ελεύθερες δραστη- ριότητες του ιδιώτη καπιταλιστή προσείλκυε τη στήριξη της κυρίαρχης κοινωνικής δύναμης που βρίσκεται πίσω από την εξουσία».  λευτέρης μαρίνος 1 Paul Krugman, Τέλος στην ύφεση τώρα, εκδ. Πόλις 2012 2 Τζον Μέιναρντ Κέυνς, 1883-1946 3 Από τον οικονομολόγο των αρχών του 19ου αιώνα Ντέιβιντ Ρικάρντο. 4 Που σήμαινε ότι οι «ρικαρντιανιστές» απέτρεπαν τις κυβερνήσεις από το να αναλάβουν ενέργειες προκειμένου να ενισχύσουν την απασχόληση, π.χ. με τη δημιουργία μεγάλων δημόσιων έργων, ή αποκήρυτταν τις προσπάθειες μείωσης του βάρους του χρέους των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, ενέργειες που αποσκοπούσαν στη βελτίωση της οικονομική θέσης των πολλών που απαρτίζουν την αγορά και που είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία της κύριας ζήτησης σε προϊόντα και υπηρεσίες. Ο Λευτέρης Μαρίνος είναι M.Sc. φαρμακοποιός, μέλος του Φ.Σ. Αττικής. elmarinos@gmail.com Οι ενέργειες και τα μέτρα που επιτάσσει η οικονομική ορθοδοξία εμφορούνται από εξαγνιστική λατρεία, κάνοντας το δρόμο της επιστροφής στην κοινωνική και οικονομική ευημερία βασανιστικό, μακρύ και —κυρίως— αμφίβολο.