Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #135

ôåêìçñßùóÝ ôï 56 έρευνα - επιμέλεια: βασίλης μπιρλιράκης ρωμάτων, σε υγιείς ή ασθενείς είναι περισσότερο αποτελεσματική από το εικονικό φάρμακο ή από καμία παρέμβαση;». Ως φαρμακοποιοί οφείλουμε να απαντήσουμε τεκμηριωμένα στο ερώ- τημα του ασθενή και όχι απλά να του παραθέσουμε μια πληροφορία την οποία διαβάσαμε σε ένα βιβλίο ή μία μόνο μελέτη. Για να απαντήσουμε τεκμηριωμένα, θα πρέπει να μελετήσουμε το σύνολο των κλινικών δοκιμών που έχουν γίνει επί του ζητήματος, κάτι που φυσι- κά δεν είναι εφικτό από ένα και μόνο άτομο. Για το λόγο αυτό, αναζητούμε την τεκμηριωμένη αυτή πληροφόρηση σε βάσεις δεδομένων, όπως το Cochrane Collaboration ( Ίδρυμα για την Τεκμηριωμένη Πληροφόρηση στον Χώρο της Υγείας), στις οποίες μπορούμε να εντοπίσουμε τέτοιες ανασκοπήσεις κλινικών μελετών. Πράγματι, στο Cochrane Collaboration υπάρχει δημοσιευμένη ανασκόπη- ση 78 κλινικών δοκιμών στις οποίες συμμετείχαν 296.707 άτομα. Στους συμμετέχοντες είτε δόθηκαν αντιοξειδωτικά συμπληρώματα (β-καροτέ- νιο, βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, σελήνιο), είτε δόθηκε εικονικό φάρμακο, είτε δεν έγινε καμία παρέμβαση. Από το σύνολο των κλινικών δοκιμών, οι 26 περιλάμβαναν 215.900 υγιείς συμμετέχοντες, ενώ οι υπό- λοιπες 52 δοκιμές περιλάμβαναν 80.807 συμμετέχοντες με διάφορες ασθένειες (του γαστρεντερικού, του καρδιαγγειακού, του νευρικού, των οφθαλμών, του δέρματος, των νεφρών, ενδοκρινολογικές ή άλλες) σε σταθερή κατάσταση. Το συμπέρασμα που εξάγουν οι συγγραφείς της ανασκόπησης είναι το εξής: «Δεν βρέθηκαν στοιχεία που να στηρίζουν τη χρήση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη. Το β-καρο- τένιο και η βιταμίνη E φαίνεται να αυξάνουν τη θνησιμότητα, το ίδιο φαί- νεται να κάνει και η βιταμίνη Α σε υψηλότερες δόσεις. Τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα θα πρέπει να θεωρηθούν φαρμακευτικά προϊόντα και θα πρέπει να υποβάλλονται σε επαρκή αξιολόγηση πριν την εμπορία τους». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τελική κλινική απόφαση για το εάν ο ασθε- νής θα κάνει χρήση ή όχι αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στα τεκμήρια, αλλά είναι σύζευξη τεκμηρίων, κλινικής εμπειρίας του θεραπευτή και ιδιαιτεροτήτων του ασθενή.  Bjelakovic G, Nikolova D, Gluud LL, Simonetti RG, Gluud C. (2012). Antioxidant supplements for prevention of mortality in healthy participants and patients with various diseases. Cochrane Database of Systematic Reviews , Issue 3. Η οξείδωση είναι χημική αντίδραση κατά την οποία γίνεται μεταφορά ηλεκτρονίων από ένα υπόστρωμα σε έναν οξειδωτικό παράγοντα. Η οξειδωτική αντίδραση μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό ελεύ- θερων ριζών, οι οποίες έχουν την ικανότητα να ενεργοποιούν αλυσι- δωτές αντιδράσεις οξείδωσης που προκαλούν κυτταρικές βλάβες ή/και τον κυτταρικό θάνατο. Τα αντιοξειδωτικά έχουν την ικανό- τητα να τερματίζουν την αλυσιδω- τή αντίδραση, αφού οξειδώνονται αυτά στην θέση άλλων κυτταρικών υποστρωμάτων. Τα αντιοξειδωτικά χρησιμοποιού- νται ευρύτατα ως συμπληρώματα διατροφής και αρχικές έρευνες έδειξαν ότι η χρήση τους πριν ή κατά την διάρκεια της ασθένειας πιθανώς να είναι ευεργετική για τον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστό- σο οι πλέον πρόσφατες έρευνες όχι μόνο δεν διαπίστωσαν οφέλη, αλλά καταλήγουν στο συμπέρα- σμα ότι η χρήση τους μπορεί να είναι επιβλαβής. Το ερώτημα που θέτει ο ασθενής θα πρέπει να το μεταμορφώσουμε σε κλινικό ερώτημα. Επομένως, θα μπορούσε να διατυπωθεί με την εξής μορφή: «Στην προσπάθεια παράτασης του ανθρώπινου βίου η χρήση αντιοξειδωτικών συμπλη- Άκουσα ότι τα αντιοξειδωτικά κάνουν καλό, ότι θα με βοηθήσουν να ζήσω περισσότερα χρόνια… Η υπεραξία της υπηρεσίας φαρμακευτικής πληροφόρησης δεν προκύπτει μόνον από την πληροφορία, αλλά κυρίως από το βαθμό τεκμηρίωσής της. www.cochrane.org