Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #134

Κάποιες στιγμές φρόνιμο είναι να επιχειρείς να υψωθείς πάνω από τις κάθε είδους αντιπαραθέσεις, αλλά και τα καθημερινά βάσανα, από τα οποία όλοι εισπράττουμε (και αποδίδουμε) πίεση, διαψεύσεις, οργή και απογοήτευση. Είναι κάτι που σου επιτρέπει να σουλατσάρεις μπρος - πίσω στο χρόνο, επιτρέποντάς σου μια ενορατική στο παρόν και μια διαισθητική για το μέλλον σου ματιά. Έτσι, ανατρέχοντας στο επαγγελματικό μας ιστορικό, «διαβάζουμε» ότι ο τρόπος άσκη- σης του λειτουργήματός μας συνδέεται σε κάθε περίπτωση με τρία κρίσιμα χαρακτηρι- στικά: την επιστημοσύνη του φαρμακοποιού, τη σχέση του με το γιατρό, τη σχέση του με τον ασθενή. Την πρώτη περίοδο —τη «φαρμακοτεχνική» που ο φαρμακοποιός δημιουργούσε το φάρμακο στο εργαστήριό του— παρατηρούμε υψηλό επίπεδο επιστημονικής γνώσης του φαρμακοποι- ού, αλλά και στενή συνεργασία του με το γιατρό, το εξεταστήριο του οποίου πολλές φορές φιλοξενούνταν στο χώρο του φαρμακείου. Τη δεύτερη περίοδο που ακόμα διανύουμε —τη «μεταπρατική», που ο φαρμακοποιός πωλεί το φάρμακο ως έτοιμο ιδιοσκεύασμα— τα δύο αυτά χαρακτηριστικά υποχωρούν: η επιστημονική γνώση του φαρμακοποιού παραχωρεί τη θέση της στην εμπορικότητα και η σχέση του με το γιατρό έχει σχεδόν εντελώς διαρρηχθεί, μιας και μεταξύ τους έχει παρεμβληθεί το marketing της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Αντί- θετα, και στις δύο αυτές περιόδους, η σχέση του φαρμακοποιού με τον ασθενή παραμένει σταθερά καλή και η αιτία παραμένει η ίδια: η απουσία πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στη χώρα μας, ένα κενό που καλύπτει ο φαρμακοποιός, την πρώτη περίοδο με το κύρος και την εξουσία της γνωστικής του υπεροχής, τη δεύτερη περίοδο με τη βελτιωμένη επικοινωνιακή προσέγγιση του ασθενή. Όμως, κάθε περίοδος αποτελείται από φάσεις. Στην πρώιμη φάση της κάθε περιόδου ενυπάρχουν ακόμη στοιχεία της προηγούμενης, που στη συνέχεια εξασθενούν και εξαφανίζονται, στην ύστερη φάση της δημιουργούνται τα σπέρματα της επόμενης περιόδου, που σταδιακά ενδυναμώνονται για να της προσδώσουν τελικά το βασικό της χαρακτήρα. Σήμερα οι ενδείξεις πείθουν για το ότι βρισκόμαστε ακριβώς στην ύστερη, «εκ- φυλιστική» φάση, της «μεταπρατικής» περιόδου του ελληνικού φαρμακείου. Σε επιστημονικό επίπεδο, ελάχιστα νέα χημικά μόρια φαρμάκων ανακαλύπτο- νται, ενώ μετά την ανάγνωση του ανθρώπινου γονιδιώματος, «τρέχουν» οι εξε- λίξεις στη Βιοϊατρική, στη Βιοτεχνολογία, στη Φαρμακογενομική. Σε επαγγελ- ματικό επίπεδο, διάφορα κανάλια διανομής, κοινωνική και ιδιωτική ασφάλιση, αλλά και η ίδια η φαρμακοβιομηχανία διεκδικούν τη διακίνηση μεγάλων τμημά- των της φαρμακευτικής ύλης του φαρμακείου. Το μέλλον της φαρμακευτικής επιστήμης —κατά γενική παραδοχή— βρίσκεται στο «εξατομικευμένο φάρμακο», στην εξειδικευμένη ανά άτομο —ανάλογα με το γενετικό του προφίλ— φαρμακοθεραπεία. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι: θα έχει ρόλο ο φαρμακοποιός στη νέα πραγματικότητα; Θα υπάρξει τρίτη περίοδος του επαγγέλματός μας ή τον αναντικατάστατο ρόλο του στη διάθεση του φαρμάκου στις δύο προηγούμενες περιόδους θα αναλάβει κάποιος άλλος, ιδιοκτήτης ή πάροχος της νέας φαρμακοθεραπείας; Η απάντηση για την αναζήτηση της μελλοντικής ταυτότητας του φαρμακοποιού δεν είναι εύκολη δουλειά. Μια καταρχήν υπόθεση είναι ότι οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρξει ένας παρεμβατικός ρόλος, ρόλος ελέγχου της εξατομικευμένης θεραπείας στη διαδρομή από την παραγωγή της μέχρι τον τελικό της αποδέκτη, τον ασθενή. Θα καλύψει αυτόν το ρόλο ο φαρμακοποιός ή θα τον υφαρπάξει κάποιος άλλος; Από εμάς εξαρτάται. Σήμερα, στην ύστερη φάση της «μεταπρατικής περιόδου», τα σπέρματα της τρίτης φαρ- μακευτικής εποχής έχουν ήδη εμφανιστεί και περιμένουν εμάς για να βλαστήσουν: είναι οι υπηρεσίες φαρμακευτικής φροντίδας, ο πρωταγωνιστικός ρόλος μας στην κατ’ οίκον (Home care) και νοσοκομειακή (Hospital care) φροντίδα του ασθενή, συνολικά η οργανω- μένη παραγωγή συμβουλευτικού έργου. Για να βλαστήσουν αυτά τα σπέρματα —μέσα από τις νέες μορφές οργάνωσης των φαρμακείων μας— είναι αναγκαία η επαναχρησιμοποίηση των εργαλείων που όπλισαν τον φαρμακοποιό σε όλη την ιστορική του διαδρομή: υψηλό επίπεδο επιστημοσύνης, στενή συνεργασία με το γιατρό, άμεση επαφή με τον ασθενή. Το μέλλον πρέπει να γραφτεί με τη σφραγίδα της ιστορικής μας ταυτότητας, και μάλι- στα χωρίς τον οικτιρμό του Κούντερα: «Οι καημένοι οι φαρμακοποιοί που κατάντησε να πουλάνε κουτιά και μπουκαλάκια» (Μίλαν Κούντερα, «Η ταυτότητα», σελ. 79, εκδ. Εστία, 3η έκδοση, Απρίλης ’99) Τάκης Χονδρογιάννης φαρμακοποιός - εκδότης Η νέα ταυτότητα Το μέλλον της φαρμακευτικής επιστήμης βρίσκεται στην εξειδικευμένη ανά άτομο φαρμακοθεραπεία. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι: θα έχει ρόλο ο φαρμακοποιός στη νέα πραγματικότητα; editorial ?