Το πρώτο εμβόλιο για την ελονοσία είναι πραγματικότητα

Έγκριση από την Ευρώπη θα ζητήσει η βρετανική GlaxoSmithKline για το νέο της εμβόλιο, το πρώτο κατά της ελονοσίας, το οποίο μείωσε σημαντικά τον αριθμό κρουσμάτων ελονοσίας σε παιδιά στην Αφρική, κατά τη διάρκεια μακρόχρονων και μεγάλων κλινικών δοκιμών.

Τα αποτελέσματα των μελετών για το εμβόλιο παρουσιάστηκαν σε διεθνές συνέδριο για την ελονοσία, που πραγματοποιήθηκε στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, από τον Ντέιβιντ Κάσλοου, αντιπρόεδρο στο Τμήμα Ανάπτυξης Προϊόντων του μη κερδοσκοπικού οργανισμού PATH Malaria Vaccine Initiative, ο οποίος στήριξε την ανάπτυξη του εμβολίου με τη «χείρα βοηθείας» της χρηματοδότησης του Ιδρύματος Bill and Melinda Gates.

Ο Ν. Κάσλοου δήλωσε ότι αν δοθεί το «πράσινο φως» για την κυκλοφορία του εμβολίου από την ΕΜΑ –κάτι που αναμένεται το 2015– θα ανοίξει ο δρόμος της χρήσης του από αφρικανικές χώρες έως το 2016.

Οι δοκιμές και τα αποτελέσματα

Το εμβόλιο RTS,S δοκιμάστηκε σε 15.000 παιδιά σε 11 περιοχές της Αφρικής. Τα μισά ήταν βρέφη ηλικίας 6 έως 12 εβδομάδων και τα άλλα μισά ηλικίας 5 έως 17 μηνών. Τα μισά μωρά σε κάθε ομάδα έλαβαν το εμβόλιο και τα άλλα μισά εικονικό εμβόλιο. Στο σύνολο των μικρών εθελοντών ελήφθησαν άλλα προληπτικά μέτρα ενάντια στην ελονοσία, όπως η χρήση κουνουπιέρας στον ύπνο.

Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι μετά από 18 μήνες δοκιμών το εμβόλιο συνέχιζε να είναι πιο αποτελεσματικό στα μεγαλύτερα σε ηλικία μωρά – αποτελέσματα που συμπίπτουν με εκείνα που είχαν εξαχθεί μετά από έναν χρόνο δοκιμών.

Στον ένα χρόνο δοκιμών κατεγράφησαν 56% λιγότερες περιπτώσεις ελονοσίας στην ομάδα των μεγαλύτερων σε ηλικία βρεφών και 31% λιγότερες περιπτώσεις της νόσου στα μωρά μικρότερης ηλικίας.

Τα νέα ευρήματα δείχνουν ωστόσο ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μειώθηκε ελαφρώς μετά από 18 μήνες: υπήρχαν 46% λιγότερες περιπτώσεις ελονοσίας στην ομάδα των μεγαλύτερων βρεφών και 27% λιγότερες περιπτώσεις στην ομάδα των μικρότερων σε ηλικία βρεφών.

«Αναμέναμε μια τέτοια εξέλιξη. Στα περισσότερα εμβόλια η αποτελεσματικότητα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Για αυτόν το λόγο άλλωστε χορηγούμε και ενισχυτικές δόσεις εμβολίων, όπως για παράδειγμα για τον τέτανο» σχολίασε ο Κάσλοου και προσέθεσε ότι έχουν ήδη χορηγηθεί ενισχυτικές δόσεις στους 20 μήνες από την πρώτη χορήγηση του RTS,S, προκειμένου να αποδειχθεί αν αυξάνεται η αρχική αποτελεσματικότητά του.

«Το ένα τρίτο των παιδιών της δοκιμής έχει ήδη λάβει ενισχυτική δόση, οπότε θα γνωρίζουμε μέσα στο επόμενο έτος αν αυτή η τακτική προστατεύει τα παιδιά για μεγαλύτερη περίοδο» σημείωσε ο Μπράιαν Γκρίνγουντ από τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου που βρισκόταν στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων στο Ντέρμπαν.

Με βάση τα στοιχεία τους οι ερευνητές εκτιμούν ότι το εμβόλιο μπορεί να προλάβει 941 περιπτώσεις ελονοσίας ανά 1.000 παιδιά της μεγαλύτερης ηλικιακής ομάδας που το λαμβάνουν καθώς και 444 περιπτώσεις ανά 1.000 βρέφη της μικρότερης σε ηλικία ομάδας.

Τα πιθανά αίτια μείωσης της αποτελεσματικότητας

Σε ό,τι αφορά το γιατί το εμβόλιο φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικό στα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά ο Κάσλοου απαντά ότι δεν υπάρχει οριστική εξήγηση, υπάρχουν όμως ορισμένες πιθανές αιτίες. Μια από αυτές είναι ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των πολύ μικρών βρεφών είναι πολύ ανώριμο, ώστε να αποκριθεί στο εμβόλιο. Μια δεύτερη αιτία αφορά το ότι τα πολύ μικρά βρέφη σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα έλαβαν ταυτοχρόνως και ένα πενταδύναμο εμβόλιο. «Είναι πιθανό το ‘συστατικό’ του πενταδύναμου εμβολίου που αφορά την ηπατίτιδα Β να αλληλεπιδρά με το εμβόλιο της ελονοσίας, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ακόμη» λέει. Μια τρίτη πιθανή αιτία είναι ότι ίσως υπάρχει αρνητική αλληλεπίδραση με τα μητρικά αντισώματα.