Πόσο λάθος κάνουν η τρόικα και η κυβέρνηση στην πολιτική υγείας

Κριτική στην πολιτική της τρόικα και κατά συνέπεια της κυβέρνησης σχετικά με την υγεία ασκεί ο καθηγητής Οικονομικών και Διοίκησης Υγείας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, κ. Δημήτρης Νιάκας, σε άρθρο του, το οποίο πρόκειται να δημοσιευτεί εντός Οκτωβρίου στο Αμερικάνικο περιοδικό International Journal of Health Services.

Ο κ. Νιάκας αφού παρουσιάσει τα οικονομικά μεγέθη που αποκαλύπτουν την αποτυχία των εφαρμοζόμενων πολιτικών υγείας, παραθέτει δύο νέες προτάσεις.

Συγκεκριμένα, επισημαίνει τα τεράστια προβλήματα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, καθώς και την υποβάθμιση της υγείας των Ελλήνων πολιτών, ως αποτέλεσμα της ομολογουμένως εντυπωσιακής μείωσης της δημόσιας δαπάνης για την υγεία κατά 1,5% του ΑΕΠ το διάστημα 2009-2012. Ωστόσο, οι προτάσεις της τρόικας που στοχεύουν στην αναμόρφωση των δομών της δημόσιας Υγείας αποκόπτουν το 27% του πληθυσμού που είναι οι άνεργοι και ένα 15% που είναι ανασφάλιστοι από την υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη, αλλά επιπλέον προωθούν μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της Υγείας που θα αποβεί απολύτως αναποτελεσματική στο πλαίσιο της παρούσας κοινωνικοοικονομικής συγκυρίας.

Στο άρθρο αμφισβητείται ο προβεβλημένος στόχος της ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων σε έναν ενιαίο πάροχο, τον ΕΟΠΥΥ, στόχος που δεν είναι άλλος από τη μείωση των λειτουργικών δαπανών και τη βελτίωση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων, ότι ο νέος φορέας κατέστησε μη διαθέσιμες μια σειρά από υπηρεσίες υγείας (οδοντιατρικές υπηρεσίες, φυσιοθεραπείες, κλπ.), ενώ παράλληλα σχεδίασε ή εισήγαγε μια σειρά από νέες μορφές συμμετοχής ασθενών (1€ συμμετοχή σε κάθε ιατρική συνταγή, 25€ εισιτήριο στα νοσοκομεία, κ.ά.), μετακυλύοντας μέρος της δαπάνης στους ήδη πληγέντες από την οικονομική κρίση ασφαλισμένους.

Επιπλέον, η εισαγωγή του συστήματος των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλείων (ΚΕΝ) οδηγεί σε μια αύξηση περίπου 2,8 δισεκ. ευρώ του χρέους του ΕΟΠΥΥ, μέσω αύξησης 30% στις τιμές αποζημίωσης δημοσίων και ιδιωτικών νοσοκομείων. Η τελευταία κίνηση αποκαλύπτει και τον απώτερο στόχο των κοινών σχεδιασμών Τρόικας-ελληνικής κυβέρνησης που είναι ο πλήρης διαχωρισμός των σκελών προσφοράς και ζήτησης. Αυτό θα επιτευχθεί με τη μετατροπή του ΕΟΠΥΥ αποκλειστικά σε αγοραστή (και όχι πάροχο) υπηρεσιών υγείας, με μια σειρά από παρόχους (γιατροί, διαγνωστικά εργαστήρια, πολυκλινικές) που θα ανταγωνίζονται στο σκέλος της προσφοράς και, κατά τις προσδοκίες της τρόικας, θα προσφέρουν καλύτερες τιμές.

Προτάσεις Δ. Νιάκα

Στον αντίποδα όλων αυτών, οι προτάσεις του Νιάκα αποσκοπούν στην εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης των Ελλήνων πολιτών στις υπηρεσίες υγείας και στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος υγειονομικής και φαρμακευτικής περίθαλψης.

Κατά τα ισχύοντα, τα δημόσια νοσοκομεία χρηματοδοτούνται κατά 70% από τον κρατικό προϋπολογισμό και κατά 30% από τον ΕΟΠΥΥ, ενώ καλύπτουν κατά 80% τις ανάγκες υπηρεσιών υγείας. Με δεδομένα τα χρέη του ΕΟΠΥΥ, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος υποχρηματοδότησης, με τις γνωστές συνέπειες. Όσον δε αφορά τα ιδιωτικά νοσοκομεία (τα οποία καλύπτουν το υπόλοιπο 20% των αναγκών παροχής υπηρεσιών υγείας – με έμφαση σε υπηρεσίες υψηλής προτεραιότητας, όπως καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, αιμοκαθάρσεις κλπ.) και αυτά χρηματοδοτούνται εν πολλοίς από τον ΕΟΠΥΥ. Επιπλέον, το σύστημα των ΚΕΝ δημιουργεί επιπρόσθετα λειτουργικά κόστη, αποκλείοντας συγχρόνως τους μη ασφαλισμένους πολίτες.

Η πρώτη πρόταση του συγγραφέα αφορά τη χρηματοδότηση όλων των δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων από έναν μοναδικό φορέα (το υπουργείο Υγείας ή άλλον που θα δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό) μέσω κλειστών προϋπολογισμών. Η δημιουργία ενός μοναδικού φορέα με την ευθύνη της χρηματοδότησης της νοσοκομειακής φροντίδας θα εξασφαλίσει την επιθυμητή αποτελεσματικότητα μέσω προαγωγής μιας σειράς μέτρων, όπως τη χρήση γενοσήμων, την υιοθέτηση πολιτικών περιορισμού του κόστους, όπως κλινικές και χειρουργεία ημέρας κ.ά.

Όσον αφορά τον ΕΟΠΥΥ, αυτός είναι ανάγκη να μετεξελιχθεί σε έναν αυτοδιοικούμενο οργανισμό με ανεξάρτητο προϋπολογισμό, ο οποίος θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την παροχή υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες. Τα κόστη για τους ανασφάλιστους πολίτες είναι δυνατόν να καλυφθούν από το δημόσιο προϋπολογισμό ή το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, σε προκαθορισμένη ετήσια βάση. Η διοίκηση του Οργανισμού θα προέλθει από τους ασφαλισμένους: οι τοπικοί και περιφερειακοί εκπρόσωποι του Οργανισμού θα συνεργάζονται με τις τοπικές κοινωνίες, έτσι ώστε οι παρεχόμενες υπηρεσίες να είναι συμβατές με τις ανάγκες κάθε περιοχής.

Τα 210 Κέντρα Υγείας που τώρα λειτουργούν υπό την αιγίδα του υπουργείου Υγείας θα πρέπει να ενσωματωθούν στο νέο οργανισμό υποβοηθώντας το έργο της ΠΦΥ, ο δε νέος οργανισμός θα διατηρήσει τις δομές του (πολυκλινικές, αμειβόμενους γιατρούς κ.ά.) και επιπλέον θα συμβάλλεται με ιδιώτες γιατρούς προωθώντας το θεσμό του οικογενειακού γιατρού κι εξασφαλίζοντας την ελευθερία επιλογής παρόχου.

Παράλληλα, θα διαπραγματεύεται τις τιμές των φαρμάκων με φαρμακοποιούς, ειδικά σε περιπτώσεις που τα περιθώρια κέρδους είναι μεγάλα. Τέλος, θα παρακολουθεί και θα ελέγχει την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, είτε αυτές προέρχονται από εργαζόμενους στον Οργανισμό ή συμβεβλημένους με αυτόν.